Chó Border Collie

Chó Border Collie là một giống chó chăn gia súc và chó săn đuổi có nguồn gốc từ Anh. Tên gọi Border (nghĩa là 'biên giới') xuất phát từ vùng biên giới giữa Anh và Scotland. Border Collie được biết đến với sự thông minh vượt trội, khả năng dễ dạy và nhanh nhẹn, thường được sử dụng trong việc chăn nuôi gia súc và làm đồng hành trong gia đình.

Chúng còn có khả năng linh hoạt khi làm việc gần mặt đất và có đôi mắt sắc bén, giúp chúng điều khiển đàn cừu chỉ bằng ánh mắt. Ngày nay, Border Collie được yêu thích làm thú cưng trong gia đình nhờ tính cách hòa đồng, hiếu động và khả năng chơi đùa tuyệt vời.

Lịch sử

Chúng có nguồn gốc từ vùng Northumberland, nằm ở khu vực biên giới giữa Scotland và Anh và được lai tạo từ một số giống chó tai cụp của Anh. Border Collie ban đầu được gọi là chó chăn cừu Tô Cách Lan ('Scotch Sheep Dog'). Với sự thông minh và nhanh nhẹn của mình, chúng đã trở thành những người bạn đồng hành đắc lực trong việc chăm sóc và bảo vệ đàn cừu tại Xứ Wales, nơi có đến 11 triệu con cừu được nuôi trên những đồng cỏ rộng lớn.

Những chú chó Collie được xem là tài sản quý giá của các mục đồng tại đây. Các chú Collie tốt nhất được lai tạo để lựa chọn gen ưu tú, qua nhiều thế hệ lai ghép ngẫu nhiên, đã tạo ra giống chó Collie mới mang tên Border Collie, để phân biệt với Collie truyền thống (hay còn gọi là Collie) và các loài Collie khác. Border Collie được nuôi và phát triển mạnh mẽ ở Anh từ năm 1860 và sau đó đã được xuất khẩu sang Hoa Kỳ, trở thành giống chó săn cừu phổ biến nhất.

Chó Collie đã được Hiệp hội Chó giống Mỹ công nhận vào năm 1995. Chúng được biết đến là một trong những giống chó thông minh và ngoan ngoãn nhất trên thế giới. Sự thông minh và tính nhanh nhẹn của chúng đã được chứng minh qua nhiều thế kỷ. Là một trong những giống chó dễ huấn luyện nhất, Border Collie cũng được sử dụng để phát hiện ma túy và bom. Một số Border Collies đã được huấn luyện thành công để làm chó dẫn người mù. Hiện nay, Border Collie cũng được đào tạo để hỗ trợ người khuyết tật ở Hà Lan.

Đặc điểm

Khía cạnh tổng quan

Border Collie là một giống chó lao động kích thước trung bình, rất năng động. Chúng có thân hình vừa phải, thon dài hơn chiều cao của chân (cơ thể hơi dài hơn chiều cao). Chiều cao của chúng dao động từ 46 đến 56 cm và cân nặng từ 12 đến 20 kg. Con đực thường cao khoảng 54 cm, con cái thường nhỏ hơn một chút. Con đực nặng khoảng 24 kg, trong khi con cái nhẹ hơn. Chó thuần chủng thường có chiều cao từ 46 đến 56 cm, trung bình khoảng 54 cm đối với đực và 52 cm đối với cái, cân nặng thường từ 15 đến 35 kg. Mối liên hệ giữa chiều cao và cân nặng cho thấy đây là một giống chó có hình dáng rất nhẹ nhàng, thon gọn và rất nhanh nhẹn.

Phần đầu của chó

Đầu của chó Collie nhỏ, mõm dài và tai lớn, mang lại vẻ tinh khôn cho ngoại hình. Đôi tai cân đối với đầu và hơi cụp, nhưng đa số lại cụp hẳn. Hộp sọ tương đối phẳng và rộng vừa phải. Hàm răng chắc khỏe hình kéo cắt xen kẽ nhau. Mõm dài và đôi tai có kích thước trung bình cách xa nhau, có thể dựng thẳng đứng hoặc theo nhiều hình dạng khác nhau. Tai của chó Collie không có chuẩn nhất định, có thể lớn hoặc nhỏ, cụp hoặc dựng.

Đôi mắt của Collie có màu nâu và đặc biệt là khoảng cách xa trên khuôn mặt. Đôi mắt hình bầu dục cách xa nhau, màu nâu, trừ khi là màu merle thì có thể có màu xanh. Chúng có khả năng 'thôi miên' các loài động vật khác và dễ dàng điều khiển chúng. Mắt của Collie thường có màu nâu, merle hoặc xanh, đặc biệt có trường hợp mắt có hai màu khác nhau (mỗi mắt một màu), tạo nên vẻ bí ẩn đặc biệt.

Tứ chi của chó Collie là một đặc điểm đáng chú ý, đặc biệt khi chúng rùn người. Chúng nổi tiếng với khả năng điều khiển đàn cừu bằng ánh mắt đầy bí ẩn, khiến cho đàn cừu có thể tự động quay trở lại chỉ với một cái nhìn của chó Collie.

Đôi mắt của Collie có màu nâu và đặc biệt là khoảng cách xa trên khuôn mặt. Đôi mắt hình bầu dục cách xa nhau, màu nâu, trừ khi là màu merle thì có thể có màu xanh. Chúng có khả năng 'thôi miên' các loài động vật khác và dễ dàng điều khiển chúng. Mắt của Collie thường có màu nâu, merle hoặc xanh, đặc biệt có trường hợp mắt có hai màu khác nhau (mỗi mắt một màu), tạo nên vẻ bí ẩn đặc biệt.

Chân trước thẳng khi nhìn từ phía trước, nhưng hơi nghiêng khi nhìn từ phía bên. Đuôi được cắt ngắn để tránh ảnh hưởng đến hoạt động sau này. Chân trước thẳng, chân sau có xu hướng hơi nghiêng về phía trước. Đuôi dài đến gần khuỷu chân sau, bình thường thì thả lỏng nhưng sẽ đứng dựng lên khi kích thích hoặc phấn khích. Border Collie thường có vẻ ngoài cao quý với huyền đề chân nổi bật, mặc dù thường bị loại bỏ để tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Lớp lông của Collie

Collie thu hút với bộ lông dài và dày, có màu sắc đa dạng như đen-trắng, nâu-trắng, ba màu, trắng-xanh, trắng-đỏ. Một số cá thể có màu lông đơn sắc nhưng rất hiếm. Lớp lông gồm 2 lớp dày đặc với khả năng chịu thời tiết tốt. Border Collie có hai loại lông: lông ngắn (khoảng 2,5cm) và lông dài (khoảng 7,6cm). Lông dài và dày nhất ở vùng bờm cổ và đuôi. Lông ngắn và mượt ở mặt, tai và chân. Collie sở hữu một bộ lông gồm hai lớp dài, dày và mượt, lông dài hơn ở vùng cổ và bụng, tạo nên vẻ ngoài mạnh mẽ như của sư tử. Lông của Collie có nhiều màu sắc phong phú: đen trắng, đỏ trắng, thậm chí có thể kết hợp ba màu khác nhau.

Lớp lông của Border Collie có hai màu khác nhau hoàn toàn: một phần rất mượt mà và phần còn lại thô cứng. Chủ yếu là màu đen và trắng. Mặt và tai có mảng đen và trắng xen kẽ, màu đen bao quanh mặt và tai, màu trắng chạy dọc từ trán xuống mõm và cổ, tiếp tục xuống ngực và bụng. Chân và đuôi có màu trắng, phần còn lại trên cơ thể màu đen. Lông dày nhất ở vùng ngực, bụng và đuôi. Ngoài ra, có những màu lông khác như nâu đỏ và trắng, hoặc vàng nâu và trắng.

Không chỉ có màu sắc đặc biệt, lớp lông của Collie còn rất dày và có khả năng tự làm sạch đáng kinh ngạc, do đó không cần tắm cho chúng thường xuyên (khoảng 1-2 tháng/lần), mặc dù chúng vận động nhiều. Tuy nhiên, cần chải lông thường xuyên, khoảng 2-3 ngày/lần để tránh lông rối.

Tập tính của Collie

Chó Border Collie rất năng động, thông minh và học hỏi nhanh. Chúng rất trung thành với chủ nhân và thân thiện nhưng có thể khá cảnh giác với người lạ, đó là tính cách bản năng của chúng. Chúng có khả năng canh gác tốt và thường được sử dụng làm chó chăn gia súc. Để phát triển tốt, Border Collie cần được nuôi dạy và xã giao từ khi còn nhỏ vì chúng có xu hướng nhút nhát.

Chúng có khả năng học theo hướng dẫn hoặc tự chủ. Với sự thông minh và nhanh nhẹn, chúng thường tham gia thành công trong nhiều môn thể thao chó và luôn nổi bật, đặc biệt trong các cuộc thi bắt đĩa trên không. Border Collie là một giống chó rất thông minh và dễ huấn luyện. Chúng nhanh chóng vượt qua mọi bài huấn luyện ở mọi cấp độ. Ngoài tính thông minh, Collie còn rất nhanh nhẹn và thích làm việc. Chúng không thích hòa đồng với các động vật nhỏ, tuy nhiên có nhiều trường hợp ngoại lệ chúng sống hòa thuận với mèo.

Chúng rất trung thành, dễ dạy và luôn nghe lời chủ. Chúng chỉ thực hiện nhiệm vụ khi có hiệu lệnh. Theo bản năng, chó chăn cừu luôn tuân theo lệnh của chủ. Khi nghe thấy chủ thổi còi hoặc huýt sáo, chúng phản ứng ngay lập tức để lùa bầy cừu di chuyển. Trong quá trình huấn luyện, tốc độ không quan trọng bằng sự phối hợp nhịp nhàng của các hành động. Chúng làm việc hiệu quả hơn khi được khen ngợi. Border Collie có bản năng chăn gia súc, do đó có thể hiểu lầm là chó hung dữ khi chơi đùa với trẻ con hoặc người lạ.

Ngoài việc tham gia các cuộc thi, Border Collie còn được sử dụng để nhân giống cho mục đích chăn cừu. Chúng thích ứng tốt với môi trường, sống hòa đồng với con người và nhẹ nhàng với trẻ nhỏ. Đặc biệt, chúng được các trang trại ưa chuộng vì khả năng giúp đỡ hiệu quả. Một số cá thể có xu hướng ghen tỵ với đồng giới nếu không được giáo dục đúng cách, tuy nhiên có thể thể hiện sự hung dữ đối với các con chó cùng giới tính. Chúng không thể tin cậy nếu bị bỏ riêng với các vật nuôi nhỏ khác.

Chăm sóc cho Collie

Chó Collie là loài chó lao động nên cần lượng thức ăn lớn và không kén chọn. Một con Collie cần khoảng 3.2–3.7% khối lượng cơ thể là thức ăn hàng ngày. Ví dụ, một con Collie nặng 15 kg sẽ cần khoảng 500g thức ăn (15 kg x %), chia đều thành 2–3 bữa. Thức ăn của Collie càng ít và ít hoạt động, càng ít protein (24–30%), chất béo (12–16%), và nhiều chất xơ, vitamin và tinh bột.

Border Collie không phù hợp với căn hộ nhỏ và chủ nuôi không có đủ thời gian dành cho chăm sóc (đi dạo, chơi đùa). Chúng cần không gian rộng và hoạt động thường xuyên để giảm stress và tiêu hao năng lượng dư thừa. Đối với những con sống trong căn hộ, cần cho chúng đi chạy bộ và tham gia các hoạt động vận động để đáp ứng nhu cầu vận động cao của giống chó Border Collie, việc nuôi chó Collie trong căn hộ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn do chúng yêu cầu nhiều hoạt động và chạy nhảy.

Tuổi thọ của Border Collie là 14 năm. Chúng dễ mắc các bệnh như động kinh, loạn sản xương hông, PRA (bệnh mắt Collie bất thường) và điếc. Thường dễ bị dị ứng với bọ chét. Một số chó có gen MDR1 sẽ nhạy cảm với một số loại thuốc, vì vậy cần kiểm tra gen trước khi sử dụng thuốc. Lông Border Collie dài, cần chải lông thường xuyên và chỉ tắm khi thực sự cần thiết để không làm mất dầu tự nhiên của da. Cần thường xuyên nhỏ thuốc diệt ve rận để phòng trừ ve rận ở tai và lông.

• Coren, Stanley (1995). Sự thông minh của chó: Hướng dẫn về suy nghĩ, cảm xúc và bên trong cuộc sống của bạn. Nhà xuất bản Bantam. ISBN 0-553-37452-4.
• Ackerman, Lowell (2011). Kết nối di truyền: Hướng dẫn về các vấn đề sức khỏe ở chó thuần chủng. Nhà xuất bản Hội Khoa học Thú y Mỹ. tr. 219. ISBN 978-1-58326-157-6.
• Bệnh Border Collie Collapse truy cập ngày 25-09-2013
• McCulloch, John Herries (1952). Nghiên cứu Border Collie. WSN (Bản đồ và Kế hoạch). ISBN 978-1-85829-066-9.
• Lilico, James (1920). Nuôi dạy chó chăn cừu. Invercargill, New Zealand: Southland News. ISBN 3-540-63293-X.