Chim Lạc là hình tượng huyền thoại trong văn hóa cổ đại của người Việt, đại diện cho cư dân thời kỳ văn hóa Đông Sơn và đầu thời kỳ Văn Lang-Âu Lạc. Hình ảnh chim Lạc xuất hiện trên mặt Trống Đồng và được coi là biểu tượng của nước Âu Lạc. Có nhiều giả thuyết về nghĩa của từ 'Lạc', trong đó phổ biến nhất là 'Lạc điền' (ruộng nước), phản ánh cách mà chữ 'lạc' được sử dụng vào thời Hùng Vương để chỉ các khái niệm như Lạc Việt, Lạc vương, Lạc hầu, Lạc tướng, Lạc dân, và Lạc điền.
Định danh loài
Vẫn còn nhiều tranh cãi về loài chim Lạc. Một số quan điểm cho rằng chim Lạc là các loài chim di cư từ Giang Nam (Trung Hoa) đến Việt Nam. Trong Hán ngữ, 'lạc điểu' (雒鳥) có thể chỉ chim cú hoặc chim huyền điểu. Dựa trên hình ảnh trên trống đồng Đông Sơn và Ngọc Lũ, có giả thuyết rằng chim Lạc có thể là loài cò, vạc, giang, sếu, bồ nông, hoặc chim Hồng hoàng (Buceros bicornis), hoặc các loài thuộc họ Diệc (Ardeidae) như diệc, vạc, hoặc cò. Tuy nhiên, việc xác định chính xác loài chim này còn gặp nhiều khó khăn.
Ý nghĩa biểu tượng
Chim Lạc là biểu tượng quan trọng, xuất hiện trên các loại trống dù đã giản lược nhiều hình ảnh khác. Hình ảnh này thường kết hợp với Mặt trời và được liên kết với loài 'hậu điểu', trong đó hậu có nghĩa là khí hậu hoặc thời tiết, và điểu có nghĩa là chim, tạo nên khái niệm về chim di cư theo mùa. Là một biểu tượng, chim Lạc vừa gần gũi vừa linh thiêng, đại diện cho khát vọng chinh phục bầu trời và ước mơ vượt qua mọi thử thách. Chim Lạc không chỉ biểu trưng cho tinh thần và văn hóa thuần Việt mà còn là nguồn cảm hứng cho hình tượng phượng hoàng trong các thời kỳ sau. Dù ở bất kỳ nơi đâu, người Việt luôn giữ vững cội nguồn chung, cùng một ngày Giỗ Tổ và một khát vọng vươn lên như hình ảnh chim Hồng và chim Lạc trên trống đồng.
Ghi chú
- Sinh vật huyền thoại của Việt Nam
- Chim Ch'rao
- Biểu tượng chim trong văn hóa
- Mẫu Bạch Kê
- Rồng Việt Nam