Chợ Đông Ba

Chợ Đông Ba là một ngôi chợ nổi tiếng ở thành phố Huế, Việt Nam. Với hơn 100 năm lịch sử, đây là một trong những chợ truyền thống lâu đời nhất, đóng vai trò quan trọng trong đời sống và văn hóa của cố đô Huế.

Vị trí

Chợ Đông Ba tọa lạc ở bờ bắc sông Hương, trên đường Trần Hưng Đạo thuộc phường Đông Ba, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Chợ có diện tích rộng lớn, kéo dài từ chân cầu Trường Tiền đến cầu Gia Hội, với tổng diện tích là 47.614 m², bao gồm cả bến xe và khu vực hoa viên trên đường Chương Dương.

Lịch sử

Theo Đại Nam nhất thống chí, chợ ban đầu có tên Đông Gia, tọa lạc ở phía đông nam cầu Đông Gia thuộc huyện Hương Trà. Dưới triều vua Gia Long, chợ nằm ngay ngoài cổng Chính Đông của kinh thành và có một ngôi đình ngói hai tầng gọi là đình Quy Giả (vì thế chợ còn được gọi là 'Quy Giả thị'). Vào năm 1885, chợ bị thiêu rụi khi kinh đô Huế bị chiếm. Đến năm Đồng Khánh thứ 2 (1887), sau khi mở phố Cửa Đông, vua cho xây dựng lại chợ và chỉ định suất đội Nguyễn Đình Nên làm đình chợ và hai dãy quán lợp ngói. Triều đình cũng cấp ngân sách miễn thuế chợ trong 6 năm, mỗi năm 1.300 quan, sau đó gia hạn thêm 3 năm nữa cho viên suất đội này.

Năm 1899, khi tiến hành chỉnh trang đô thị Huế, vua Thành Thái đã cho chuyển chợ đến phố Trường Tiền (vị trí hiện tại), trong khi đình chợ cũ ngoài cổng Chính Đông được chuyển thành trường tiểu học Pháp – Việt Đông Ba. Chợ mới được xây dựng với bốn dãy quán: tả, hữu, tiền, hậu, tổng cộng 48 gian ngói, và ở giữa là một lầu chuông ba tầng với đồng hồ. Ngoài ra, chợ còn có một giếng nước đá với máy quay để lấy nước. Để tưởng nhớ việc dời chợ, người dân Huế đã sáng tác câu ca dao:

Vào năm 1967, chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã quyết định phá dỡ chợ Đông Ba để xây dựng mới. Tuy nhiên, công trình đang thi công thì bị trúng bom trong sự kiện Tết Mậu Thân năm 1968. Sau đó, chợ được sửa chữa tạm để các tiểu thương tiếp tục kinh doanh. Đến năm 1987, chợ Đông Ba được chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên cho đại tu, nâng cấp lầu chuông, xây thêm bốn khu nhà hai tầng ở bốn góc chợ, và năm dãy nhà kiốt với nhiều khu hàng mới. Tổng diện tích mặt bằng là 15.600 m².

Hoạt động buôn bán

Chợ Đông Ba cung cấp đầy đủ các loại hàng hóa như nông sản, lâm sản, thủy hải sản, sản phẩm chăn nuôi và thủ công mỹ nghệ của Huế cũng như các vùng lân cận và các mặt hàng từ các khu vực khác tại Việt Nam. Trước năm 1975, chợ có 56 loại mặt hàng, và đến năm 1985, số mặt hàng đã tăng thêm 8 loại mới như hạt giống, sửa đồng hồ, củi bó, dép cao su, phụ tùng xe đạp, xay xát, sơn, gác lưới...

Từ khi thành lập, chợ Đông Ba đã thu hút số lượng lớn tiểu thương người Việt. Các tiểu thương kinh doanh nhiều loại mặt hàng tại các quầy trong chợ. Theo thông tin từ Ban Quản lý chợ, trước năm 1975 có 2.614 lô hàng chính có đăng ký kinh doanh, 300 lô hàng không đăng ký và hơn 400 lô chợ trời. Vào năm 1977, gần 400 lô chợ trời ở khu vực bắc cầu Trường Tiền được chuyển sang chợ Tây Lộc. Đến năm 1985, số hộ đăng ký kinh doanh tại chợ là 3.122 hộ từ 54 phường xã trong tỉnh.

Tính đến năm 2020, chợ Đông Ba có hơn 2.700 lô hàng và hơn 1.800 hộ kinh doanh, được phân chia thành 6 khu vực trên diện tích 22.749 m². Chợ hoạt động với khoảng 60 ngành hàng, từ các sản phẩm cao cấp đến hàng bình dân, đóng góp vào việc tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Mỗi ngày, chợ thu hút từ 7.000 đến 10.000 người, bao gồm cả du khách và người mua sắm.

Trong thơ ca

Với hơn một thế kỷ gắn bó với người dân Huế, chợ Đông Ba đã trở thành một biểu tượng trong nhiều tác phẩm thơ ca. Nó xuất hiện trong câu hát 'Phiên Đông Ba buồn qua cửa chợ/Bến Văn Lâu thuyền vó đơm sầu' trong bài hát 'Tiếng Sông Hương' của nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Bài hát 'Mưa trên phố Huế' (Minh Kỳ – Tôn Nữ Thụy Khương) cũng nhắc đến chợ với câu 'Chợ Đông Ba khi mình qua/Lá me bay bay là đà'. Một bài hò mái nhì Huế có câu 'Đò từ Đông Ba, đò qua Đập Đá/Đò về Vĩ Dạ, thẳng ngã ba Sình'.

• Cầu Trường Tiền

Chú thích

Các liên kết ngoài

• Quản lý Chợ Đông Ba