Chi tiết đáp án đề thi môn Văn lớp 10 tại Bình Dương

1. Đề thi môn Văn lớp 10 tại Bình Dương

I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)

Đọc đoạn văn sau:

Tình yêu chân thành thường rất bao dung. Những người thật sự yêu thương thường quan tâm đến hạnh phúc của người khác nhiều hơn chính bản thân mình. Loại tình yêu này không chỉ làm cho chúng ta thay đổi và trưởng thành mà còn tồn tại lâu dài, ngay cả khi người ấy đã rời bỏ cuộc đời. Tuy nhiên, nếu không bày tỏ tình yêu, nó sẽ không bao giờ đạt được ý nghĩa thực sự của nó [...]

Hãy thể hiện tình yêu của bạn đối với những người xung quanh khi chúng ta còn có mặt trong cuộc đời này. Nhớ rằng tình yêu chính là ngọn lửa làm ấm cuộc sống của chúng ta. Đừng ngần ngại bày tỏ tình cảm và nói với ai đó rằng bạn rất quý mến họ!

(Trích từ cuốn sách 'Cho đi là còn mãi' của Azim Jamal & Harvey McKinnon, NXB Trẻ, 2010, trang 56-57) Thực hiện các yêu cầu sau đây:

Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chủ yếu được sử dụng trong đoạn văn trích. (0.5 điểm)

Câu 2. Theo quan điểm của tác giả, người có tình yêu chân thành thường có suy nghĩ như thế nào? (0.5 điểm)

Câu 3. Hãy chỉ ra và giải thích tác dụng của biện pháp tu từ được áp dụng trong câu: 'Hãy nhớ rằng tình yêu chính là ngọn lửa làm ấm cuộc sống của mỗi chúng ta.' (1.0 điểm)

Câu 4. Em có đồng ý với quan điểm rằng nếu tình yêu không được thể hiện ra ngoài thì sẽ không bao giờ đạt được giá trị thật sự của nó không? Giải thích lý do của sự đồng ý hoặc không đồng ý của em. (1.0 điểm)

II. LÀM VĂN (7.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm)

Dựa trên nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn dài khoảng 20 dòng trình bày quan điểm của em về sức mạnh của tình yêu trong cuộc sống.

Câu 2 (5.0 điểm)

Trình bày suy nghĩ của em về nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích từ truyện ngắn 'Lặng lẽ Sa Pa' của Nguyễn Thành Long. (Theo Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2022)

2. Đáp án đề thi lớp 10 môn Văn tại Bình Dương

I. ĐỌC HIỂU

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính là Nghị luận

Câu 2. Theo đoạn trích, 'Người thực sự yêu thương thường quan tâm nhiều hơn đến niềm hạnh phúc của người khác so với bản thân mình.'

Câu 3. Biện pháp tu từ trong câu: 'Hãy nhớ rằng...mỗi chúng ta' là so sánh giữa 'tình yêu thương' và 'ngọn lửa'.

Tác dụng: làm cho câu văn trở nên sinh động hơn, nhấn mạnh rằng tình yêu thương luôn rực cháy và không bao giờ tắt, giúp cuộc sống của chúng ta trở nên tươi sáng và ấm áp hơn.

Câu 4: Trình bày quan điểm cá nhân của em và giải thích một cách hợp lý.

Gợi ý

Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm của tác giả. Nếu chúng ta có tình yêu thương mà không thể hiện ra bên ngoài, thì làm sao người khác nhận ra được lòng chúng ta? Hơn nữa, họ có thể hiểu lầm và nghĩ rằng chúng ta không thích họ. Ví dụ trong gia đình: Một người cha hoặc mẹ thường xuyên nói lời nghiêm khắc với con cái. Các con có thể nghĩ rằng cha mẹ ghét mình chỉ dựa vào những lời đó, mà không biết rằng cha mẹ chỉ muốn tốt cho chúng và mong muốn chúng trưởng thành. Mặc dù không thể hiện tình cảm bằng những lời lẽ ngọt ngào, nhưng mọi hành động của họ đều xuất phát từ tình yêu thương. Vì vậy, nếu chúng ta yêu thương, hãy thể hiện điều đó một cách chân thành và rõ ràng.

II. LÀM VĂN

Câu 1

Mở đầu vấn đề nghị luận: Sức mạnh của tình yêu thương trong cuộc sống.

Thảo luận vấn đề:

a. Giải thích

Tình yêu thương là cảm xúc sâu sắc và đồng cảm trước hoàn cảnh và con người. Người có tình yêu thương sống hòa nhã với người khác, luôn sẵn sàng giúp đỡ và sẻ chia mà không mong đợi điều gì từ người khác. Yêu thương là yếu tố thiết yếu trong cuộc sống; vì vậy, mỗi người chúng ta nên biết yêu thương người khác như chính bản thân mình.

b. Phân tích

- Dấu hiệu của một người có tình yêu thương:

+ Luôn sẵn lòng hỗ trợ những người đang gặp khó khăn mà không nghĩ đến lợi ích cá nhân.

+ Sống vì cộng đồng, quan tâm đến lợi ích chung của tập thể và mọi người xung quanh.

+ Tạo ra và lan tỏa những hành động tích cực, cùng truyền đạt những thông điệp tốt đẹp để chúng được phổ biến rộng rãi hơn.

- Sức mạnh của tình yêu thương:

+ Khi bạn giúp đỡ và chia sẻ với người khác, không chỉ cuộc sống của họ trở nên tốt đẹp hơn mà bạn còn nhận được sự quý trọng và lòng tin yêu từ họ. Một xã hội đầy tình yêu thương sẽ là một nơi đáng sống.

+ Khi mỗi người đều biết chia sẻ, yêu thương và hỗ trợ nhau, xã hội sẽ trở nên ấm áp hơn và phát triển văn minh hơn.

c. Ví dụ minh họa: Học sinh có thể tự chọn các dẫn chứng phù hợp để minh chứng cho quan điểm của mình.

d. Quan điểm trái chiều

Dù vậy, vẫn còn không ít người trong xã hội hiện nay có những thói quen ích kỷ, chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân mà bỏ qua nhu cầu của người khác. Có những người thậm chí thờ ơ trước nỗi đau của đồng bào, dù trong khả năng của mình cũng không đưa ra sự giúp đỡ.

Tóm tắt vấn đề cần thảo luận: sức mạnh của tình yêu thương, đồng thời rút ra bài học và liên hệ cá nhân.

Câu 2

1. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Thành Long và tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa

+ Nguyễn Thành Long là một nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm truyện ngắn và ký, nổi bật với khả năng khắc họa hình tượng sinh động, ngôn ngữ êm ái và lối viết gần gũi, trong trẻo.

+ Lặng lẽ Sa Pa, được viết vào năm 1970 sau chuyến thăm thực tế Lào Cai của tác giả, là một minh chứng rõ nét cho phong cách của Nguyễn Thành Long, tôn vinh những người lao động thầm lặng, tận tụy cống hiến tuổi trẻ và tình yêu cho quê hương, đất nước.

- Tóm tắt về nhân vật anh thanh niên: là hình mẫu tiêu biểu của những người lao động âm thầm, bình dị nhưng đầy cao quý, những người luôn quan tâm và trách nhiệm đối với sự phát triển của đất nước.

2. Thân bài

* Tổng quan về công việc của anh thanh niên

- Anh thanh niên đảm nhận công việc của một kỹ sư khí tượng thủy văn tại đỉnh Yên Sơn, với độ cao 2.600m.

- Công việc của anh bao gồm việc đo lường gió, mưa, nắng, phân tích mây, đo đạc chấn động mặt đất và dự đoán thời tiết hàng ngày để phục vụ sản xuất và các hoạt động chiến đấu.

=> Công việc của anh rất vất vả, đầy thử thách, và nỗi cô đơn sâu sắc là một phần không thể tránh khỏi.

* Luận điểm 1: Anh thanh niên đam mê và tận tụy với công việc của mình

- Anh làm việc đơn độc trên đỉnh núi cao, chấp nhận cuộc sống tách biệt và xa lạ với xã hội.

- Anh phải ghi chép và báo cáo số liệu vào bốn thời điểm cụ thể trong ngày: 4 giờ sáng, 11 giờ trưa, 7 giờ tối và 1 giờ sáng.

- Anh làm việc dưới những điều kiện thời tiết khắc nghiệt:

+ Đối mặt với mưa tuyết, trời tối tăm, 'gió tuyết và sự tĩnh lặng bên ngoài như muốn lao vào, xô đẩy mọi thứ, gió như những chiếc chổi khổng lồ quét sạch mọi thứ, ném loạn xạ... Những lúc yên tĩnh lại cảm giác như lửa đang bùng cháy. Sau khi hoàn thành công việc, trở về lại không thể nào ngủ được'.

-> Các biện pháp so sánh, liệt kê và nhân hóa được áp dụng một cách tài tình, giúp người đọc cảm nhận rõ nét về sự khắc nghiệt của thời tiết ở Sa Pa.

- Thái độ của anh đối với công việc:

+ Anh vui vẻ và nhiệt tình chia sẻ về công việc của mình với sự chi tiết, tỉ mỉ và đầy nhiệt huyết.

+ Dù gặp hoàn cảnh khó khăn nào, anh luôn giữ sự chăm chỉ, cần mẫn và hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc.

=> Anh thanh niên là mẫu người yêu thích công việc, đam mê lao động; có tinh thần trách nhiệm cao, lý tưởng sống cao đẹp và tinh thần vượt khó, sẵn sàng đương đầu với thử thách.

* Luận điểm 2: Anh thanh niên sở hữu lý tưởng sống cao đẹp và đáng quý

+ Trong thời kỳ chống Mỹ, anh luôn khao khát được ra trận cầm súng, và đã cùng cha gửi đơn xin gia nhập quân đội...

+ Nhận thức rõ giá trị thiêng liêng của công việc, anh không ngại vượt qua mọi thử thách, gian khổ, đặc biệt là nỗi cô đơn để hoàn thành nhiệm vụ.

+ Chính nhờ ý thức trách nhiệm này mà anh không chỉ không cảm thấy nhàm chán hay sợ hãi, mà còn đặc biệt yêu thích và đam mê công việc của mình: 'Khi ta làm việc, ta với công việc là một...'

* Luận điểm 3: Anh thanh niên mang trong mình tâm hồn trẻ trung, yêu đời và yêu cuộc sống

- Mặc dù còn trẻ tuổi và sống ở một nơi hẻo lánh, anh thanh niên không để mình sống buông thả mà đã tạo dựng cho mình một cuộc sống có tổ chức và đầy văn hóa:

+ Phòng ốc và ngôi nhà luôn được giữ gìn sạch sẽ và ngăn nắp;

+ Trồng hoa để làm đẹp cho không gian sống của mình

+ Nuôi gà để cung cấp thực phẩm cho bản thân và cải thiện cuộc sống

+ Thỉnh thoảng anh xuống núi để gặp gỡ lái xe và hành khách, trò chuyện để giảm bớt nỗi nhớ quê hương.

-> Anh thanh niên thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời và sống có tổ chức.

=> Anh đã vượt qua nỗi cô đơn, tạo dựng cho mình một cuộc sống phong phú, đầy ý nghĩa với niềm đam mê yêu đời và cuộc sống.

* Luận điểm 4: Anh thanh niên tỏ ra cởi mở, chân thành, hiếu khách và chu đáo.

- Niềm vui khi tiếp đón khách luôn hiện rõ trong từng hành động, biểu cảm và lời nói của anh:

+ Tặng bác lái xe một ít tam thất để thể hiện sự biết ơn

+ Tặng cô gái một bó hoa xinh xắn

+ Tặng ông họa sĩ một giỏ trứng gà tươi

- Anh thanh niên đã chân thành bày tỏ tâm tư và sẻ chia với các vị khách một cách rất mở lòng, không hề giấu diếm

=> Sự cởi mở và những chia sẻ chân thành của anh đã xóa tan mọi khoảng cách, tạo nên mối quan hệ gắn bó và cảm động.

* Luận điểm 5: Anh thanh niên thể hiện sự khiêm tốn, giản dị và lễ phép.

+ Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung mình, anh khiêm tốn từ chối vì cảm thấy mình không xứng đáng với sự ngưỡng mộ và vinh danh đó

+ Anh đã giới thiệu với ông họa sĩ về ông kĩ sư ở vườn rau và nhà khoa học nghiên cứu về sét...

-> Anh chỉ dám nhận phần nhỏ bé, giản dị so với nhiều người khác.

* Đánh giá về nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Nhân vật được xây dựng qua nhiều góc độ và điểm nhìn lý tưởng hóa.

- Nhân vật được đặt trong một hoàn cảnh đặc biệt:

+ Mặc dù trẻ trung, nhiệt huyết và yêu đời, anh lại làm việc ở một nơi hẻo lánh và đầy cô đơn.

+ Cuộc trò chuyện ngắn ngủi giữa anh với ông họa sĩ và cô kĩ sư trên đỉnh Yên Sơn giúp người đọc cảm nhận rõ nét vẻ đẹp của anh.

- Thay vì gọi tên cụ thể, nhân vật được nhắc đến qua đặc điểm giới tính và nghề nghiệp

- Nhân vật được khắc họa qua những chi tiết nghệ thuật đặc sắc và gợi cảm xúc mạnh mẽ.

3. Kết luận

Những cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên.

So sánh với thế hệ trẻ hiện nay

3. Đề thi mẫu môn Văn vào lớp 10 tỉnh Bình Dương năm 2022

I. ĐỌC – HIỂU (3.0 điểm)

Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện các yêu cầu:

THỜI GIAN QUÝ GIÁ

Có một câu ngạn ngữ nổi tiếng: Thời gian là vàng. Nhưng khác với vàng, thời gian không thể mua sắm. Điều này cho thấy, vàng có giá trị nhưng thời gian thì vô giá.

Quả thật, thời gian chính là sự sống. Hãy đến bệnh viện và xem, người bệnh nặng, nếu không được chữa trị kịp thời thì có thể không sống nổi, nếu chậm trễ sẽ dẫn đến cái chết.

Thời gian cũng là yếu tố quyết định chiến thắng. Hãy hỏi các chiến sĩ, trong chiến đấu, việc nắm bắt thời cơ và tấn công đúng lúc sẽ mang lại chiến thắng, còn để lỡ thời cơ sẽ dẫn đến thất bại.

Thời gian là tiền bạc. Trong lĩnh vực kinh doanh, việc sản xuất và cung cấp hàng hóa đúng thời điểm sẽ mang lại lợi nhuận, ngược lại, nếu không đúng lúc sẽ dẫn đến thua lỗ.

Thời gian là tri thức. Để trở nên giỏi giang, bạn cần phải học tập liên tục. Nếu học ngoại ngữ mà không có sự kiên trì, học chay chứ không đều đặn thì sẽ khó mà thành công.

Vì vậy, nếu biết tận dụng thời gian, bạn có thể làm được rất nhiều điều tốt đẹp cho bản thân và cho xã hội. Ngược lại, nếu lãng phí thời gian thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng và bạn sẽ không kịp ân hận.

(Theo Phương Liên, SGK Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2007, tr. 36-37)

Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chủ yếu trong văn bản. (0.5 điểm)

Câu 2. Theo quan điểm của tác giả, thời gian mang lại những giá trị gì? (0,5 điểm)

Câu 3. Xác định một biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản và giải thích tác dụng của biện pháp đó. (1,0 điểm)

Câu 4. Bạn có đồng tình với quan điểm: 'Lãng phí thời gian sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng và không kịp ân hận' không? Giải thích lý do. (1,0 điểm)

II. PHẦN VIẾT (7.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm).

Dựa trên ý nghĩa từ phần Đọc - Hiểu, hãy viết một đoạn văn nghị luận xã hội (khoảng 10 đến 15 dòng) nêu rõ những việc bản thân cần thực hiện để tận dụng thời gian một cách hiệu quả.

Câu 2 (5,0 điểm)

Trình bày cảm nhận của bạn về hai câu thơ sau:

Con ở miền Nam về thăm lăng Bác

Giữa sương mù, hàng tre xanh bát ngát hiện ra

Ôi! Hàng tre xanh mướt của Việt Nam

Dẫu trải bão tố mưa gió vẫn đứng vững

Ngày ngày mặt trời lướt qua trên lăng

Nhìn thấy một mặt trời rực rỡ trong lăng

Ngày ngày dòng người bước đi đầy lưu luyến

Dâng tràng hoa tươi thắm trong bảy mươi chín mùa xuân

(Trích từ bài thơ 'Viếng lăng Bác' của Viễn Phương, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2007, trang 58)