Chảo chống dính có thực sự gây hại cho sức khỏe như lời đồn?

Chỉ một vết trầy nhỏ trên bề mặt chảo chống dính có thể giải phóng khoảng 9.100 hạt vi nhựa trong quá trình nấu. Nếu lớp chống dính bị hỏng nghiêm trọng, kích thước từ vài milimet trở lên, có thể phát tán tới 2,3 triệu hạt vi nhựa và nhựa nano vào thực phẩm.

Có nên lo ngại về lớp phủ trên chảo chống dính?

Nhiều người vẫn lo ngại rằng lớp phủ trên chảo và xoong chống dính có thể gây mất an toàn trong nấu nướng, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư và các vấn đề sức khỏe khác.

Bác sĩ Nguyễn Xuân Tuấn - giảng viên Trường đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết, công thức Teflon nổi tiếng đến mức nhiều người gọi mọi loại chảo và nồi chống dính là Teflon. Nhưng thực tế, không phải tất cả các dụng cụ chống dính đều chứa Teflon.

Mặc dù Teflon đã xuất hiện từ rất lâu, nhưng vẫn có những lo ngại tiềm ẩn về sức khỏe liên quan đến nó. Một câu hỏi phổ biến là liệu dụng cụ nấu ăn chống dính có làm tăng nguy cơ ung thư hay không?

Thực chất, Teflon là tên gọi của một loại hóa chất tổng hợp mang tên polytetrafluoroethylene (PTFE). Teflon được sử dụng như một lớp chống dính trên bề mặt nhiều sản phẩm vì khả năng không thấm nước và giảm ma sát.

Teflon đã được sử dụng từ những năm 1940 và có mặt trong nhiều vật dụng, từ bóng đèn nhiệt cho đến đồ bảo vệ vải. Ngoài ra, nó còn được ứng dụng trong công nghiệp, ô tô và dược phẩm.

Chúng ta thường sử dụng rất nhiều sản phẩm phủ Teflon trong gia đình, nhưng công dụng phổ biến nhất của Teflon là lớp chống dính trên bề mặt nồi và chảo, giúp việc nấu nướng và vệ sinh trở nên dễ dàng hơn.

Khi được hỏi liệu thành phần chống dính trong dụng cụ nấu ăn có làm tăng nguy cơ ung thư không, bác sĩ Tuấn cho biết, mối quan tâm này không liên quan đến Teflon mà là về các dụng cụ nấu ăn như nồi chống dính.

Nguy cơ này liên quan đến axit perfluorooctanoic (PFOA) - một hóa chất được sử dụng trong quá trình sản xuất Teflon.

Dù PFOA từng được sử dụng để sản xuất Teflon, nhưng từ năm 2013, tất cả các sản phẩm mang nhãn hiệu Teflon đều không còn chứa PFOA. Một số nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ giữa PFOA và ung thư, nhưng không có căn cứ nào cho thấy Teflon gây ung thư.

Chúng ta cần hiểu lý do tại sao PFOA được quan tâm và tại sao nó không còn được sử dụng trong sản xuất Teflon. Trong quá trình sản xuất lớp chống dính Teflon, PFOA có thể gây ô nhiễm đất, nước và không khí, và tồn tại rất lâu trong môi trường cũng như cơ thể con người.

Người tiêu dùng tiếp xúc lâu với khói phát sinh từ các dụng cụ được tráng lớp chống dính có thể thấy xuất hiện các triệu chứng tương tự như cúm như đau đầu, cảm lạnh và sốt. Điều này thường liên quan đến việc các dụng cụ như nồi chống dính được sử dụng ở nhiệt độ quá cao trong một thời gian dài.

Thực tế, tình trạng này là không gây hại và các triệu chứng thường biến mất trong khoảng thời gian từ 12 đến 48 giờ sau khi tiếp xúc với khói. Tuy nhiên, các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng đối với những người có bệnh tim mạch hoặc vấn đề hô hấp từ trước.

Một số nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng chất PFAS (không còn được sử dụng trong việc sản xuất Teflon kể từ năm 2013) có thể có liên quan đến:

- Sự tăng cholesterol trong máu;

- Sự giảm hiệu quả của vắc xin ở trẻ em;

- Biến đổi trong chức năng gan;

- Tăng nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp hoặc tiền sản giật ở phụ nữ mang thai;

- Sự suy dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh.

Tránh bong tróc lớp phủ chống dính để đảm bảo an toàn

Các nhà khoa học từ Đại học Newcastle và Đại học Flinders, Australia, đã sử dụng các chiếc chảo chống dính mới sau hai năm sử dụng, cùng với các dụng cụ nấu nướng làm từ inox và gỗ, để đánh giá mức độ phát tán của hạt nhựa trong quá trình nấu ăn.

Kết quả được công bố trên tạp chí The Total Environment gần đây cho thấy chỉ cần một vết xước nhỏ trên chảo chống dính có thể phát tán khoảng 9.100 hạt nhựa trong quá trình nấu.

Nếu lớp phủ chống dính bị hỏng, có kích thước từ vài milimet trở lên, có thể phát tán 2,3 triệu hạt nhựa, nhựa nano và có khả năng xâm nhập vào thực phẩm.

Một báo cáo năm 2022 từ tổ chức phi lợi nhuận Ecology Center chỉ ra rằng 79% các chảo nấu chống dính và 20% các chảo nướng chống dính được phủ PTFE.

Giáo sư Youhong Tang từ Đại học Flinders cho biết nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết phải hiểu rõ hơn về nguy cơ của các mảnh vụn nhựa PTFE trong quá trình nấu nướng hàng ngày.

'Điều này là một cảnh báo mạnh mẽ rằng chúng ta cần phải cẩn thận trong việc lựa chọn và sử dụng dụng cụ nấu ăn để tránh thức ăn bị ô nhiễm bởi hạt nhựa', giáo sư Tang nói.

Để ngăn chặn việc thức ăn và môi trường bị ô nhiễm bởi hạt nhựa, các gia đình nên sử dụng dụng cụ nấu nướng mềm mại, không gồ ghề để tránh làm trầy xước bề mặt trong quá trình nấu nướng và làm sạch.

Vì vậy, tránh sử dụng thìa đũa inox khi nấu, chiên xào bằng chảo chống dính, không sử dụng búi cọ nồi làm từ sợi kim loại để rửa chảo, và nếu có bất kỳ vết trầy xước nào, nên thay mới ngay lập tức.

Theo bác sĩ Tuấn, một số mẹo an toàn khi sử dụng dụng cụ nấu ăn Teflon như sau:

- Thay thế dụng cụ nấu bị hỏng hoặc mòn lớp phủ Teflon;

- Trước khi sử dụng, làm nóng dụng cụ với lửa nhỏ đến trung bình;

- Không để chảo hoặc nồi chống dính không có thức ăn trên bếp khi nó đang nóng;

- Mặc dù lớp phủ chống dính Teflon có thể an toàn ở nhiệt độ lên đến 260°C, nhưng tốt nhất là nấu ở nhiệt độ từ thấp đến trung bình;

- Khi sử dụng nhiệt độ cao, hãy bật quạt hút hoặc mở cửa sổ thông gió;

- Tránh sử dụng các dụng cụ làm bằng kim loại cứng có thể làm trầy xước lớp phủ chống dính của chảo Teflon;

- Không dùng các chất tẩy rửa có tính ăn mòn;

- Dù sử dụng chảo, nồi chống dính hoặc bất kỳ dụng cụ nấu nướng nào khác, người dùng nên luôn tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất để sử dụng một cách an toàn nhất;

- Nếu sử dụng các dụng cụ Teflon được sản xuất trước năm 2013 và lo lắng về sức khỏe, hãy thử thay thế bằng các dụng cụ nấu ăn Teflon mới hơn hoặc các loại nồi chảo làm từ thép không gỉ hoặc nhôm.