Chi tiết bài soạn Vợ chồng A Phủ

Câu 1 (trang 14 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Khám phá số phận và tính cách của nhân vật Mị:

- Quá trình Mị bị ép làm dâu nhà thống lý Pá Tra, cuộc sống khổ sở, bị đày đọa.

- Biến chuyển trong tâm trạng và các hành động của Mị.

a. Hoàn cảnh của Mị:

* Trước khi trở thành dâu gạt nợ tại nhà thống lý Pá Tra:

- Mị, vẻ đẹp như 'bông hoa ban trong rừng Tây Bắc', tài năng giống như khả năng thổi sáo tuyệt vời, thu hút mọi người.

- Lòng hiếu thảo, chăm chỉ và yêu thích tự do: 'Con đã biết công việc của mẹ, con sẽ làm thay. Xin đừng bán con đi'.

* Sau khi bị đưa về làm dâu nhà thống lý:

- Do nợ của cha mẹ, Mị bị A Sử bắt về làm dâu nhà thống lý Pá Tra, bị ép làm việc nặng nhọc liên tục.

- Mị sống trong cảnh tù túng, không biết mùa nào qua lại chỉ thấy bóng trăng mờ.

b. Tâm trạng và hành động của Mị:

- Tâm trạng và hành động của Mị biểu lộ khát vọng tự do và hạnh phúc sâu sắc, mãnh liệt, sẵn sàng bùng nổ khi có dịp.

- Khát vọng tiềm ẩn trong Mị:

+ Một Mị trẻ đẹp, yêu đời ngày xưa luôn ẩn khuất bên trong người phụ nữ chịu đựng đau khổ. Nếu không bị bắt làm dâu gạt nợ, khát vọng của Mị có thể đã trở thành hiện thực.

+ Khát vọng tự do của Mị mạnh mẽ đến mức, nếu không bị bắt buộc, cô đã thực hiện được mong muốn của mình.

+ Khi bị đưa về nhà thống lý, ý định tự tử của Mị cho thấy đây là hình thức phản kháng cuối cùng của cô trong hoàn cảnh đó.

     Mọi phẩm chất này là nền tảng cho cuộc khởi nghĩa của Mị về sau. Chế độ phong kiến và tư tưởng thần quyền có thể dập tắt mọi ước mơ, khát vọng và làm tê liệt ý thức lẫn cảm xúc của con người, nhưng bản chất bên trong của con người luôn ẩn giấu và sẵn sàng thức tỉnh khi có cơ hội.

- Sự trỗi dậy của Mị:

Những yếu tố kích hoạt sự hồi sinh của Mị:

+ 'Những chiếc váy hoa phơi trên mỏm đá, hoa thuốc phiện nở trắng rồi đổi màu, và tiếng cười của trẻ em' là những dấu hiệu của sự sống lại.

+ Rượu cũng góp phần làm dậy lên tâm hồn yêu đời của Mị. 'Mị uống rượu như giải sầu, như uống để nuốt hận'.

+ Tiếng sáo, như một người bạn đồng hành, vang lên trong tâm trí Mị, khiến cô nhớ lại những ngày xưa hạnh phúc.

- Tâm trạng của Mị trong đêm mùa xuân tình yêu:

+ Cảm giác sống lại bắt đầu từ việc Mị nhớ lại quá khứ, và lòng yêu đời trỗi dậy mạnh mẽ: 'Mị phơi phới trở lại, lòng vui sướng như những đêm Tết xưa'.

+ Hành động của Mị: 'lấy ống mỡ để đèn sáng hơn, quấn tóc lại, chuẩn bị váy hoa' như một cách chuẩn bị cho cuộc sống mới.

c. Hành động của Mị khi giải cứu A Phủ và trốn chạy:

- Diễn biến tâm lý trong đêm đông:

+ Ban đầu, Mị thờ ơ với cảnh A Phủ bị trói, nhưng một dòng nước mắt của anh ta đã thức tỉnh trái tim Mị. Sự đồng cảm đã khiến cô giải thoát A Phủ.

=> Cắt dây trói vô hình cho cuộc đời mình.

+ Cuối cùng, Mị quyết định trốn chạy cùng A Phủ, vì biết rằng nếu ở lại thì sẽ không còn cơ hội sống.

+ Hành động của Mị là một cuộc nổi loạn tự phát chống lại sự áp bức tàn bạo, với mục tiêu giải phóng bản thân.

Câu 3 (trang 15 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Đặc điểm quan sát và miêu tả văn hóa, tập quán của người dân miền núi. Bình luận về phong cách miêu tả thiên nhiên, kể chuyện và ngôn ngữ trong tác phẩm.

* Tô Hoài được biết đến như một nhà văn am hiểu văn hóa dân gian. Kiến thức của ông về các phong tục tập quán ở nhiều vùng miền của Việt Nam, đặc biệt là vùng núi, được thể hiện rõ trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ:

- Phương pháp miêu tả phong tục rất riêng biệt với cảnh phiên tòa, không khí lễ hội, trò chơi dân gian, tục cướp vợ, lời thề độc đáo.

- Miêu tả thiên nhiên miền núi qua những chi tiết và hình ảnh đậm chất thơ.

- Phong cách kể chuyện tự nhiên, lôi cuốn, cấu trúc chặt chẽ, hợp lý, dẫn dắt các tình tiết một cách tinh tế.

- Cách xây dựng nhân vật thành công, mỗi nhân vật được thể hiện qua phương pháp khác nhau: Mị qua dòng kí ức và suy nghĩ, A Phủ qua ngoại hình và hành động.

- Ngôn ngữ tinh tế, phong phú, giọng điệu kết hợp giữa người kể chuyện và nhân vật, tạo nên chất trữ tình.

Phân tích giá trị nhân đạo qua số phận của nhân vật Mị và A Phủ.