Chiếu trong cờ vua

Trong cờ vua, thuật ngữ chiếu hay chiếu tướng (tiếng Anh: check) chỉ hành động khi quân Vua của đối phương bị đe dọa bị bắt trong lượt tiếp theo. Khái niệm này cũng xuất hiện trong các trò chơi tương tự như cờ tướng, janggi, shogi, makruk,...

Khi quân Vua bị chiếu và không có cách nào để khắc phục tình trạng này, quân Vua đó sẽ bị chiếu hết và ván cờ kết thúc, đội bị chiếu hết sẽ thất bại.

Giới thiệu chung

Nước cờ đe dọa bắt quân Vua đối phương ngay lượt sau được gọi là nước chiếu.

Khi quân Vua của một bên bị đe dọa bởi hai quân cờ cùng lúc, hiện tượng này được gọi là lưỡng chiếu.

Khi quân Vua bị chiếu và không còn nước đi nào hợp lệ để khắc phục tình trạng này, gọi là chiếu hết hoặc chiếu sát. Ván cờ kết thúc ngay khi chiếu hết xảy ra, bên bị chiếu hết thua cuộc, và bên còn lại chiến thắng.

Theo quy tắc cơ bản của cờ vua, người chơi không được phép thực hiện nước đi nào làm quân Vua của mình rơi vào thế bị tấn công bởi quân đối phương.

Để xử lý tình trạng bị chiếu, người chơi có thể di chuyển quân Vua đến ô an toàn khác, bắt quân đang chiếu, hoặc chặn đường chiếu bằng quân khác.

Trong một số biến thể của cờ vua, như Losing chess (cờ vua mất quân), người chơi có thể di chuyển quân Vua vào ô mà quân đối phương có thể tấn công.

Tất cả các quân cờ đều có khả năng thực hiện nước chiếu, ngoại trừ quân Vua. Không thể dùng quân Vua để đe dọa bắt quân Vua đối phương, vì nếu quân Vua đối phương di chuyển đến vị trí của quân Vua của bạn, quân Vua của bạn sẽ bị bắt khi đến lượt của đối phương.

Trong các ván đấu không chính thức, thông thường người chơi sẽ thông báo cho đối phương khi thực hiện nước chiếu bằng cách nói 'chiếu' hoặc 'chiếu tướng'. Tuy nhiên, trong các giải đấu chính thức hoặc các ván đấu thông thường, việc thông báo như vậy rất ít khi xảy ra.

Các kiểu nước chiếu

Chiếu

Ví dụ: Đơn giản chỉ là một quân cờ bất kỳ (trừ quân Vua) đang chiếu quân Vua của đối phương.

Chiếu đôi

Khi hai quân nào đó cùng lúc thực hiện nước chiếu đối phương, điều này được gọi là 'chiếu đôi' hoặc 'lưỡng chiếu'.

Ví dụ:

Chiếu hết

Khi quân Vua bị một quân của đối phương chiếu và không có cách nào để cứu vãn tình hình, nước chiếu đó gọi là 'chiếu hết'.

Ví dụ:

Chiếu bắt quân

Chiếu bắt quân xảy ra khi một quân đang vừa chiếu Vua của đối phương đồng thời cũng tấn công một quân khác của đối phương (thường là quân Mã hoặc Tượng).

Ví dụ:

Một kiểu chiếu kết hợp việc tấn công quân đối phương, di chuyển một quân cờ để chiếu Vua và đồng thời mở lối cho một quân khác tấn công quân khác của đối thủ, được gọi là 'chiếu mở' hoặc 'chiếu rút'.

Một số ví dụ điển hình:

Đây là kiểu chiếu mà một quân cờ (chỉ có thể là Hậu, Xe, hoặc Tượng) tấn công Vua đối phương, sau khi Vua phải di chuyển để tránh, quân cờ này có thể tấn công quân địch nằm trên đường thẳng hoặc chéo, gọi là 'chiếu xiên'.

Một số ví dụ cụ thể: