Đối với tác giả, tác phẩm Chiều biên giới Ngữ văn lớp 7 là tốt nhất, sách Kết nối tri thức trình bày đầy đủ nội dung quan trọng nhất về tác phẩm Chiều biên giới bao gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật dàn ý.
Tác giả và tác phẩm: Chiều biên giới - Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức
I. Tác giả của bài viết Chiều biên giới
- Lò Ngân Sủn, một nhà thơ dân tộc Dáy, sinh ngày 26/4/1945 tại xã Bản Qua, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.
- Ông Nguyên từng là Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, Ủy viên Ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam, Ủy viên Đoàn chủ tịch Liên hiệp các Hội văn học Nghệ thuật Việt Nam và là Chủ tịch Hội Văn nghệ Lào Cai.
- Ông đã đạt được nhiều giải thưởng như: Giải B – Hội Nhà văn 1992 với tập thơ Những người con của núi; Giải A – UBTQ Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam 1995 với tập thơ Đám cưới và nhiều giải thưởng khác.
- Trong suốt cuộc đời, ông đã sáng tác được 17 tập thơ, một con số đáng kinh ngạc đối với một nhà thơ Việt Nam. Vào năm 2012, tuyển tập “Tập thơ của Lò Ngân Sủn” được biên soạn bởi chị Lò Thị Thương được xuất bản, với sự ủng hộ của Hội Nhà văn Việt Nam.
II. Khám phá tác phẩm Chiều biên giới
1. Thể loại:
Chiều biên giới thuộc thể thơ 5 chữ.
2. Nguyên bản và bối cảnh sáng tác:
Bài thơ “Chiều biên giới em ơi” được nhà thơ Lò Ngân Sủn sáng tác vào năm 1980. Có nhà phê bình văn học cho rằng đây là bản tuyên ngôn bằng thơ của nhà thơ Lò Ngân Sủn, một người đàn ông thuộc dân tộc Dáy về một vùng biên giới, nơi mà mỗi đồng ruộng đều đã chứng kiến sự hy sinh của nhiều thế hệ cha anh để bảo vệ, đóng góp vào việc viết nên lịch sử anh dũng của dân tộc.
Bài thơ “Chiều biên giới em ơi!” được đăng trên báo Nhân Dân năm 1980, nhạc sĩ Trần Chung đọc thấy hay nên ngay lập tức đã phổ nhạc. Với giai điệu mềm mại, bay bổng nhưng đầy hào sảng, lời ca khúc ý nghĩa, nó đã được công chúng đón nhận ngay lập tức và trở thành một trong những bài hát “đồng điệu với thời gian” của dân tộc.
3. Cách diễn đạt:
Văn bản Chiều biên giới được diễn đạt thông qua biểu cảm
4. Cấu trúc của bài Chiều biên giới:
Chiều biên giới có cấu trúc bao gồm 2 phần:
+ Phần 1: Ba đoạn thơ đầu: Khung cảnh của chiều biên giới mênh mông, tràn đầy sức sống.
+ Phần 2: Phần còn lại: Sự cảm nhận của tác giả về vùng đất đang thay đổi từng ngày trên con đường của sự sung túc và hạnh phúc.
5. Giá trị của nội dung:
Bài thơ vang lên trong giai điệu da diết như muốn hiến dâng trọn vẹn cho từng cây cỏ, từng đá, từng suối, từng dốc đồi, từng mái nhà, từng tiếng gà gáy, từng ngọn khói... trên dọc theo biên giới của quê hương tác giả. Những điều thiêng liêng nhất của quê hương lại là những điều giản dị nhất. Tổ quốc luôn là một danh từ vĩ đại - và nhưng lại được tạo ra bởi những điều giản dị. Tổ quốc của nhà thơ Lò Ngân Sủn là mùa hoa đào nở, mùa cây sổ, là ruộng bậc thang... nếu không yêu thương chúng, nhà thơ sẽ không bao giờ viết được những câu thơ với cảm xúc như thế.
6. Giá trị nghệ thuật:
+ Truyện có phong cách đồng thoại với việc nhân cách hóa động vật thành công.
+ Sử dụng nhiều từ vựng đối lập, so sánh và lối viết sống động, hấp dẫn.
III. Khám phá chi tiết tác phẩm Chiều biên giới
1. Khung cảnh chiều biên giới rộng lớn, tràn đầy sức sống
- Câu thơ cảm thán “Chiều biên giới em ơi” được lặp lại ở đầu mỗi khổ thơ → Tạo ra âm nhạc thơm ngọt, diễn đạt cảm xúc sâu sắc, mê hoặc, tự hào trước vẻ đẹp và sự thay đổi của quê hương xứ sở.
- Tác giả đã sử dụng nhiều so sánh và những câu ngạn ngữ để thể hiện niềm tự hào về chiều cao và vị trí đặc biệt của biên giới quê hương: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Lào Cai,... những phần tinh hoa của Tổ quốc, mảnh đất thân thương của Việt Nam.
- Biên giới vào buổi chiều trở nên tráng lệ, lãng mạn hơn bởi sắc xanh của cây cỏ, bức tranh xanh màu của đất trời và của tình yêu.
+ Sông, suối, mây, gió, núi, đất trời là hình ảnh của biên giới, của quê hương, của Việt Nam yêu dấu. Từ “đầu” trong từng câu thơ được tác giả sắp xếp một cách sáng tạo, vừa chỉ cao vừa chỉ nơi nguồn cội.
+ Tác giả sử dụng so sánh để ca ngợi và khẳng định sự đẹp đẽ của chiều biên giới, không có nơi nào có thể đẹp hơn.
- Đoạn thơ mở ra một không gian thơ mộng. Khi mùa xuân về, hoa đào rực rỡ trên núi rừng. Những đồi trải rộng cành sum sê, xanh biếc. Những ruộng bậc thang như làn sóng lượn điệu nở hương thơm.
- Dòng thơ mang lại những hình ảnh đẹp mắt mà nhà thơ đang ngắm nhìn: “nở” kết hợp với “sở” (vần lưng), cây - mây - bay kết hợp với nhau (vần chân) tạo nên âm nhạc thơm ngát lan tỏa trong lòng người đọc.
2. Cảm nhận của tác giả về vùng đất đang thay đổi từng ngày trên con đường của sự ấm no và hạnh phúc.
- Sự tiến bộ trong kỹ thuật đã mang lại cuộc sống tiện nghi và hạnh phúc cho cư dân ở vùng biên cương này.
- “ Nơi núi rừng sáng tỏ bằng đèn điện thay vì ánh sao,'
Thậm chí còn có máy móc hỗ trợ làm việc nặng nhọc cho người dân”.
→ Ước mơ xa xưa nay đã trở thành hiện thực. Lò Ngân Sủn - biểu tượng của thế hệ hiện đại, ghi lại sự thay đổi vững chắc của vùng quê yên bình này
- “Gọi gắn liền với ý nghĩa của cuộc sống” là biểu tượng của niềm vui và sự ấm áp, cuộc sống yên bình và hạnh phúc.
- Trong bài thơ “Hoàng hôn ở biên giới”, nhà thơ đã dành những dòng chữ mộng mơ, lãng mạn để miêu tả vẻ đẹp của vùng quê ở biên giới, quê hương của mình.
- Để có cuộc sống bình yên và hạnh phúc, mỗi mảnh đất biên cương đã chứng kiến bao nhiêu cơn mưa máu của những người cha anh hùng hy sinh, để bảo vệ đất nước, để góp phần vào việc viết nên trang sử vinh quang của dân tộc.
- Tình yêu sâu đậm với đất nước, cùng tình yêu chan hòa của những người lính trên tuyến phòng thủ biên giới của quê hương: Yêu nước là sức mạnh / Bảo vệ đất trời quê hương.
Ôn tập bài Chiều biên giới
Các phương pháp học sẽ giúp bạn nắm vững bài học Chiều biên giới trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 hoặc các tài liệu khác: