
“ Tuyên bố thế giới về sự sống còn, bảo vệ và phát triển của trẻ em' là văn bản trích trong Tuyên bố của Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em' tổ chức tại Liên hợp quốc vào ngày 30/9/1990.
Trong văn bản, có 17 điều quan trọng:
Điều 1 và 2 là lời kêu gọi.
Các điều tiếp theo (từ 3 đến 7): nhấn mạnh các thách thức.
2 điều (8-9): nhìn nhận cơ hội.
8 điều cuối cùng (từ 10 đến 17): xác định nhiệm vụ.
Cấu trúc của văn bản được xây dựng chặt chẽ và hợp lý. Phần lời kêu gọi mở đầu chỉ ra đối tượng và mục tiêu của tuyên bố. Các điều nhấn mạnh các thách thức thực tế và điều kiện sống của trẻ em trên thế giới. Hai điều về cơ hội chỉ ra tình hình xã hội và lịch sử thuận lợi. Phần nhiệm vụ là trọng tâm của bản tuyên bố, với tính pháp lí, cộng đồng và nhân đạo nổi bật.
Đầu bản tuyên bố là lời kêu gọi “cấp bách” đối với “toàn bộ nhân loại” để đảm bảo “một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả trẻ em” (điều 1). Điều 2 nêu rõ đối tượng và nguyên tắc lời kêu gọi. Đó là tất cả trẻ em trên thế giới, một nhóm “vô tội, dễ tổn thương và phụ thuộc”. Trẻ em nhỏ tuổi cần “được sống trong môi trường an toàn, hạnh phúc, có quyền được chơi, học và phát triển”. Hòa bình, an ninh và hạnh phúc là điều kiện, cũng là nhu cầu cơ bản của trẻ em. Văn bản thể hiện rõ tính cộng đồng (rộng lớn) và nhân đạo (sâu sắc) của nó.
Các điều tiếp theo bàn về thách thức, phản ánh tình hình thực tế và điều kiện sống của trẻ em trên toàn cầu. Có hàng triệu trẻ em phải chịu đựng bao nhiêu “nỗi đau khổ”. Chúng là “nạn nhân” của chiến tranh, bạo lực, phân biệt chủng tộc, các chế độ khác biệt và sự xâm lược, chiếm đóng của các quốc gia khác. Có những trẻ em phải sống trong tình trạng tị nạn, khuyết tật… và bị “đối xử tàn bạo và bóc lột” (điều 4).
Hàng triệu trẻ em ở các quốc gia đang phát triển hoặc phát triển chậm đang sống trong nghèo đói, không nhà, dịch bệnh, mù chữ, và môi trường xấu đi. Nguyên nhân chính là do “ảnh hưởng nặng nề của nợ nước ngoài” hoặc “tình hình kinh tế không thể phát triển” (điều 5).
Mỗi ngày trên thế giới, có 40.000 trẻ em chết vì suy dinh dưỡng, bệnh tật, hội chứng AIDS, hoặc do điều kiện sống: thiếu nước sạch, thiếu vệ sinh, và do tác động của vấn đề ma túy.
Bản văn không chỉ tường thuật về tình hình thực tế của trẻ em toàn cầu mà còn đề cập đến nguyên nhân, mà không nhắc đến bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Điều này thể hiện tính pháp lí của văn bản một cách sâu sắc và tế nhị.
Phần về cơ hội chỉ có 2 điều. Liên kết giữa các quốc gia và 'Công ước về quyền của trẻ em' đã tạo ra cơ hội mới để tôn trọng quyền lợi của trẻ em trên khắp thế giới.
Bầu không khí chính trị quốc tế đã có sự 'cải thiện' (kết thúc chiến tranh lạnh), sự hợp tác và đoàn kết quốc tế (phục hồi và phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường...), giảm thiểu các xung đột quân sự, tăng cường phúc lợi cho trẻ em.
Những cơ hội này đã được sử dụng tích cực trong 15 năm qua, giúp cải thiện sự sống còn, bảo vệ và phát triển của trẻ em trên nhiều khu vực và quốc gia, mang lại nhiều thành tựu đáng kể.
Bốn điều cuối cùng trong nhiệm vụ (từ 10 đến 17).
Nâng cao sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ em; giải cứu sinh mạng trẻ em, giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh (điều 10).
Chăm sóc đặc biệt cho trẻ em tàn tật và khó khăn (ví dụ: hàng chục nghìn trẻ em ở Việt Nam bị chất độc màu da cam trong chiến tranh...), (điều 11).
Tăng cường vai trò của phụ nữ, đảm bảo quyền bình đẳng giữa nam và nữ vì lợi ích của trẻ em toàn cầu; phải đối xử công bằng với cả nam và nữ (điều 12).
Đảm bảo rằng trẻ em được học hết các bậc giáo dục cơ sở (điều 13).
Đảm bảo an toàn cho phụ nữ khi mang thai và sinh con, lập kế hoạch gia đình để trẻ em có điều kiện lớn lên và phát triển (điều 14).
Cần tạo một môi trường sống, xã hội tự do để trẻ em có nơi ổn định, được khuyến khích tham gia vào sinh hoạt văn hóa xã hội (điều 15).
Khôi phục tăng trưởng và phát triển kinh tế tại mọi quốc gia; tìm giải pháp 'nhanh chóng, rộng lớn và bền vững' cho vấn đề nợ nước ngoài (điều 16).
Điều 17 nêu rõ điều kiện để thực hiện các nhiệm vụ đã nêu cần 'nỗ lực liên tục', 'hợp tác hành động' của từng quốc gia cũng như trong quan hệ quốc tế.
Đọc 'Tuyên bố thế giới về sự sống còn, bảo vệ và phát triển của trẻ em' cho chúng ta thấu hiểu ý nghĩa sâu sắc của việc chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em, một nhiệm vụ lớn lao với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia và toàn thế giới. Trẻ em là tương lai của quốc gia' 'Trẻ em ngày nay, thế giới ngày mai', những khẩu hiệu này trở nên gần gũi với mọi người.
Trong bối cảnh mà xã hội chú ý và quan tâm, mỗi thiếu niên nhi đồng trong mọi miền đất nước của chúng ta cần cố gắng để trở thành đứa trẻ hiếu thảo và tài năng.