Thuốc giãn phế quản được áp dụng trong những trường hợp phế quản bị co thắt. Có nhiều nhóm thuốc giãn phế quản với cơ chế hoạt động độc đáo. Bởi vì sự đa dạng này, đôi khi việc kết hợp các loại thuốc này được thực hiện để tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Thuốc điều trị giãn phế quản có chức năng làm giãn cơ trơn của phế quản, mở rộng phế quản, tăng kích thước đường thở, giúp không khí chuyển động qua đường thở và tiếp cận các phế nang dễ dàng hơn, tránh tình trạng thiếu oxy cho các mô.

Thuốc giãn phế quản có thể được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau như viên uống, tiêm, xịt và khí dung. Đối với thuốc giãn phế quản uống, chúng thường được chế tạo thành viên nang, viên nén và dung dịch.

Hiện nay, có 3 nhóm thuốc làm giãn phế quản được sử dụng trong điều trị. Những loại thuốc này có tác dụng làm giãn rộng đường thở, nhưng chúng tác động lên các thụ thể khác nhau khi nhập vào cơ thể.

Các nhóm thuốc giãn phế quản bao gồm:

• Nhóm đồng vận beta-2 kích thích (tác dụng ngắn và tác dụng kéo dài);
• Nhóm thuốc chống Cholinergic (tác dụng ngắn);
• Nhóm thuốc dẫn xuất Xanthine hay được biết đến với tên gọi theophylin.

Thuốc đồng vận beta-2 đóng vai trò kích thích receptor beta trong đường thở. Chúng giãn phế quản, làm mở rộng cơ trơn xung quanh đường thở, cải thiện dòng không khí vào phổi để giảm cảm giác khó thở.

Thuốc này được chia thành 2 nhóm: có tác dụng ngắn và có tác dụng kéo dài:

• Nhóm ngắn: Fenoterol, Salbutamol, Terbutaline giảm triệu chứng nhanh, tác dụng 20 phút, kéo dài 4-6 giờ. Có thể sử dụng hít cho tình trạng cần phản ứng nhanh.
• Nhóm dài: Salmeterol, Bambuterol, Formoterol mất hơn 1 giờ để tác dụng, kéo dài 12 giờ. Dùng hằng ngày để ngăn chặn co thắt phế quản và không dùng trong tình trạng khẩn cấp.

Cảnh báo sử dụng đồng vận beta-2 ở các trường hợp như:

• Cường giáp;
• Tăng huyết áp, loạn nhịp tim;
• Đái tháo đường.

Thuốc kháng Cholinergic, hay còn gọi là Antimuscarinics, thường được sử dụng trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và cả hen suyễn. Chúng ngăn chặn hoạt động của acetylcholine, giúp giãn phế quản, loại bỏ các chất tích tụ gây co thắt.

Cảnh báo sử dụng ở các trường hợp như:

• Tăng kích thước tuyến tiền liệt, tăng sản tuyến tiền liệt lành tính;
• Tắc nghẽn dòng chảy của bàng quang, ung thư tuyến tiền liệt.

2.3. Nhóm thuốc dẫn xuất Xanthine

Cơ chế hoạt động của chất dẫn xuất Xanthine khiến đường thở giãn ra, nhưng chưa được hiểu rõ. Theophylline là thuốc giãn phế quản dài, dùng uống với viên nén, viên nang hoặc tiêm tĩnh mạch đối với triệu chứng nặng.

Chú ý sử dụng Theophylline ở các trường hợp:

• Tăng hoạt động tuyến giáp;
• Tim mạch và tăng huyết áp;
• Động kinh;
• Người già cần theo dõi kỹ lưỡng khi sử dụng.

Thuốc giãn phế quản được đề xuất trong các trường hợp bệnh nhân gặp các vấn đề co thắt phế quản như hen phế quản, giãn phế quản cấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính... Loại thuốc uống thường được sử dụng để ngăn chặn tái phát cơn co thắt phế quản.

Tùy thuộc vào tình trạng và mức độ bệnh, bác sĩ sẽ kê đơn cho bệnh nhân sử dụng loại thuốc phù hợp nhất. Khi sử dụng thuốc, quan trọng để lưu ý những điểm sau:

• Khi sử dụng thuốc giãn phế quản hoặc bất kỳ loại thuốc nào, luôn có nguy cơ gây ra các tác dụng phụ như run rẩy tay chân; đau đầu, chóng mặt; loạn nhịp tim, cảm giác nặng ngực; buồn nôn, nôn; chuột rút; tiêu chảy...;
• Khi sử dụng cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ: Người bệnh cần phải sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng. Sau mỗi lần sử dụng, cần theo dõi cơ thể để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu nào không bình thường để có phản ứng kịp thời;
• Sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất: Việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của thuốc là rất quan trọng;
• Người bệnh có các vấn đề như cường giáp, bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường... cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc giãn phế quản;
• Sử dụng thuốc giãn phế quản cho trẻ em cần chú ý: Thuốc cho trẻ em thường được ưu tiên sử dụng dưới dạng xịt hoặc khí dung vì có ít tác dụng phụ hoặc tác dụng phụ không kéo dài so với các loại thuốc uống. Trong quá trình điều trị, cần phát hiện nguyên nhân gây bệnh và đồng thời tiêm phòng cúm hàng năm để tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ trẻ khỏi bệnh giãn phế quản.

Đây là những nhóm thuốc giãn phế quản phổ biến được sử dụng. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ tư vấn và kê đơn loại thuốc phù hợp nhất để giảm thiểu tác dụng phụ.