Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu

Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu bao gồm tóm tắt nội dung chính, lập dàn ý phân tích, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm và tiểu sử, quan điểm cùng sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật giúp các em học tốt môn văn 12

I. Tác giả

1. Tiểu sử

- Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989), quê ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

- Trong năm 1945, ông tốt nghiệp từ trường Kỹ nghệ Huế.

- Năm 1950, ông gia nhập Quân đội và theo học tại trường Sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn.

- Từ năm 1952 đến năm 1958, ông làm việc tại Sư đoàn 320.

- Vào năm 1962, ông bắt đầu công tác tại tạp chí Văn nghệ Quân đội.

- Trong năm 1972, ông trở thành thành viên của Hội nhà văn Việt Nam.

2. Sự nghiệp văn học

a. Phong cách nghệ thuật

      Phong cách văn học của ông được đặc trưng bởi phong cách tự sự và triết lý sâu sắc.

b. Tác phẩm chính

      Các tác phẩm quan trọng của ông bao gồm: Sau một buổi tập (1960); Cửa sông (1966), Dấu chân người lính (1972), Miền cháy (1977), Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (1983), Bến quê (1985), Phiên chợ Giáp (1989),…

3. Vị trí, tầm ảnh hưởng

- Là một trong những tác giả văn xuôi xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại. Ban đầu, ông tập trung vào việc viết những tác phẩm sử thi với tâm trạng trữ tình, lãng mạn. Sau đó, ông chuyển hướng sang viết về những vấn đề đạo đức, triết lý nhân sinh.

- Được coi là người pionner, mở đường trong văn học thời kỳ đổi mới.

Sơ đồ tư duy - Tác giả Nguyễn Minh Châu

II. Tác phẩm

1. Tóm tắt

      Được giao nhiệm vụ từ trưởng phòng, Phùng phải đi miền Trung để chụp bộ ảnh chào đón năm mới. Tại đây, anh đã chọn chủ đề cho bộ lịch là chiếc thuyền đánh cá trong buổi bình minh. Trong quá trình chụp ảnh, anh phát hiện một cảnh tượng đáng chú ý, một người đàn ông đang đánh đập một phụ nữ. Sau khi can ngăn, Phùng bị người đàn ông đó tấn công. Chánh án Đẩu sau đó ra lệnh đưa người phụ nữ đến tòa án để giải quyết vụ việc. Phùng và Đẩu nhận ra rằng, mặc dù bị tổn thương về thể xác, nhưng người phụ nữ và các con cần một người đàn ông trưởng thành gánh vác trách nhiệm và nuôi sống gia đình. Họ nhận thức được rằng, việc đánh giá mọi việc chỉ qua bề ngoài là không đủ.

2. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ và hoàn cảnh ra đời

- Truyện phản ánh phong cách triết lý tự sự của Nguyễn Minh Châu, thể hiện quan điểm về cuộc sống và xã hội từ góc nhìn thực tế của nhà văn trong giai đoạn thứ hai của sự nghiệp sáng tác của ông. 

- Ban đầu, truyện ngắn này được xuất bản trong tập Bến quê (1985), sau đó được chọn làm tên cho một tuyển tập truyện ngắn (in năm 1987).

b. Sắp xếp

Có nhiều cách phân chia, chúng ta có thể chia thành 2 phần lớn:

- Phần 1: (Từ đầu đến “chiếc thuyền lới vó đã biến mất'): Bao gồm hai sự phát hiện của nhiếp ảnh gia Phùng.

- Phần 2: (Phần còn lại): Là câu chuyện về người phụ nữ làng chài.

3. Phân tích chi tiết

a. Hai phát hiện quan trọng của Phùng

* Phát hiện ra vẻ đẹp nghệ thuật độc đáo, “cảnh đắt giá”

- Đó là một loại vẻ đẹp đậm chất nghệ thuật, hài hòa và toàn diện: “Trước mắt tôi là một bức tranh vẽ bằng mực... tôi như vừa khám phá ra bí mật của sự hoàn hảo, vừa nhận ra khoảnh khắc tinh tế trong sâu thẳm của tâm hồn”.

- Tâm trạng của nghệ sĩ: Rất xúc động và hạnh phúc, “tim rối bời, như có cái gì bóp nghẹt”

* Khám phá về thực tế cuộc sống đầy nghịch lý

- Thực tế cuộc sống đầy biến động, trái ngược với khám phá đầu tiên của Phùng

  + Sự tuyệt vời của phong cảnh ban đầu >< cuộc sống nghèo khổ, đau khổ, xấu xí của gia đình ngư dân.

  + Khám phá cái đẹp thực sự trong việc nhận ra một >< tình huống đầy mâu thuẫn, sự bạo lực của chồng vợ ở khám phá thứ hai.

  + Người đàn ông thô lỗ, tàn bạo “phát cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng dây thắt lưng để đánh vào lưng người phụ nữ…”  >< người phụ nữ kiên nhẫn, nhẫn nại “không kêu lên, không phản đối, cũng không cố gắng chạy trốn”.

- Phản ứng, thái độ của nghệ sĩ Phùng

 + Ngạc nhiên, chỉ trong vài phút đầu “cứ đứng nhìn mở miệng ra mà không nói gì”.

 + Vứt máy ảnh, lao tới để giúp đỡ người phụ nữ.

 + Bàng hoàng, bối rối khi thấy chiếc thuyền của gia đình ngư dân biến mất.

b. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài

- Câu chuyện của người đàn bà hàng chài

+ Dù bị chồng vũ phu đánh đập, tra tấn “ngày nào cũng trận nhẹ, ngày nào cũng trận nặng” nhưng không bỏ chồng vì cần chồng gánh vác công việc gia đình và vì yêu thương con cái.

+ Kể về cuộc đời khổ đau, thiếu thốn của mình: Xấu xí, không ai muốn cưới. Chị mang thai với người chồng làm nghề hàng chài hiền lành, thân thiện. Cuộc sống gia đình khó khăn, thiếu thốn nhưng đông con, nghèo đói...

- Ý nghĩa câu chuyện của người đàn bà hàng chài:

+ Cuộc sống gia đình của chị là hiện thực của cuộc sống đầy gian khổ, khắc nghiệt, không hề đơn giản, dễ dàng như vẻ đẹp thuần túy mà Phùng phát hiện.

+ Người phụ nữ trông có vẻ cam chịu, yếu đuối và ngu dốt nhưng lại rất mạnh mẽ, hiểu biết về cuộc sống và sẵn lòng hy sinh cho điều tốt đẹp.

+ Đời không thể nhìn một cách đơn giản. Cần phải nhìn từ nhiều góc độ, khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn sau bề ngoài thô sơ, khó khăn của cuộc sống.

c. Cảm nhận về các nhân vật trong truyện

* Nhân vật người phụ nữ:

- Đại diện thể hiện cho những người phụ nữ lao động nghèo khổ mà không được biết đến.

- Cuộc sống vất vả, đau khổ, đầy gian khổ cả về thân thể lẫn tinh thần.

- Sự đẹp đẽ được che đậy sau vẻ xấu xí bên ngoài: Tình mẹ con, lòng hy sinh cao cả, sự hiểu biết đối với chồng, biết trân trọng những niềm vui nhỏ bé,...

* Nhân vật người chồng làm nghề vũ phu:

- Vừa là kẻ gây ra, vừa là nạn nhân của cảnh nghèo khó.

- Là điểm tựa mạnh mẽ cho vợ con.

- Chứng minh cho quy luật sinh tính cách dựa trên hoàn cảnh.

* Nhân vật chị em của Phác

- Là nạn nhân bi kịch của gia đình: Nghèo khó và bạo lực.

- Yêu thương mẹ sâu sắc nhưng đầy tức giận: Đấm bố trả thù,...

* Nhân vật nghệ sĩ tên Phùng

- Là người nghệ sĩ - chiến sĩ chân chính:

+ Phát hiện những trải nghiệm quý báu, những cảm xúc nhạy cảm của người nghệ sĩ trước vẻ đẹp.

+ Chống lại bất công, sự bất bình và can thiệp vào những việc không công bằng.

- Ban đầu nhìn cuộc sống một cách đơn giản, nhưng sau khi gặp người đàn bà, đã học được bài học quan trọng: cần có cái nhìn đa chiều, đa phương để hiểu rõ hơn về bản chất của cuộc sống, và đặt nghệ thuật vào trung tâm cuộc sống.

d. Giá trị ý nghĩa

- Mong muốn khám phá, phát hiện và tôn vinh những vẻ đẹp ẩn chứa trong con người.

- Tôn trọng vẻ đẹp của một tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm, giàu trải nghiệm cuộc sống để rút ra những triết lý sâu sắc về con người và đặt ra những vấn đề mang ý nghĩa với mọi người, mọi thời đại.

e. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng cốt truyện độc đáo.

- Quan điểm là nhân vật Phùng (biểu tượng của tác giả) nên cách kể truyện tự nhiên, khách quan, sinh động, chân thực nhưng cũng rất tinh tế, đồng thời thể hiện được tư tưởng của tác giả.

- Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên, sống động và phù hợp với tính cách của nhân vật.

Sơ đồ tư duy - Chiếc thuyền ngoài xa