Cây Tràm

Cây Tràm (tên khoa học: Melaleuca) thuộc họ Đào kim nương (Myrtaceae). Ước tính có từ 220 đến 236 loài trong chi này, tất cả đều phân bố ở Úc, trong đó khoảng 230 loài là đặc hữu của Úc. Các loài còn lại phân bố ở Malaysia, Indonesia, New Guinea, quần đảo Solomon và Nouvelle-Calédonie.

Đặc điểm

Tùy thuộc vào từng loài, chúng có thể là cây bụi hoặc cây gỗ, cao từ 2–30 m, thường có vỏ cây dễ bong tróc. Lá xanh quanh năm, mọc so le, hình trứng hoặc mũi mác, dài từ 1–25 cm và rộng từ 0,5–7 cm, mép lá nhẵn, màu xanh lục đậm hoặc xanh xám. Hoa nở thành chùm dày đặc dọc theo thân, mỗi hoa có cánh nhỏ và một chùm nhị mọc dày; màu hoa có thể từ trắng, hồng, đỏ, vàng nhạt đến xanh lục. Quả là dạng quả nang nhỏ chứa nhiều hạt nhỏ.

Chi Melaleuca có họ hàng gần với chi Callistemon. Sự khác biệt chính giữa hai chi là các nhị hoa thường rời rạc ở Callistemon trong khi ở Melaleuca chúng mọc thành chùm.

Trong môi trường tự nhiên, các loài Melaleuca thường xuất hiện ở các khu rừng thưa, rừng gỗ, hoặc vùng đất có cây bụi, đặc biệt là dọc theo các con suối và bờ đầm lầy.

Một loài tràm nổi tiếng là cây tràm trà (Melaleuca alternifolia), hay còn gọi là 'Tea tree' trong tiếng Anh. Tinh dầu của loài cây này nổi bật vì có đặc tính kháng khuẩn và kháng sinh, an toàn khi dùng ngoài da. Dầu tràm trà được sản xuất thương mại và bán dưới tên Tea Tree Oil. Loài cây này không dùng để uống trà, tên gọi 'tràm trà' có thể xuất phát từ màu nâu của nước do lá rụng, như thấy ở hồ Brown (đảo Stradbroke). Tên 'tràm trà' cũng được dùng cho chi Leptospermum, một họ hàng gần của Melaleuca. Cả hai đều thuộc họ Myrtaceae.

Tại Australia, các loài Melaleuca có thể bị ấu trùng sâu bướm thuộc họ Hepialidae (như chi Aenetus và A. ligniveren) tấn công. Chúng phá hoại bằng cách đào bới thân cây theo chiều ngang rồi tiếp tục xuống phía dưới theo chiều dọc.

Melaleuca là lựa chọn phổ biến trong các khu vườn ở Australia và nhiều vùng nhiệt đới trên toàn cầu. Tại các đầm lầy ở Hawaii và Florida, loài Melaleuca quinquenervia (tràm lá rộng) được trồng để cải thiện hệ thống thoát nước. Tuy nhiên, loài này đã trở thành loài xâm lấn nguy hiểm, với quần thể tăng gấp 4 lần ở miền nam Florida chỉ trong một thập kỷ, theo thông tin từ SRFer Mapserver Lưu trữ 2007-09-07 của IFAS.

Các loài

Hiện có hơn 200 loài tràm được xác nhận, chủ yếu là loài đặc hữu của Úc. Một số ít loài phân bố ở Malesia và 7 loài đặc hữu của Nouvelle-Calédonie. Dưới đây là danh sách các loài:

Áp dụng

Truyền thống

Người bản địa Úc đã sử dụng lá tràm cho nhiều mục đích y học, chẳng hạn như nhai lá non để giảm đau đầu hoặc dùng cho các mục đích chữa trị khác.

Với độ mềm mại và linh hoạt, tràm trở thành nguyên liệu cực kỳ hữu ích cho người bản địa Úc. Họ sử dụng tràm để lót coolamon (đồ đựng của người bản địa) khi làm nôi cho trẻ em, làm băng bó vết thương, làm chiếu ngủ hoặc vật liệu xây dựng các túp lều. Tràm cũng được dùng để bao gói thực phẩm khi nấu nướng (giống như giấy bạc ngày nay), làm áo mưa dùng một lần hoặc chèn các lỗ hổng trong xuồng. Trong tiếng Gadigal, nó được gọi là Bujor.

Hiện đại

Nghiên cứu khoa học cho thấy tinh dầu từ cây tràm trà (Melaleuca alternifolia) có tác dụng kháng khuẩn và kháng sinh rất hiệu quả khi dùng dưới dạng thuốc đắp. Tuy nhiên, nó có thể gây ngộ độc khi uống với liều lượng lớn hoặc khi dùng cho trẻ em. Một số sản phẩm thuốc đắp có thể được hấp thụ qua da và gây ngộ độc.

Tinh dầu tràm có mặt trong các dung dịch dược phẩm được cho là có khả năng loại bỏ mụn cóc, như virus u nhú ở người. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng khoa học xác nhận hiệu quả của tuyên bố này ('Forces of Nature: Warts No More').

Tinh dầu tràm là thành phần chính trong Burn-Aid, một loại thuốc phổ biến dùng để sơ cứu vết bỏng nhỏ.

Tinh dầu tràm trà cũng được sử dụng trong các loại thuốc chữa bệnh cho cá cảnh, như Melafix và Bettafix, để điều trị nhiễm khuẩn và nhiễm nấm. Bettafix là dung dịch loãng, còn Melafix đặc hơn, thường dùng để hỗ trợ tái phát triển vây và mô. Chúng thường được dùng cho cá chọi Xiêm nhưng cũng có thể sử dụng cho các loài cá khác.

Xâm lấn

Loài tràm lá rộng (Melaleuca quinquenervia) được nhập khẩu vào Florida vào đầu thế kỷ 20 nhằm mở rộng diện tích đất bằng cách hút nước từ các đầm lầy. Cây này còn được trồng để tạo bóng mát trong vườn. Tuy nhiên, tràm lá rộng phát triển mạnh mẽ, tạo thành các khóm dày đặc, cạnh tranh với thực vật bản địa và gây hại cho môi trường, đặc biệt là ở khu vực đầm lầy khoảng 391.000 mẫu Anh ở phía nam Florida. Hiện nay, cây này đã được liệt vào danh sách loài xâm lấn nguy hiểm và bị DEP cấm trồng.

Hình ảnh

Ghi chú

• Danh sách các loại tràm

Liên kết tham khảo

• Dự án Melaleuca TAME Lưu trữ ngày 11 tháng 8 năm 2007 trên Wayback Machine
• Hiệp hội Các Xã Hội Phát Triển Cây Úc - Trang về chi Melaleuca