Cha mẹ là người trồng cây không phải là thợ mộc

Mới đây, chị đã chia sẻ câu chuyện của một bà mẹ về những sai lầm trong quá trình nuôi dạy con. Mặc dù có cha mẹ độc đoán, nhưng khi có con, người mẹ ấy lại lặp lại cách dạy con truyền thống đầy khắc nghiệt mà không hiểu con cần gì, muốn gì, thích hay không thích.

Câu chuyện này như sau:

'Nhà tôi có 3 đứa con nhỏ. Khi con gái lớn nói với tôi rằng, em ước gì em út bé hơn để em có thể 'bắt nạt' em; có lần gái lớn nói 'tại sao mẹ không sinh một em khác mà lại sinh ra em K nhỉ?'. Tôi không để ý, chỉ coi đó là lời của một đứa trẻ con.

Thời tiết vào tháng 3, 4 thật khó chịu, lúc nóng, lúc lạnh, không khí ẩm ướt khiến cho đôi khi không biết phải mặc quần áo như thế nào cho hợp. Gái út 4 tuổi chỉ thích mặc quần áo ngắn, trong khi mẹ thì luôn bắt buộc buổi tối trước khi đi ngủ phải mặc đồ dài vì sợ lạnh. 

Mọi chuyện hằng ngày cứ diễn ra như thế và tôi cũng giống như bao bà mẹ khác trên đất nước này, bận rộn với công việc, việc nhà và những vấn đề xoay quanh đám trẻ con. Rồi tôi cũng sẽ trở thành bà mẹ như những bà mẹ thế hệ trước, để con lớn lên với bao ấm ức trong lòng. Thực ra, khi còn trẻ như chúng nó, tôi cũng từng trải qua nhiều điều ấm ức như vậy.

Cho đến hôm nay, tôi bất giác suy nghĩ lại về vai trò của cha mẹ và con trong cuộc sống bận rộn này. Tôi là người chủ động, còn con tôi hoàn toàn phụ thuộc. Chúng không tự lựa chọn được sinh ra trong gia đình có tôi làm mẹ, chúng không tự quyết định mình là con thứ mấy trong đám con của tôi. Nhưng tại sao chúng phải đối mặt với những yêu cầu của mẹ? Phải giữ gìn sạch sẽ, gọn gàng, ngăn nắp. Phải tắm mỗi ngày. Phải dọn đồ đúng chỗ. Phải, phải, phải… những điều mẹ muốn.

Con là con tôi sinh ra, nhưng tôi lại bắt con phải trông em, tắm cho em, và cho em ăn. Nhưng liệu 'em' đó là con tôi hay là 'con của chị'? Thế nên, đôi khi con không thích nhưng vẫn phải làm.

Một cô bé 4 tuổi không hiểu gì về sức khỏe và sức đề kháng. Mẹ nên chọn hoặc cho con mặc đồ ngắn giống mẹ, hoặc mặc đồ dài giống con, nhưng mẹ lại nói nhiều lí do rồi cáu giận, khiến con cảm thấy không vui.

Tôi cho con học đàn, vì đó giúp phát triển bán cầu não, vì con thích sáng tạo, vì đó là cách để con hòa nhập vào cộng đồng, v.v… Nhưng tôi lại không để ý đến ý kiến của con, liệu con có thích không.

Tôi gửi con đi học tiếng Anh ở trung tâm đắt tiền, với giáo viên bản ngữ. Nhưng nhiều năm trôi qua, trình độ tiếng Anh của con không cải thiện, và mẹ lại cảm thấy con không tiến bộ. Cuối cùng, tôi mới nhận ra rằng con thích học tiếng Hàn hơn.

Tôi không ngần ngại xin lỗi con, nhưng thực hiện lời xin lỗi thì tôi thực sự ít làm. Khi gặp lỗi, thì lại dùng lý do 'Mẹ quên'. Rồi đến một ngày, con tôi cũng 'Con quên' với tôi.

Còn nhiều vấn đề khác để nói. Tôi chắc chắn không phải là người mẹ mình mà cũng gặp phải, không phân biệt được giữa điều PHẢI làm và điều MUỐN làm. PHẢI là của mẹ, nhưng liệu nó thực sự là 'phải' hay là 'trái'? Vì cái PHẢI đó của mẹ không trùng với cái MUỐN của con, bỗng nhiên nó trở thành trái mất rồi.

Tôi lớn lên trong một gia đình thuộc thế hệ 5x, kiểu bố mẹ thời kỳ đó là độc đoán. Tôi từng phản đối sự độc đoán đó của bố mẹ mình, tôi từng thề với bản thân rằng sẽ không bao giờ làm như vậy nếu mình làm mẹ. Nhưng rồi, tôi lại trở thành mẹ một cách tự nhiên. Tôi hiện tại, ít nói chuyện với bố mẹ mình, vì tôi biết nếu nói ra thì ông bà cũng sẽ ép buộc theo quan điểm khác. Liệu có một ngày, con tôi cũng sẽ như vậy với tôi, thay vì những lời trách móc vô cớ? Tôi thực sự lo lắng khi nghĩ đến tương lai đó.

Tôi nên làm gì bây giờ? Bài học đầu tiên hôm nay không chỉ giúp tôi đối phó với tuổi teen của con, không chỉ cho tôi biết phải làm gì khi con gây ra hậu quả kinh hoàng, không chỉ hướng dẫn tôi cách làm sao để con sẵn sàng coi tôi là bạn. Nhưng tôi biết rằng, để con tôi trở thành người mà tôi muốn, tôi cũng phải thay đổi.

Tôi phải sửa đổi chính mình, không phải chỉ nắn nót con. Tôi cần trở thành nước, không phải là đá. Tôi phải chấp nhận sự không hoàn hảo của con, vì tôi cũng không phải là người hoàn hảo. Tôi cần giảm bớt áp lực, ngừng chỉ trích,... đừng gây thêm áp lực cho người khác nữa. Khi đó, mọi thứ sẽ tự nhiên hơn. Và rồi tôi sẽ trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Từ câu chuyện trên, Tiến sĩ Cherry Vũ cho biết: 'Thường chúng ta bị những thói quen, niềm tin dẫn dắt hành động của mình. Trong việc làm cha mẹ cũng vậy, chúng ta không được dạy làm thế nào để con cái phát triển tốt nhất. Thay vì đóng vai trò của người làm vườn, nhiều cha mẹ chọn làm thợ mộc.'

Người làm vườn sẽ hiểu từng cây mình và tạo mọi điều kiện (nước, dinh dưỡng, ánh sáng...) để mỗi cây có thể phát triển tốt nhất theo khả năng của nó. Người thợ mộc sẽ coi con như một khúc gỗ và đục đẽo theo ý của mình.'

Thật đáng tiếc, con người không phải là khúc gỗ nên nỗ lực biến con thành 'sản phẩm' theo ý mình thường không đạt. Mà nếu có đạt con cũng không hạnh phúc vì chúng không được là chính mình.'

Nếu chúng ta muốn có mối kết nối với con, muốn con phát triển lành mạnh và hạnh phúc, chúng ta cần làm tốt vai trò của mình ở từng giai đoạn phát triển khác nhau của con mình. Từ việc làm cha mẹ khi con còn nhỏ sang làm huấn luyện viên, người cố vấn, người bạn của con'.