Buzz
1. Mức độ nguy hiểm của bệnh dại
Bệnh dại do virus Lyssavirus trong nước bọt của động vật máu nóng tấn công vào hệ thần kinh trung ương. Bệnh dại có thể lây qua vết thương do cắn, cào của động vật nhiễm bệnh hoặc khi chúng liếm vào vết thương hở, da bị trầy xước của người.
Thời gian ủ bệnh trung bình của bệnh dại là từ 1 đến 3 tháng. Ban đầu, bệnh nhân có thể bị đau đầu, sốt, mệt mỏi, yếu đuối nhưng có thể bị nhầm lẫn với triệu chứng của cảm cúm. Ở giai đoạn toàn phát, virus di chuyển đến hệ thần kinh trung ương sẽ gây ra những biểu hiện nghiêm trọng hơn:
Các dấu hiệu thường gặp ở bệnh dại
- Cơ thể căng cứng, co giật, tay chân run rẩy, khó thở vì thần kinh cổ họng và thanh quản bị co thắt, khiến người mắc bệnh sợ nước và sợ đau. Chỉ cần nghe thấy hoặc nhìn thấy nước chảy, tiếng ồn hoặc ánh sáng là co thắt tăng lên.
- Sốt kéo dài và nặng, mồ hôi ra nhiều, ho đờm dày đặc, hỗn loạn về nhịp tim và hô hấp, gặp ảo giác. Những biểu hiện này ngày càng nặng nề, dẫn đến ngừng thở, ngừng tim và sau 3 - 5 ngày tử vong.
Người mắc bệnh dại bị tê cứng cơ thể, đau ở cột sống, bị tê chi, ngừng thở, ngừng tim, bị tê ngoại biên và cuối cùng tử vong.
Vì hiện tại y học chưa có thuốc đặc trị bệnh dại, nên khi bị virus dại tấn công hệ thần kinh trung ương, tỷ lệ tử vong là 100%. Điều này có thể hoàn toàn ngăn chặn bằng cách tiêm phòng dại đúng lúc.
2. Nếu tiêm 3 liều vắc xin có hiệu quả phòng dại không?
2.1. Tại sao cần tiêm vắc xin
phòng dại đúng liều?
Việc tiêm vắc xin phòng dại đúng liều là vô cùng quan trọng vì nếu không, cơ thể sẽ không có khả năng tự sản xuất kháng thể chủ động chống lại virus dại. Hiện nay, các loại vắc xin phòng dại đều có hướng dẫn rõ về liều lượng cần tiêm. Việc tiêm đủ liều giúp cơ thể tạo ra đủ kháng thể chủ động để chống lại virus dại và ngăn ngừa bệnh tật.
Một điều quan trọng khác là, trong các khu vực có dịch bệnh dại, thường có tình trạng người dân chạy đến tiêm vắc xin, gây ra tình trạng thiếu hụt vắc xin. Trong trường hợp này, việc bổ sung vắc xin trở nên khó khăn. Ngoài ra, vắc xin phòng dại cần một khoảng thời gian để phát huy tác dụng, nên nếu tiêm vắc xin quá gần thời điểm dịch bùng phát, hiệu quả không thể đạt được như mong đợi.
2.2. Chỉ tiêm 3 liều vắc xin có kháng dại không?
Chỉ tiêm phòng 3 liều có kháng dại không là một câu hỏi được nhiều người quan tâm. Để trả lời câu hỏi này, cần xem xét từng loại vắc xin phòng dại:
Chỉ tiêm phòng 3 liều có kháng dại không tùy thuộc vào loại vắc xin được sử dụng
- Với các loại vắc xin phòng dại thế hệ trước
Đây là thế hệ đầu tiên của vắc xin, được sản xuất từ não chuột, độ tinh khiết không cao, có thể gây ra nhiều vấn đề thần kinh, đặc biệt là suy giảm trí nhớ. Đối với những người có cơ địa nhạy cảm, các phản ứng phụ sau mũi tiêm sau có thể nặng hơn nhiều.
Với loại vắc xin này, cơ thể không sản xuất đủ kháng thể sau mũi tiêm đầu tiên. Kháng thể bắt đầu được sản xuất từ mũi tiêm thứ hai và thứ ba. Tuy nhiên, kháng thể này có thể gây ra tai biến khi tiếp xúc với protein não. Đây cũng là lý do khiến những người tiêm vắc xin phòng dại thế hệ cũ, nếu gặp phản ứng phụ sau mũi tiêm đầu tiên, cần xem xét hoãn tiêm các mũi sau.
- Đối với vắc xin phòng dại thế hệ mới
So với thế hệ trước, vắc xin phòng dại thế hệ mới đã vượt qua nhiều hạn chế
+ Đã được kiểm định và chứng minh là an toàn, không gây hại đến sức khỏe người tiêm.
+ Tiêm đủ liều có khả năng chống lại virus dại tốt.
+ Giảm thiểu tình trạng phản ứng phụ nặng hơn trong các lần tiêm sau.
Dựa trên đặc điểm của vắc xin, câu trả lời cho tiêm phòng 3 mũi có kháng dại được không như sau: nếu sử dụng vắc xin cũ, hiệu quả chỉ đạt sau mũi thứ hai và thứ ba, cũng dễ gặp phải nhiều vấn đề; nếu sử dụng vắc xin mới, khả năng chống lại virus dại cao khi tiêm đủ liều cơ bản và 1 liều nhắc sau 1 - 3 năm.
Ngày nay, hầu hết các điểm tiêm chủng sử dụng vắc xin mới nên với câu hỏi tiêm phòng 3 mũi có kháng dại được không, có thể khẳng định rằng khả năng chống lại virus dại đã có nhưng chưa cao. Chỉ khi tiêm đủ 3 mũi cơ bản và 1 mũi nhắc sau 1 - 3 năm như đã nói thì khả năng chống lại virus dại mới đạt 99%.
2.3. Lịch tiêm vắc xin phòng dại
Số lần tiêm và lịch tiêm vắc xin phòng dại có sự khác biệt về vị trí tiêm và đối tượng tiêm chủng:
Tiêm đủ liều để vắc xin phòng dại phát huy hiệu quả tối đa
2.3.1. Với vắc xin phòng dại tiêm vào bắp
+ Đối với người chưa tiếp xúc với virus dại: cần tiêm đủ 3 liều vắc xin phòng dại cơ bản 0.5 ml vào ngày thứ 0, ngày thứ 7 và ngày thứ 28. Liều nhắc lại cần tiêm sau 1 - 5 năm sau liều đầu tiên.
+ Người đã tiếp xúc với virus dại cần tiêm 5 liều vắc xin phòng dại 0.5 ml vào ngày thứ 0, thứ 3, thứ 7, thứ 14 và thứ 28. Trường hợp bị tiếp xúc mức II cần phải kết hợp tiêm Immunoglobulin dại.
+ Người đã được tiêm đầy đủ trong vòng 5 năm trở lại đây cần tiêm 2 liều vào ngày thứ 0 và thứ 3.
+ Người đã tiêm nhưng đã quá 5 năm hoặc tiêm không đều cần tiêm 5 liều vào ngày thứ 0, thứ 3, thứ 7, thứ 14 và thứ 28 cùng với Immunoglobulin dại theo đúng phác đồ tiêm cho trường hợp chưa từng tiêm vắc xin dại.
2.3.2. Với vắc xin phòng dại tiêm dưới da
+ Người chưa từng tiêm vắc xin dại cần tiêm 2 liều 0.1ml tại 2 vị trí khác nhau vào ngày thứ 0, thứ 3 và thứ 7.
+ Người đã được tiêm vắc xin phòng dại cần tiêm 2 liều 0.1ml vào ngày thứ 0 và thứ 3.
Nói chung, việc hiểu rõ về tiêm phòng 3 mũi có kháng dại được không là quan trọng. Bằng cách này, bạn sẽ biết cần tiêm bao nhiêu liều vắc xin phòng dại để đạt hiệu quả tốt nhất. Tiêm đủ liều giúp cơ thể sản xuất kháng thể chủ động chống lại virus dại.
