Buzz
1. Tìm hiểu về vàng da và các dấu hiệu của bệnh
Vàng da (hay còn gọi là hoàng đản) xảy ra khi nồng độ Bilirubin trong máu của trẻ sơ sinh vượt quá mức ngưỡng quy định (17mmol), dẫn đến tình trạng niêm mạc mắt, da vàng. Đa số trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh là do yếu tố sinh lý.
Dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết hơn về vàng da do yếu tố sinh lý, vàng da do bệnh lý và các biểu hiện của bệnh vàng da ở từng loại.
1.1. Tình hình vàng da do yếu tố sinh lý
Tình trạng vàng da có thể kéo dài từ 1 - 2 tuần tùy thuộc vào từng trẻ. Ví dụ, trẻ sinh đủ tháng thường khỏi nhanh hơn so với trẻ sinh non, mất khoảng 2 tuần để tình trạng vàng da hoàn toàn biến mất.
Vàng da do yếu tố sinh lý thường xuyên xuất hiện ở trẻ sơ sinh và không gây ra nguy hiểm
Bilirubin là một chất được tạo ra trong quá trình phân hủy các tế bào hồng cầu của thai nhi. Nồng độ Bilirubin trong máu cần được duy trì ở mức không vượt quá 12mg% (đối với trẻ đủ tháng) - 15mg% (đối với trẻ sinh non). Do gan của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện việc loại bỏ Bilirubin ra khỏi cơ thể, nên nó có thể tích tụ trong máu, vượt quá mức ngưỡng quy định và gây ra tình trạng vàng da.
Các biểu hiện của bệnh vàng da sinh lý thường chỉ thấy ở mức độ nhẹ nhàng như da trẻ màu vàng cam hoặc vàng rơm ở vùng mặt, cổ, ngực, bụng hoặc chân tay. Ngoài ra, mẹ cũng có thể nhận thấy nước tiểu của trẻ có màu vàng nhạt hơn so với bình thường.
Khoảng sau 2 tuần, khi chức năng gan của bé đã cải thiện, lượng Bilirubin thừa sẽ được loại bỏ khỏi cơ thể và tình trạng vàng da sẽ nhanh chóng biến mất. Điều này được xem là một hiện tượng sinh lý bình thường, không gây nguy hiểm nên cha mẹ không cần lo lắng quá nhiều.
1.2. Vàng da do bệnh lý
Các dấu hiệu của bệnh vàng da đôi khi là dấu hiệu cảnh báo cho thấy trẻ có thể đang mắc một trong những bệnh lý nguy hiểm như: bệnh gan mật bẩm sinh (thiếu/teo đường dẫn mật), không phù hợp nhóm máu giữa mẹ và con, xuất huyết dưới da, nhiễm virus từ thai kỳ, các bệnh liên quan đến sự phân hủy tế bào (hồng cầu mũi nhọn, nhiễm trùng, thiếu men G6PD),...
24 giờ sau khi sinh, các dấu hiệu của bệnh vàng da do bệnh lý có thể xuất hiện sớm với các triệu chứng điển hình như:
- Da chuyển sang màu vàng sậm hoặc vàng chanh, lan tỏa từ niêm mạc mắt đến các vùng khác trên cơ thể như bụng, ngực, và các chi.
- Tình trạng da vàng kéo dài, không thấy dấu hiệu giảm sau 1 - 2 tuần.
- Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ Bilirubin trong máu cao hơn ngưỡng bình thường.
- Trẻ em thể hiện các biểu hiện không bình thường như từ chối bú, biểu hiện rụt rè, sốt cao, co giật, phân có màu xanh bạc hoặc nước tiểu màu vàng sậm,...
Vàng da do bệnh lý có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm
Cha mẹ cần chú ý quan sát, nếu thấy vàng da của con không giảm đi và xuất hiện nhiều triệu chứng nghiêm trọng khác, cần đưa con đến cơ sở y tế ngay lập tức. Không được bỏ qua vấn đề này để tránh tình trạng bệnh tình trở nên nguy hiểm.
2. Trẻ dễ mắc bệnh vàng da sơ sinh khi nào?
Các dấu hiệu của bệnh vàng da thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh có tỷ lệ cao hơn trong các trường hợp sau:
- Trẻ sinh non, dưới 36 tuần tuổi. Khi này, gan và các cơ quan liên quan đến xử lý và loại bỏ Bilirubin chưa hoàn thiện, dẫn đến nguy cơ cao mắc bệnh vàng da.
- Sữa mẹ có thể chứa lượng vitamin A quá nhiều hoặc các chất gây dị ứng cho trẻ. Tuy vậy, so với những hạn chế nhỏ này, sữa mẹ mang lại nhiều lợi ích hơn cho trẻ. Việc cho trẻ bú sữa mẹ ngay sau khi sinh giúp tăng cường hệ miễn dịch nhờ kháng thể có trong sữa mẹ.
Trẻ sinh non có nguy cơ mắc vàng da cao hơn bình thường
3. Các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra ở trẻ vàng da sơ sinh
Mặc dù vàng da sinh lý được coi là bình thường và không gây nguy hiểm, nhưng không phải ai cũng nhận biết được sự khác biệt giữa vàng da sinh lý và vàng da do bệnh lý.
Vàng da do bệnh lý có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Trong đó, biến chứng nghiêm trọng nhất có thể là việc gan không thể loại bỏ lượng Bilirubin vượt quá mức cho phép trong máu, gây tổn thương não không thể phục hồi. Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất.
Dấu hiệu bệnh vàng da tiêu biểu có thể nhận biết qua các triệu chứng như sốt cao, từ chối bú, rối loạn giấc ngủ,...
Không nên coi nhẹ khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu bệnh vàng da không bình thường
Trong khoảng 7 ngày sau khi sinh là thời điểm quan trọng. Việc phát hiện và điều trị vàng da ở trẻ trong giai đoạn này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ tổn thương não.
Mẹ có thể nhận biết các dấu hiệu của bệnh vàng da thông qua việc quan sát bằng mắt thường. Đối với trẻ có màu da đen hoặc hồng, có thể kiểm tra bằng cách nhẹ nhàng ấn vào da bé, giữ trong một thời gian và sau đó thả ra. Nếu vùng da mà bạn ấn có màu vàng, có thể trẻ bị mắc bệnh vàng da. Trong trường hợp này, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để kiểm tra và chẩn đoán chính xác hơn.
4. Phương pháp điều trị vàng da
Phương pháp điều trị vàng da sẽ tùy thuộc vào việc trẻ mắc bệnh vàng da sinh lý hay bệnh lý. Đối với vàng da sinh lý, phương pháp điều trị tương đối đơn giản. Mỗi ngày từ 7h đến 7h30 sáng, mẹ nên cho trẻ tắm nắng. Tắm nắng không chỉ giúp làm giảm tình trạng vàng da nhanh chóng mà còn giúp phòng tránh còi xương cho trẻ sơ sinh.
Tắm nắng mỗi ngày giúp làm giảm tình trạng vàng da sinh lý
Tuy nhiên, để điều trị vàng da do bệnh lý, cần xử lý nguyên nhân gây ra bệnh. Ví dụ, nếu trẻ mắc bệnh tắc mật, có thể cần phải thực hiện phẫu thuật để giải phóng ứ mật.
Nhìn chung, khi được theo dõi và kiểm soát đúng cách, vàng da ở trẻ sơ sinh sẽ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Hy vọng với những dấu hiệu của bệnh vàng da được chia sẻ ở trên, các bậc cha mẹ có thể sớm phát hiện những vấn đề không bình thường liên quan đến sức khỏe của con.
