'Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới' là một bài viết của Vũ Khoan, được xuất bản lần đầu trên báo “Tia sáng' vào năm 2001. Tác giả là một trong những nhân vật trẻ tiêu biểu của lãnh đạo Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập.
Tác giả nói chuyện với 'lớp trẻ Việt Nam', thế hệ đứng trên vai lịch sử của ông bà, chịu trách nhiệm quan trọng trong việc xây dựng đất nước giàu mạnh. Câu đầu tiên của bài văn đã phản ánh ý chính của nội dung:
'Lớp trẻ Việt Nam cần nhận thức về những mặt mạnh và yếu của dân tộc để phát triển thói quen tích cực khi bước vào nền kinh tế mới'.
Tác giả đặt ra vấn đề và khẳng định rằng việc chuẩn bị bản thân là yếu tố quan trọng nhất trong hành trang của đất nước chúng ta. Bởi vì, như đã từng nói, 'con người vẫn là động lực của lịch sử', và vai trò của con người càng trở nên quan trọng trong thế kỷ XXI với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế tri thức.
Cần phải chuẩn bị những điều cần thiết trong hành trang cho thế kỷ mới khi 'sự phát triển như huyền thoại của khoa học và công nghệ', và dưới ảnh hưởng của những tiến bộ trong lĩnh vực này, sự giao thoa và hội nhập giữa các nền kinh tế sẽ càng sâu rộng.
Vấn đề về thời cơ và thách thức được Vũ Khoan nêu ra và giải thích một cách rõ ràng và chi tiết.
Tiếp theo, tác giả liệt kê 3 nhiệm vụ: thứ nhất, thoát khỏi tình trạng nghèo đói và lạc hậu trong nền kinh tế nông nghiệp; thứ hai, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa; thứ ba, phải tiếp cận ngay với nền kinh tế tri thức. Và Vũ Khoan nhấn mạnh rằng: 'Để thực hiện sứ mệnh đó, chắc chắn là con người Việt Nam sẽ tận dụng được những ưu điểm và nhược điểm của mình'.
Có thể nói: tinh thần tự lực, sự đổi mới và hội nhập, cùng với cái nhìn sâu sắc là những yếu tố quan trọng đã được đề cập trong bản luận văn này.
Phần thứ hai, tác giả liên tiếp đề cập, giải thích và nhận xét về những điểm mạnh và yếu của con người Việt Nam.
- Một điểm mạnh của con người Việt Nam là 'sự sáng tạo thông minh', một phẩm chất quý báu mà 'rất có ích' trong xã hội hiện đại, khi mà việc sáng tạo là một yêu cầu cấp bách. Tuy nhiên, trong điểm mạnh đó, dân trí của chúng ta cũng có 'những hiat lỗ về kiến thức cơ bản', và 'khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế'. Nguyên nhân của vấn đề này là do 'tendency to pursue abstract subjects' và 'heavy memorization-based learning'. Nếu 'không nhanh chóng lấp đầy những thiếu sót này', việc khắc phục các điểm yếu này 'sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc phát huy trí thông minh tự nhiên và thích ứng với một nền kinh tế tri thức đầy tri thức và không ngừng biến đổi'.
- Một điểm mạnh khác của dân ta là 'sự cần cù và sáng tạo'; tuy nhiên, trong điểm mạnh đó, cũng tiềm ẩn 'những nhược điểm' của người lao động sản xuất nhỏ nhoi, như thiếu tính tỉ mỉ, hành động theo nguyên tắc 'only taking action when a situation is at its peak' (thiếu tầm nhìn xa và tính chủ động), và 'làm việc dễ dãi' (làm việc một cách không cầu thị). Ngay cả trong tinh thần 'sáng tạo', cũng chỉ là 'phát triển và cải tiến, nhưng không đặt nặng việc tuân thủ quy trình công nghệ'.
Truyền thống 'solidarity, unity' của dân tộc ta đã tạo nên sức mạnh cho Việt Nam để đối phó với sự xâm lược từ bên ngoài, để bảo vệ và xây dựng quốc gia. Tuy nhiên, do ảnh hưởng từ nền sản xuất nhỏ, dân ta cũng mang theo nhiều điểm yếu như: tính ganh đua, tư duy 'jealousy breeds contempt' (ghen ghét tài năng), sự tự do thái quá...
Con người Việt Nam còn có nhiều điểm yếu khác như thái độ kỳ thị với việc kinh doanh, thói quen ảnh hưởng từ sự bao cấp, tư duy theo trường phái hoặc đặc quá. Không ít người có thói quen: 'quá tham lam', 'tùy tiện', không coi trọng giá trị 'tín'. Những điểm yếu này, những thói quen xấu này, theo tác giả 'sẽ gây ra nhiều hậu quả không lường trước trong quá trình kinh doanh và hội nhập'.
Cuối bài báo, Vũ Khoan nêu lên hai điều kiện quan trọng khi đất nước và nhân dân muốn 'sánh vai cùng các cường quốc năm chân' trong thế kỷ mới:
Một là, phải chuẩn bị đầy đủ hành trang bằng những điểm mạnh và từ bỏ những điểm yếu.
Hai là, cần thúc đẩy lớp trẻ - những người thực sự là chủ của quốc gia - nhận ra điều này và dần dần làm quen với những thói quen tích cực từ những việc nhỏ nhất.
'Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới' là một tác phẩm đặc biệt, độc đáo. Tác giả mạnh dạn chỉ ra những điểm yếu của con người Việt Nam khi bước vào thế kỷ mới, khi đối mặt với những cơ hội và thách thức mới. Lối viết sắc sảo, chân thành, tràn đầy tinh thần. Tác giả đứng trên đỉnh cao của thời đại mới, với ý chí mạnh mẽ để truyền đạt cho thế hệ trẻ những điểm mạnh và yếu của dân tộc, khích lệ thanh thiếu niên Việt Nam nâng cao tinh thần để đảm nhận sứ mệnh lịch sử.
Cách lập luận chặt chẽ, logic sắc sảo, đầy sức thuyết phục. Tác giả đã sử dụng các câu tục ngữ, ca dao để tạo ra một lối viết độc đáo, sâu sắc, gợi cảm xúc cho người đọc. Bài văn của Vũ Khoan giúp chúng ta hiểu rõ hơn về dân tộc và bản thân mình. Thế kỷ mới là thời kỳ đầy hy vọng và rực rỡ cho đất nước và con người Việt Nam.
Trích từ: Mytour