Chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội là khái niệm chỉ sự mất mát thu nhập khi không chọn lựa một cơ hội đầu tư khác. Đây là một yếu tố quan trọng trong lý thuyết lựa chọn và được áp dụng rộng rãi trong kinh tế. Chi phí cơ hội dựa trên nguyên tắc nguồn lực hạn chế, buộc chúng ta phải đưa ra quyết định. Khi lựa chọn, chúng ta thực hiện một sự đánh đổi, tức là để nhận được một lợi ích nào đó, chúng ta phải từ bỏ một cái gì đó. Do đó, chi phí cơ hội của một lựa chọn là giá trị của lựa chọn tốt nhất bị từ chối (và là những lợi ích bị mất khi chọn phương án này thay vì phương án khác; phương án không được chọn có thể tốt hơn phương án đã chọn). Quy luật khan hiếm đồng nghĩa với việc luôn tồn tại sự đánh đổi trong mọi lựa chọn. Nói cách khác, chi phí cơ hội luôn hiện diện.

Trong sản xuất, chi phí cơ hội thể hiện qua số lượng hàng hóa khác cần phải hy sinh để có thêm một đơn vị hàng hóa mới. Mỗi hoạt động đều có chi phí cơ hội của nó. Ví dụ, nếu một người đầu tư 10.000 USD vào chứng khoán, thì người đó đã bỏ lỡ cơ hội kiếm lãi từ việc gửi số tiền đó vào ngân hàng. Chi phí cơ hội của việc đầu tư 10.000 USD vào chứng khoán chính là khoản lãi mà đáng lẽ người đó có thể kiếm được từ tiết kiệm. Chi phí cơ hội không chỉ liên quan đến tiền bạc hay chi phí tài chính, mà còn bao gồm những yếu tố khác như thời gian, sở thích, hoặc các lợi ích khác.

Chi phí cơ hội được dùng để so sánh với lợi ích thu được khi thực hiện các lựa chọn, và đó là khái niệm về chi phí kinh tế. Các nhà đầu tư và người tiêu dùng thực hiện quyết định dựa trên việc so sánh lợi ích thu được và chi phí bỏ ra tại mỗi điểm biên (tức là tại mỗi đơn vị hàng hóa hoặc dịch vụ được sản xuất hoặc tiêu dùng thêm). Ví dụ, trong việc chọn lượng hàng hóa tiêu dùng tối ưu, chi phí cơ hội của mỗi đơn vị hàng hóa tiêu dùng thêm là giá của một đơn vị sản phẩm, và được so sánh với lợi ích cận biên khi tiêu dùng thêm sản phẩm đó. Trong việc chọn lượng hàng hóa sản xuất tối ưu, chi phí cơ hội của mỗi đơn vị hàng hóa sản xuất thêm là chi phí cận biên của sản phẩm thêm vào, và được so sánh với doanh thu cận biên của đơn vị sản phẩm tăng thêm. Phân tích và so sánh lợi ích - chi phí tại điểm biên chính là nội dung của phương pháp phân tích cận biên.

Do tính chất trừu tượng và tính tương đối của nó, cùng với việc chi phí cơ hội chưa xảy ra, nên thường không xuất hiện trong các báo cáo tài chính hay kế toán. Tuy nhiên, đây luôn là yếu tố mà các nhà quản lý phải cân nhắc khi đưa ra quyết định. Hầu như mọi phương án đều liên quan đến ít nhất một chi phí cơ hội.

Các chuyên gia phân tích gia tăng và phân tích dự án luôn cần xem xét chi phí cơ hội.

Liên kết bên ngoài