Chạy chạy (Nguyễn Đình Chiểu) bao gồm tóm tắt nội dung chính, lập dàn ý phân tích, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm và tiểu sử, quan điểm cùng sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật giúp các em học tốt môn văn 8
Tác giả
1. Tiểu sử
- Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888), tự là Mạch Trạch, hiệu Trọng Phủ, Hối Trai.
- Xuất thân từ làng quê Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh).
- Gia đình ông là gia đình nhà nho, cha là Nguyễn Đình Huy, người Thừa Thiên (nay là Thừa Thiên- Huế), ông làm thư lại tại dinh Tổng trấn Lê Văn Duyệt ở Gia Định.
- Năm 1843, Nguyễn Đình Chiểu đỗ tú tài tại trường thi Gia Định.
- Năm 1846, ông đi Huế học, chuẩn bị thi tiếp tại quê cha, nhưng lúc sắp vào trường thi thì nhận được tin mẹ mất, phải bỏ thi trở về Nam chịu tang (1849).
- Trên đường về, Nguyễn Đình Chiểu bị đau mắt nặng rồi mất khả năng nhìn. Không chấp nhận thất bại, ông mở trường dạy học ở Gia Định, cùng việc bày thuốc chữa bệnh cho người dân, và tiếng thơ Đồ Chiểu cũng bắt đầu lan rộng khắp miền Lục tỉnh.
- Năm 1859, khi quân Pháp xâm nhập Gia Định, Nguyễn Đình Chiểu, một người trí thức, đã đứng ở hàng đầu của cuộc kháng chiến chống lại sự xâm lược từ bên ngoài, cùng với các lãnh đạo quân nghĩa và trí thức khác, lập kế hoạch chiến đấu và sáng tác những bài thơ nóng bỏng, chứa đựng lòng căm hờn, ý chí chiến đấu.
- Sau khi Nam Kì bị chiếm đóng, ông đến sống ở Ba Tri (Bến Tre). Thực dân Pháp đã cố gắng mọi cách để dụ dỗ, chiêu mộ, nhưng ông đã giữ vững lòng trung thành và sự kiên định với đất nước và dân tộc.
2. Sự nghiệp văn học
a. Tác phẩm chính
- Cuộc đời sáng tác của ông được chia thành hai giai đoạn chính: trước và sau khi thực dân Pháp xâm lược:
+ Ban đầu, ông sáng tác hai bài thơ dài:
+ Sau này, văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu trở thành biểu tượng của văn thơ yêu nước chống Pháp trong nửa cuối thế kỉ XIX, với những tác phẩm xuất sắc về cả nội dung tư tưởng, tình cảm và nghệ thuật như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế Trương Định, Thơ điếu Trương Định, Thơ điếu Phan Tòng, Văn tế nghĩa sĩ trận vong Lục tỉnh, Ngư Tiều y thuật vấn đáp (còn gọi là Ngư Tiều vấn đáp nho y diễn ca, một truyện thơ dài).
b. Nội dung thơ văn
- Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa:
+ Đạo lí làm người của Nguyễn Đình Chiểu lấy tinh thần nhân nghĩa của đạo Nho, nhưng mang đậm tính nhân dân và truyền thống dân tộc.
+ Những hình mẫu lý tưởng trong tác phẩm là những người sống nhân hậu, trung dung, biết giữ gìn nhân cách thẳng thắn, cao quý, dám đấu tranh và có đủ sức mạnh để chiến thắng những thế lực tàn bạo, cứu vãn nhân đạo.
- Tình yêu nước, thương dân:
+ Ghi lại chân thực thời kỳ đau thương của đất nước, khích lệ lòng căm hận kẻ thù, nồng nàn biểu dương người anh hùng nghĩa sĩ hi sinh vì Tổ quốc
+ Tố cáo tội ác của kẻ thù, lên án những kẻ phản bội, kêu gọi vinh danh
+ Khen ngợi những người sĩ phu yêu nước, giữ niềm tin vào ngày mai, kiên cường trước kẻ thù, khích lệ lòng yêu nước, ý chí cứu nước
c. Phong cách nghệ thuật
- Đậm bản sắc Nam Bộ:
+ Ngôn ngữ: đơn giản, giản dị như lời nói của người dân Nam Bộ
+ Tư duy nhân dân: coi trọng đạo đức hơn tài năng, nhiệt tình, thẳng thắn nhưng chứa đựng lòng biết ơn
Sơ đồ tư duy của tác giả Nguyễn Đình Chiểu:
Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
- Hiện tại, chưa có tài liệu nào nói rõ thời điểm ra đời của bài thơ Chạy giặc.
- Dựa vào hoàn cảnh lịch sử, cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu và đặc biệt là nội dung của tác phẩm, có người cho rằng bài thơ này đã được tác giả viết ngay sau khi thành Gia Định bị thực dân Pháp bắt đầu tấn công (ngày 17/2/1859).
b. Bố cục: 2 phần
- Phần 1 (Sáu câu đầu): Miêu tả về đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp xâm lược
- Phần 2 (Hai câu cuối): Thể hiện tâm trạng, thái độ của tác giả
c. Thể loại: thất ngôn bát cú Đường luật
d. Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp miêu tả, tự sự
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
- Chạy giặc đã mô tả chân thực cảnh quê hương khi thực dân Pháp đến tàn sát.
- Bài thơ cũng thể hiện tình cảm yêu nước mãnh liệt của nhà thơ. Đó là những khoảnh khắc đau lòng trước cảnh nước mất nhà tan. Ông đã kêu gọi những người có trách nhiệm đứng lên đánh giặc cứu nước và thức tỉnh lòng yêu nước trong mỗi người dân Việt.
b. Giá trị nghệ thuật
- Các biện pháp tu từ: sử dụng từ láy, phép đối
- Hình ảnh thơ mạnh mẽ, gợi cảm
- Ngôn ngữ thơ tinh tế, đậm chất cảm xúc
Sơ đồ tư duy văn bản Chạy giặc: