CEO vĩ đại giành giải Nobel nhưng không biết tận dụng nhân tài, dẫn đến sự ra đi của nhiều nhân viên: Kết cục là ông vĩ đại chết trong cô đơn, 8 người 'phản bội' thành công rực rỡ!

Người vĩ đại mà thiếu đạo đức không thể làm cho một công ty phát triển mạnh mẽ.

 Người vĩ đại đoạt giải Nobel Vật lý

William Bradford Shockley sinh năm 1910, là một nhà khoa học, nhà phát minh người Mỹ. Cha ông là kỹ sư khai thác mỏ, mẹ ông tốt nghiệp đại học Stanford và là nữ điều tra viên khai thác mỏ đầu tiên của Hoa Kỳ.

Là con nhà nòi, sự nghiệp học hành của Shockley cũng vô cùng ấn tượng. Năm 1932, ông tốt nghiệp Cử nhân Khoa học tại Viện Công nghệ California, có bằng Tiến sĩ từ MIT bốn năm sau và gia nhập đội ngũ kỹ thuật của Bell Labs.

Sau nhiều bài viết trên các tạp chí vật lý, ông được nhận bằng sáng chế đầu tiên vào năm 1938 cho công trình 'Thiết bị phóng điện tử'. Năm 1956, cùng với hai nhà khoa học khác, người vĩ đại này đoạt giải Nobel Vật lý vì phát minh ra bóng bán dẫn, được coi là phát minh quan trọng nhất của thế kỷ 20.

Không có bán dẫn, không có máy tính, điện thoại di động hoặc TV màn hình phẳng như ngày nay. Và bạn cũng khó có thể biết câu chuyện này, vì không có internet. Phát minh của Shockley đã mở đường cho ngành công nghiệp bán dẫn ở Thung lũng Silicon.

Nhà lãnh đạo tồi nhất trong lịch sử Thung lũng Silicon

Ngay sau khi nhận giải Nobel danh giá, ông thành lập công ty riêng có tên là Shockley Semiconductor (Công ty bán dẫn Shockley), nổi tiếng với cụm từ 'Đặt silicon vào thung lũng Silicon'.

Ngoài việc xuất sắc trong nghiên cứu khoa học, ông còn có mắt nhìn tuyệt vời để tuyển dụng những tài năng kỹ thuật hàng đầu, thông minh nhất. Tuy nhiên, ông lại tỏ ra là một nhà lãnh đạo kém cỏi hơn.

Thay vì truyền cảm hứng và động viên nhân viên, ông đã làm họ mất niềm tin và lòng tự tin. Phong cách quản lý độc đoán này đã khiến nhiều nhân viên rời bỏ công ty chỉ sau một năm.

C. Sheldon Roberts, một nhà luyện kim được ông Shockley tuyển chọn, đã chia sẻ trên tờ Los Angeles Times vào năm 2001: 'Khi ông ta tuyển dụng bạn, bạn là người tuyệt vời nhất trên thế giới.'

'Ban đầu: 'Bạn thực sự xuất sắc'. Sau đó là 'Bạn đã làm tốt lắm.'. Rồi từ từ câu nói đó đã biến thành: 'Bạn có khả năng, nhưng tôi không chắc về bạn nữa... Bây giờ tôi thực sự không chắc. Tôi nghĩ bạn không đủ năng lực. Tôi không nghĩ bạn có thể làm việc cho tôi.' Ông ta ghi chép mọi điều trên một cuốn sổ đen.', Roberts nhớ lại.

Trong một bài viết trên tạp chí Wired, Scott Rosenberg đã viết: 'Nhà sáng lập đã nói xấu, đưa ra các quyết định tùy tiện, xa lánh đội ngũ của mình và ngăn chặn việc thực hiện các ý tưởng và sản phẩm.'

Không chỉ vậy, Shockley đã áp dụng phương pháp khoa học dựa trên bằng chứng vào mọi hoạt động của công ty. Ông tiết lộ mức lương của tất cả nhân viên, điều này khiến ai cũng không hài lòng, nhưng ông tin rằng sự minh bạch sẽ là xu hướng quản lý công nghệ mới.

Những nhà phản bội vĩ đại

Dù giun cánh cụt cũng sẽ quằn quại, Shockley đã truyền cảm hứng cho một cuộc nổi loạn lớn. Tám nhân viên, tất cả đều có bằng tiến sĩ, đã quyết định rời bỏ ông, thành lập công ty riêng và tiếp tục lan tỏa hạt giống công nghệ ở Thung lũng Silicon. Shockley gọi đó là 'sự phản bội'.

Họ cùng nhau sáng lập công ty bán dẫn Fairchild, một phần của Sherman Fairchild, trước khi tách ra để thành lập công ty của riêng họ.

Năm 1960, nó trở thành nguồn cảm hứng cho Thung lũng Silicon và trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần vào sự phát triển của hàng chục tập đoàn, bao gồm Intel và AMD, Microchip Technology và Kleiner Perkins Caufield & Byers,… Các công ty con này được biết đến với cái tên 'Fairchildren'.

Đáng chú ý nhất là Gordon Moore, một trong 'tám kẻ phản bội', rời bỏ Shockley Semiconductor vào năm 1957 và tiếp tục sáng lập công ty chip máy tính lớn Intel Corp. Dự đoán về tương lai của bán dẫn vào năm 1965 của ông đã trở thành Định luật Moore nổi tiếng.

Gần 70% các công ty ra mắt ở Thung lũng Silicon có liên quan, kết nối với Fairchild. Theo một ước tính không chính thức, có khoảng 400 công ty có 'gốc gác' từ 'Fairchild Eight'. Nếu tính giá trị, Shockley đã mất hơn 2,1 nghìn tỷ USD.

Trong khi những người dưới quyền rời bỏ và đạt được thành công, phòng thí nghiệm của Shockley lại gặp khó khăn. Ông thành công trong việc sản xuất đèn lưỡng cực bốn lớp nhưng thất bại về mặt thương mại.

Cuối cùng, công ty bán dẫn Shockley đã phải bán năm 1960 và lại vào năm 1965.

Tại Stanford, mọi người tránh xa nhà khoa học. Ông bị giảng viên lạnh lùng và bỏ rơi. Đáng chú ý, Shockley còn cho rằng con cái kém hơn mình về trí tuệ, khiến chúng cũng từ bỏ và xa lánh cha.

Kết cục đau lòng

Ngoài việc thất bại trong kinh doanh, Shockley còn nổi tiếng với lý thuyết phân biệt chủng tộc của mình. Sử dụng danh tiếng là người đoạt giải Nobel và biểu hiện kỹ năng xuất sắc trong việc kiểm soát truyền thông, Shockley trở thành người tiên phong về thuyết ưu sinh tại Mỹ.

Từ cuối những năm 1960 đến những năm 1970, ông ủng hộ các quan điểm cho rằng thông minh là di truyền và nhóm da đen có trí thông minh kém hơn nhóm da trắng. Ông cũng tuyên bố rằng những người kém thông minh nên bị ngăn chặn, không được sinh con.

Quan điểm này đã khiến Shockley gánh chịu nhiều lời chỉ trích từ công chúng và cộng đồng khoa học. Danh tiếng của ông bị tổn thương, ông trở nên ngày càng cô lập và sống ẩn dật cho đến khi qua đời vào năm 1989.