Chó đốm

Chó đốm, hay còn gọi là chó Dalmatian (tiếng Croatia: Dalmatinac, Dalmatiner), là một giống chó có nguồn gốc từ vùng Dalmatia (hiện thuộc Croatia). Giống chó này nổi bật với bộ lông trắng có những đốm đen, và thường được ví von như bánh Pudding nhân nho khô nhờ vào đặc điểm lông đốm của chúng. Được biết đến từ thời kỳ trước đây, chó đốm từng được sử dụng làm chó kéo xe và chó săn mùi. Ngày nay, chúng thường được biết đến nhờ bộ phim hoạt hình nổi tiếng 101 chú chó đốm.

Tổng quan

Nguồn gốc của chó đốm vẫn còn nhiều tranh cãi. Có dấu vết của chúng từ thời kỳ Hy Lạp cổ đại. Trong thế kỷ 19, giống chó này trở nên nổi tiếng với vai trò bảo vệ các xe ngựa kéo. Chúng chạy bên cạnh cỗ xe, canh gác xe và ngựa khi chủ nhân không có mặt. Chó đốm rất linh hoạt và được sử dụng trong nhiều vai trò khác nhau như lính canh, biểu diễn xiếc, chó săn, và chó bảo vệ.

Trước đây, chó đốm được nuôi để chạy trước xe ngựa kéo và sủa báo hiệu khi có chướng ngại vật trên đường, giúp người đi đường tránh đường cho xe chạy. Chúng đóng vai trò như những chiếc còi báo hiệu. Ngày nay, với sự phát triển của phương tiện giao thông, chó đốm không còn được sử dụng cho mục đích này mà trở thành những người bạn thân thiết trong gia đình ở nhiều nước Âu-Mỹ nhờ vào tính cách thân thiện của chúng.

Đặc điểm

Chó đốm có thân hình cân đối, cơ bắp nhưng vẫn thanh thoát với sức bền đáng kinh ngạc. Bộ lông ngắn, cứng và dày của chúng có màu trắng với các đốm màu đen hoặc nâu đỏ phân bố ngẫu nhiên. Ngoài màu đen truyền thống, đốm có thể có các màu khác như nâu, vàng chanh, xanh sẫm hoặc trắng hoàn toàn. Những con chó đốm bị điếc thường khó dạy dỗ và có thể trở nên hung hãn khi trưởng thành. Ngoài ra, chúng dễ mắc các bệnh như sỏi thận và dị ứng. Chó đốm là loài duy nhất ngoài con người sản xuất axit uric, khiến chúng dễ mắc bệnh gút và cần chế độ ăn nghèo đạm.

Cơ thể

Chó đốm có kích thước trung bình, nổi bật với sức bền và độ chịu đựng cao. Chúng cao từ 56–61cm, dài 112–113cm và cân nặng khoảng 32kg. Khi trưởng thành, trọng lượng thường dao động từ 35 đến 70 pounds (16 đến 32kg) và chiều cao đứng từ 19-24 inch (48–61cm), với con đực thường lớn hơn một chút so với con cái. Chân của chó có hình tròn, các ngón chân cong và móng thường có màu trắng hoặc tương tự như các đốm trên lông. Tai mỏng, thuôn về phía đầu và được đặt khá cao sát với đầu. Màu mắt có thể là nâu, hổ phách hoặc xanh, và một số con có thể có một mắt xanh và một mắt nâu hoặc các kết hợp khác.

Lông

Bộ lông của chó đốm có màu trắng mịn với các đốm đen nổi bật. Khi còn nhỏ, lông của chúng hoàn toàn trắng, và các đốm đen sẽ xuất hiện dần sau khi chúng được ba tuần tuổi. Đến khoảng một tháng, hầu hết các đốm sẽ xuất hiện, nhưng chúng vẫn tiếp tục phát triển chậm trong suốt cuộc đời. Chó đốm có cổ dài, lưng thẳng hơi nghiêng về phía sau, chân cao thẳng và chân sau có khoeo giống như khoeo mèo, đuôi dài.

Các đốm trên lông chó đốm có kích thước từ 30 đến 60 mm, với màu phổ biến nhất là đen hoặc nâu. Các màu hiếm hơn bao gồm xanh xám, vện, khảm, tricolored (với đốm nâu trên lông mày, má, chân và ngực), và cam hoặc vàng chanh. Chó đốm rụng lông nhiều hai lần trong năm, nên cần chải lông thường xuyên bằng bàn chải chuyên dụng và chỉ tắm khi cần thiết. Chúng không có mùi hôi và rất sạch sẽ, thường tránh xa các vũng nước bẩn.

Sinh sản

Chó đực có khả năng giao phối từ 25-28 tháng tuổi, trong khi chó cái có thể sinh sản từ 20-22 tháng tuổi. Chó đốm là giống chó sinh sản tốt, có thể sinh đến 15 con một lứa. Thông thường, chúng đẻ từ 9-13 chó con, nhưng có những trường hợp sinh đến 18 con như vào tháng 1 năm 2009, tất cả đều khỏe mạnh. Khoảng 10-12% chó con mới sinh có nguy cơ bị điếc. Tất cả chó con đều được kiểm tra thính lực qua bài kiểm tra đặc biệt (BAER-test), và những con bị điếc hoàn toàn sẽ bị hoạn hoặc thiến khi đạt 6 tuần tuổi.

Ứng dụng

Chó Đốm thường được biết đến với vai trò là chó cứu hộ, đồng hành thể thao và đôi khi là chó cứu hỏa. Ngày nay, giống chó duyên dáng này chủ yếu được nuôi làm bạn đồng hành trong gia đình nhờ vào trí thông minh, sự năng động, thể trạng khỏe mạnh và sức bền bỉ. Chúng tôn trọng mệnh lệnh của chủ, có thần kinh vững vàng, thường được sử dụng trong các hoạt động thể thao và là thú cưng lý tưởng nhờ vào tính cách tốt bụng và ngoan ngoãn.

Đặc điểm hành vi

Chó Đốm đã được phát triển để theo đuổi các cỗ xe ngựa của giới quý tộc ngày xưa, vì thế chúng sở hữu sức bền tuyệt vời. Chúng không thích ở yên một chỗ, mà thường xuyên năng động và vui vẻ. Chó Đốm rất nhạy cảm và trung thành, cần sự quan tâm từ chủ để tránh bị căng thẳng.

Chó Đốm có trí nhớ tốt, có thể ghi nhớ lâu dài những người đã đối xử không tốt với chúng. Chúng rất thích chơi đùa với trẻ em, nhưng cần phải giám sát để tránh làm đổ trẻ nhỏ. Chúng hòa hợp với các thú nuôi khác nhưng có thể tỏ ra hung dữ với chó lạ. Dù rất thông minh, đôi khi chúng có thể cứng đầu. Chó Đốm dễ dàng được huấn luyện và có thể trở thành những chú chó bảo vệ và trông nhà xuất sắc.

Căn hộ không phải là nơi lý tưởng cho chó Đốm nếu không có đủ cơ hội để ra ngoài và vận động. Chúng phù hợp hơn với không gian rộng rãi như sân vườn. Không nên để chúng ngoài trời khi thời tiết lạnh. Chó Đốm cần hoạt động thể lực đều đặn và rất thích chạy, vì vậy cần đảm bảo chúng có đủ cơ hội để tập thể dục hàng ngày.

Văn hóa

Điện ảnh

• Phim hoạt hình nổi tiếng của Walt Disney: 101 chú chó đốm (One Hundred and One Dalmatians) (1961)
• Phim điện ảnh 101 chú chó đốm (1996)
• Phim điện ảnh 102 chú chó đốm (2000)
• Chương trình TV hoạt hình: 'Mike, chú chó cứu hỏa' trong series Elmo's World: Firefighters (2003)
• Tập phim hoạt hình nhiều tập: 'Kip gia nhập gánh xiếc/Boom bùng nổ' trong Higglytown Heroes (2005)
• Phim hoạt hình Việt Nam: Chuyện của Đốm (2016 - 2017)
• Phim điện ảnh Mỹ: Cruella (2021)

Sách

Tiểu thuyết The Hundred and One Dalmatians của tác giả Dodie Smith (1956)

Liên kết tham khảo

• Dự án Dalmatian-Pointer Backcross Lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2014 tại Wayback Machine
• Hội chó kéo xe Anh
• Câu lạc bộ Dalmatian của Mỹ
• Biến thể màu sắc Dalmatian Lưu trữ ngày 26 tháng 8 năm 2014 tại Wayback Machine
• Điếc ở chó: LSU & Dr. Strain
• 'Điếc cảm giác bẩm sinh ở chó Dalmatian liên quan đến các locus đặc trưng,' bởi Susanne Kluth và Ottmar Distl (PLOS - ngày 4 tháng 12 năm 2013)
• Thông tin về Dalmatian-Pointer Backcross được dịch ra nhiều ngôn ngữ