Chế Mân

Chế Mân (chữ Hán:

Tiểu sử

Trước khi lên ngôi, ông là thái tử với tên hiệu Bổ Đích, tức Sri Harijit Po Devada Svor, là con trai của vua Indravarman V và hoàng hậu Gaurendraksmi. Ông nổi bật với tài thao lược; vào năm 1282, khi quân Mông Cổ dưới sự chỉ huy của Hốt Tất Liệt tấn công Chiêm Thành với đội quân hơn 500 ngàn người, ông được giao nhiệm vụ chỉ huy quân đội kháng chiến. Với 20 ngàn quân Chiêm, cùng sự hỗ trợ của Đại Việt, ông đã kiên cường chống lại cuộc xâm lược, khiến quân Nguyên phải từ bỏ ý định xâm chiếm Chiêm Thành và Đại Việt.

Sau khi trở thành vua vào năm 1288, thái tử được biết đến như một anh hùng dân tộc với tên hiệu Sinhavarman III. Người dân Việt Nam tôn vinh ông với tên gọi Chế Mân, vì ông là một vị vua sáng suốt, nhân ái và hòa nhã, được nhân dân rất kính trọng.

Vào năm 1301, Thái thượng hoàng Trần Nhân Tông của Đại Việt nhận lời mời của Chế Mân để thăm Chiêm Thành. Ông được tiếp đãi rất nồng nhiệt và lưu lại cung điện Chiêm Thành gần 9 tháng. Khi trở về, Trần Nhân Tông đã hứa gả con gái mình, Huyền Trân, cho Chế Mân, mặc dù lúc đó Chế Mân đã có vợ chính là hoàng hậu Tapasi từ Java. Đến năm 1306, Jaya Sinhavarman III đã tặng hai châu Ô và châu Lý (từ Quảng Bình đến Quảng Nam) cho triều đại Trần của Đại Việt như của hồi môn để được kết hôn với Huyền Trân Công Chúa

Khi Huyền Trân trở về Chiêm Thành, nàng được phong làm hoàng hậu Paramecvari. Một năm sau, khi hoàng hậu người Đại Việt vừa sinh một hoàng tử, vào tháng 5 năm 1307, quốc vương Chế Mân qua đời. Vua Trần Anh Tông ngay lập tức cử Trần Khắc Chung giả vờ sang dự tang lễ và tìm cách đưa Huyền Trân về nước.

Chiêm Thành coi đây là một sự nhục nhã quốc gia, và các vua Chiêm sau đó đã nhiều lần dùng vũ lực, vào các năm 1311, 1312, 1317-1318, 1326 và 1353, để yêu cầu Đại Việt trả lại hai châu Ô và Lý nhưng không thành công.

• Huyền Trân Công Chúa

Chú thích