Buzz
1. Khái niệm chí tuyến là gì?
Chí tuyến đề cập đến hai vĩ độ quan trọng nhất ở cực Bắc và cực Nam của Trái Đất, cụ thể là +23°26’22” và -23°26’22” so với xích đạo. Đây là những điểm quan trọng trên bản đồ địa lý, đánh dấu ranh giới giữa vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, không chỉ là giới hạn địa lý mà còn biểu trưng cho sự chuyển giao giữa hai khí hậu chủ chốt, góp phần tạo nên sự đa dạng sinh thái trên hành tinh.
Chí tuyến Bắc, hay còn gọi là Bắc chí tuyến, là một trong những vĩ độ quan trọng nhất trên bản đồ thế giới. Đây không chỉ là một đường vĩ độ mà còn là biểu tượng của sự phong phú trong cấu trúc địa lý của Trái Đất. Nằm tại vĩ độ 23° 26' 22' bắc, chí tuyến này còn chứa đựng nhiều bí ẩn và câu chuyện thú vị về thiên nhiên và địa lý của hành tinh chúng ta.
Tên gọi chí tuyến Cự Giải hay nhiệt tuyến Bắc giải phản ánh kiến thức thiên văn và văn hóa phương Tây. Lịch sử cho thấy, khi đặt tên, người xưa liên kết Mặt Trời với chòm sao Cự Giải vì vào thời điểm hạ chí ở Bắc bán cầu, Mặt Trời nằm trên chòm sao này tại vĩ tuyến. Tuy nhiên, do hiện tượng tuế sai, hiện nay vào hạ chí, Mặt Trời thường nằm trong chòm sao Song Tử, đánh dấu sự thay đổi trong hiểu biết thiên văn của con người.
Chí tuyến Bắc là điểm vĩ độ cao nhất nơi Mặt Trời có thể xuất hiện trực tiếp trên đầu người quan sát, tạo trải nghiệm thiên nhiên độc đáo. Phía bắc chí tuyến Bắc là vùng ôn đới Bắc bán cầu, trong khi phía nam chí tuyến Nam tương ứng với vùng ôn đới Nam bán cầu. Các khu vực giữa chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam thuộc vùng nhiệt đới, nơi thiên nhiên đa dạng và phong phú.
Chí tuyến Nam, hay còn gọi là Đông chí tuyến, chí tuyến Ma Kết, hoặc nhiệt tuyến Nam Dương, là điểm nổi bật trong hệ thống địa lý Trái Đất. Tên gọi này không chỉ phản ánh sự đa dạng văn hóa và kiến thức thiên văn toàn cầu mà còn là biểu tượng của sự kỳ diệu trong cấu trúc hành tinh. Chí tuyến Nam không chỉ là một điểm trên bản đồ, mà còn là nguồn cảm hứng cho khám phá và thám hiểm.
Chí tuyến Nam, nằm ngang với đường xích đạo ở vĩ tuyến 23° 26' 22' nam, mang đến trải nghiệm khi Mặt Trời có thể trực tiếp trên đầu người quan sát vào tiết đông chí Bắc bán cầu. Nó còn gọi là Đông chí tuyến, đánh dấu mùa đông và sự mới mẻ. Ngược lại, chí tuyến Bắc ở Bắc bán cầu tạo sự đối lập trong cấu trúc địa lý, với các vĩ độ nam của chí tuyến Nam thuộc vùng ôn đới Nam bán cầu, trong khi khu vực giữa chí tuyến Nam và Bắc là vùng nhiệt đới với sự sống phong phú.
Chí tuyến Nam, còn gọi là Chí tuyến Ma Kết hoặc Nhiệt tuyến Nam Dương, được đặt tên khoảng 2000 năm trước khi Mặt Trời được liên kết với chòm sao Ma Kết vào tiết đông chí Bắc bán cầu. Hiện nay, do hiện tượng tuế sai, Mặt Trời thường nằm trong chòm sao Nhân Mã vào đông chí. Tên gọi 'chí tuyến Nam' xuất phát từ vị trí của nó trên bán cầu Nam của Trái Đất.
2. Ngoại chí tuyến được hiểu như thế nào?
Ngoại chí tuyến chỉ các khu vực xa nhất so với chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam, đến tận các điểm cực của Trái Đất. Những vùng này thường không được ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp và thường xuyên bị bao phủ bởi băng tuyết, tạo nên một môi trường lạnh lẽo và phủ đầy tuyết trắng.
Khí hậu tại ngoại chí tuyến thường rất lạnh giá, với nhiệt độ thấp và thời tiết khắc nghiệt. Vào mùa đông, nhiệt độ có thể giảm xuống cực thấp, kèm theo gió băng từ các vùng cực. Những khu vực này thường trải qua mùa đông dài và lạnh, trong khi mùa hè ngắn và mát mẻ.
Ngoại chí tuyến là nơi thường xuyên diễn ra những hiện tượng thiên nhiên đặc biệt, như sự di chuyển của băng tuyết và ánh sáng cực Bắc hoặc cực Nam. Mặc dù sự đa dạng sinh học ở đây thường thấp do điều kiện khắc nghiệt, một số loài sinh vật vẫn tồn tại nhờ sự thích nghi với môi trường lạnh giá này.
3. Khám phá nội chí tuyến hiện nay
Khu vực nội chí tuyến là một phần địa lý độc đáo nằm giữa hai đường chí tuyến, tạo ra một môi trường đa dạng và phong phú. Nó trải dài từ vĩ độ 23°27' Bắc đến 23°27' Nam, đánh dấu sự giao thoa giữa các vùng khí hậu ôn đới và nhiệt đới. Đây là nơi kết hợp các yếu tố địa lý và khí hậu, tạo điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của hệ sinh thái phong phú.
Nội chí tuyến nổi bật với nhiệt độ cao, độ ẩm lớn và mưa nhiều. Khí hậu ở đây ổn định nhờ sự điều hòa giữa các mùa lạnh và nóng không quá khắc nghiệt, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của rừng mưa nhiệt đới và sự đa dạng sinh học phong phú.
Ngoài ra, nội chí tuyến là nơi xảy ra hiện tượng mặt trời thẳng đứng, khi mặt trời nằm chính xác trên đỉnh đầu vào một số ngày trong năm. Điều này dẫn đến sự thay đổi đột ngột của độ dài ngày và đêm ở khu vực này.
Tham khảo: Nước ta nằm hoàn toàn trong khu vực nội chí tuyến bán cầu Bắc, nên có...?
