Chăm sóc vết dao đâm

Khảo sát hiện trường. Nạn nhân thường bị đâm ở nơi có tình hình bất ổn, bạn cần đảm bảo an toàn cho bản thân trước khi tiếp cận nạn nhân. Chỉ tiếp cận khi bạn đủ tự tin về an toàn của mình.

• Mặc dù việc chờ đợi kẻ tấn công rời đi có thể tốn thời gian, nhưng an toàn của bạn là trên hết.

Gọi 911 ngay lập tức. Việc gọi cấp cứu ngay khi có vết đâm rất quan trọng để nạn nhân nhận được sự giúp đỡ kịp thời.

• Nếu bạn là người duy nhất có mặt tại hiện trường, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Nếu không có điện thoại, bạn có thể tìm sự giúp đỡ từ người xung quanh. Việc này giúp nạn nhân tiếp cận dịch vụ y tế nhanh chóng hơn.
• Nếu kẻ tấn công vẫn gần bạn và bạn không an toàn, hãy gọi cấp cứu trong thời gian này.

Đặt nạn nhân nằm xuống. Trước khi chăm sóc vết thương, hãy đặt nạn nhân nằm xuống trên mặt đất. Điều này giúp nạn nhân giữ tư thế ổn định, đặc biệt khi họ có cảm giác chóng mặt hoặc sắp ngất.

• Đặt gối dưới đầu nạn nhân để tạo cảm giác thoải mái, hoặc yêu cầu người khác ngồi xuống và đặt đầu nạn nhân lên đùi. Điều này giúp nạn nhân cảm thấy bình tĩnh hơn.

Đánh giá tình trạng của nạn nhân. Xem nạn nhân có bao nhiêu vết thương, vết thương ở đâu, và máu chảy từ đâu.

• Đôi khi bạn cần phải tháo bỏ một phần quần áo để nhìn rõ vết thương. Hãy kiểm tra tất cả các vết thương trước khi tiến hành chăm sóc.
• Nếu phát hiện vết thương nặng, hãy xử lý ngay lập tức. Vết thương được coi là nặng khi máu chảy liên tục và nhiều, hoặc phun ra như vòi. Đây là dấu hiệu động mạch bị gãy.

Đeo găng tay dùng một lần nếu có. Điều này giúp bảo vệ bạn và nạn nhân khỏi nguy cơ nhiễm trùng.

• Sử dụng găng tay cao su nitrile hoặc chất liệu khác không phải cao su thiên nhiên nếu có. Loại găng tay này giảm nguy cơ dị ứng và làm đơn giản việc điều trị. Găng tay cao su nitrile có màu xanh hoặc tím, và đang được ưa chuộng hơn so với loại găng tay trắng truyền thống.
• Nếu không có găng tay, hãy rửa tay hoặc sử dụng dung dịch rửa tay. Nếu không, bạn có thể dùng nhiều lớp vải làm giáp cách giữa bạn và máu nạn nhân.
• Nếu bạn nghi ngờ về an toàn của mình, hãy đợi nhân viên cứu hộ đến. Đừng tiếp xúc với máu nạn nhân nếu bạn không an tâm.

Kiểm tra đường thở, nhịp thở và tuần hoàn máu của nạn nhân.

• Đảm bảo đường thở của họ thông thoáng.
• Nghe âm thanh hơi thở và quan sát chuyển động lồng ngực.
• Kiểm tra mạch để đảm bảo tim vẫn đập.
• Nếu nạn nhân ngừng thở, thực hiện hô hấp nhân tạo.
• Nếu họ còn tỉnh, bắt đầu chăm sóc vết thương và nói chuyện để giúp họ bình tĩnh và giảm nhịp tim. Nếu có thể, hướng ánh mắt của họ sang phía khác để họ không thấy vết thương.

Cởi quần áo xung quanh vết đâm. Điều này giúp xác định chính xác vị trí vết thương để điều trị. Vết thương thường bị cản trở bởi quần áo dính máu hoặc các chất lỏng khác, tùy thuộc vào vị trí của nạn nhân.

• Hãy cẩn thận vì họ có thể đau khi cởi quần áo.

Không rút vật đâm nếu nó cắm sâu. Hãy để vật đâm trong vết thương và không làm dịch chuyển nó, vì việc rút có thể làm tổn thương nặng hơn. Vật đâm thực sự đang giúp cầm máu, vì vậy máu sẽ chảy nhiều hơn nếu bạn rút nó ra. Ngược lại, nếu đẩy vật đâm vào bên trong, có thể gây tổn thương nội tạng.

• Hãy quấn chặt vết thương xung quanh vật đâm, càng sát vào vật đâm càng tốt. Chuyên gia y khoa có thể rút vật đâm mà không gây tổn thương cho nội tạng, đồng thời tránh mất nhiều máu trong quá trình rút.

Cầm máu. Quấn vết thương bằng vật liệu sạch và thấm hút như vải áo hay khăn tắm, hoặc tốt nhất là gạc sạch vô trùng. Nếu vật đâm vẫn còn trong vết thương, hãy quấn chặt quanh nó. Tạo áp lực quấn vào vết thương để kiểm soát dòng máu.

• Một số kỹ thuật sơ cấp cứu đề xuất sử dụng mép thẻ tín dụng để 'đóng kín' vết thương, vì mọi người thường mang theo. Cách này không chỉ kiểm soát máu mà còn ngăn chặn xẹp phổi (vì cho phép không khí thoát ra qua vết thương) nếu vết thương ở ngực.
• Nếu vết thương chảy máu mạnh, đặt tay lên động mạch chính dẫn đến vết thương và tiếp tục ấn tay còn lại lên vết thương. Các điểm này được gọi là 'điểm áp dụng áp lực'. Ví dụ, để kiểm soát máu ở cánh tay, hãy ấn vào mặt trong cánh tay phía trên khủy tay, hoặc phía dưới nách. Nếu vết thương ở chân, hãy ấn phía sau đầu gối hoặc ấn vào bên hông.

Đặt nạn nhân nằm ở tư thế cao hơn vết thương để kiểm soát máu. Nếu có thể, hãy giúp họ ngồi thẳng hoặc đặt họ nếu họ không tự ngồi được.

Ổn định gạc. Nếu có dụng cụ sơ cấp cứu, quấn gạc chặt bằng băng keo. Đừng di chuyển gạc để không làm gián đoạn quá trình đông máu và làm máu chảy trở lại. Nếu gạc thấm nhiều máu, đắp thêm một lớp vải lên trên.

• Nếu không có gì để cố định gạc, tiếp tục ép nhẹ để giúp máu đông.
• Hãy cẩn thận với vết thương ở ngực. Dùng vật liệu như giấy bạc gói thức ăn, túi nhựa hay màng bọc thực phẩm để băng vết thương, nhưng chỉ băng ba phía và để phần còn lại mở. Không khí cần thoát ra để không xâm nhập vào khoang màng phổi. Nếu không, phổi có thể xẹp.
• Đừng bao giờ sử dụng garô trừ khi không còn cách nào khác để cứu nạn nhân. Biết cách sử dụng và khi nào nên sử dụng garô. Sử dụng garô không đúng cách có thể gây chấn thương nghiêm trọng hoặc phải cắt bỏ chi bị tổn thương.

Ép chặt vết thương cho đến khi nhân viên y tế đến. Trong lúc chờ đợi nhân viên cấp cứu, hãy liên tục giám sát đường thở, hơi thở và tuần hoàn máu của nạn nhân.

• Điều trị các triệu chứng sốc. Nhận biết và xử lý triệu chứng sốc, bao gồm da lạnh ẩm, xanh xao, mạch nhanh, hơi thở nhanh, buồn nôn hoặc nôn mửa, chóng mặt hoặc ngất xỉu, và bồn chồn hoặc kích động. Nếu cần, nới lỏng quần áo và đắp chăn để giữ ấm. Hãy yêu cầu nạn nhân nằm yên. Xem Cách xử lý trường hợp sốc để biết thêm thông tin.

Kiểm tra tình trạng tỉnh táo của nạn nhân. Nếu nạn nhân bất tỉnh, hãy hành động ngay lập tức. Đặt họ nằm ở tư thế hồi sức, tức là nằm nghiêng một bên với đầu ngửa ra sau, tay dưới đặt dưới đầu và cánh tay sát đất gập hoặc duỗi thẳng. Chân trên cần gập vào để giữ tư thế ổn định và ngăn không để cơ thể lăn về trước. Không áp dụng tư thế hồi sức nếu nghi ngờ nạn nhân bị chấn thương cột sống hoặc cổ, và nhớ giữ ý thức về hơi thở.

• Nếu nạn nhân bất tỉnh và không thở, hãy đặt họ nằm thẳng lên lưng và bắt đầu thực hiện hô hấp nhân tạo.

Giữ ấm và làm cho nạn nhân cảm thấy thoải mái. Sốc hoặc mất máu có thể làm giảm thân nhiệt của nạn nhân, vì vậy hãy đắp chăn, khoác áo hoặc bất kỳ vật gì giữ ấm cho họ.

• Giữ nạn nhân yên lặng. Dù nạn nhân đang nằm hay ngồi, hãy giúp họ giữ yên cơ thể và bình tĩnh, và luôn có người ở bên họ để an ủi và giám sát sức khỏe của họ.

Bắt đầu làm sạch vết thương. Nếu bạn ở nơi xa lánh và không thể gọi cứu thì bạn cần rửa vết thương sau khi đã dừng máu. Trong điều kiện bình thường, điều này thuộc trách nhiệm của nhân viên cấp cứu, nhưng đôi khi bạn phải tự làm.

• Lấy mẩu vật liệu lạ ra khỏi vết thương. Dù không có mẩu vật liệu nào, vết thương đã từng bị vật gì đó đâm vào, nên cần phải vệ sinh đúng cách.
• Nước muối là lựa chọn tốt nhất để rửa vết thương, nhưng nếu không có, nước sạch cũng được.
• Bạn có thể tự làm dung dịch nước muối bằng cách hòa 1 thìa muối vào 1 cốc nước ấm.
• Khi rửa vết thương, nạn nhân thường cảm thấy đau, hãy cảnh báo họ trước nếu họ vẫn tỉnh táo.

Băng vết thương. Không nên băng khi vết thương còn bẩn, và mọi vết đâm đều làm cho vết thương trở nên bẩn. Việc băng giúp vết thương tránh nhiễm bẩn từ bên ngoài, nhưng vẫn cần được rửa sạch bằng gạc ướt muối trước. Trong trường hợp này, bạn chỉ cần quấn nhẹ mà không cần quá chặt, để máu có thể đông.

• Nếu đã được đào tạo hoặc chắc chắn vết thương sạch, bạn có thể băng kín vết thương. Đầu tiên, đảm bảo vết thương khô ráo. Nếu có, bôi keo quanh vết thương. Dùng băng keo từ mép vết thương, đảm bảo phần da bên trên được đóng kín. Quấn vết thương bằng vải sạch, băng keo hoặc bất kỳ thứ gì có sẵn để ngăn bụi bẩn gây nhiễm trùng. Bạn cần băng lại mỗi ngày.
• Nếu vết thương không ngừng chảy máu, KHÔNG NÊN băng kín.

Sử dụng thuốc kháng sinh nếu có. Nếu có loại thuốc kháng sinh dạng mỡ, hãy thoa vào vết thương đều đặn để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Kiểm tra độ chặt của băng dính. Xác định khu vực xa tim nhất so với nơi bạn đặt băng. Ví dụ, nếu vết thương ở cánh tay, hãy kiểm tra ngón tay. Băng quá chặt sẽ làm máu không thể lưu thông đến vùng sau, gây tổn thương vĩnh viễn. Bạn có thể nhận biết dễ dàng bởi màu sắc (xanh hoặc tối màu). Tháo băng nếu bạn nhận thấy điều này và nhanh chóng nhờ sự giúp đỡ.

• Nếu thiếu dụng cụ, hãy sử dụng gạc vô trùng để đắp lên vết thương, sau đó quấn chặt bằng các vật dụng khác như khăn tắm, áo sơ mi, v.v...
• Dù việc rửa vết thương có thể gây đau (trừ khi rửa bằng nước lọc), nhưng đau chính là dấu hiệu vết thương được khử trùng hiệu quả.