Chòm sao Bắc Cực

Chòm sao Bắc Cực là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Tiểu Hùng, tên La Tinh: Alpha Ursae Minoris, có ký hiệu là α UMi. Hiện nay, Chòm sao Bắc Cực đang ở vị trí rất gần thiên cực bắc của Trái Đất trên bầu trời. Do hiện tượng tuế sai, trong đó trục quay của Trái Đất có chuyển động quay với chu kỳ 25800 năm, gây ra sự thay đổi vị trí thiên cực của bầu trời theo một vòng tròn bán kính khoảng 23,5°, với tâm nằm giữa chòm sao Thiên Long.

Chòm sao Bắc Cực cũng rất lớn. Nếu đặt nó vào vị trí của Mặt Trời, nhiệt độ của Trái Đất sẽ là 1 445°C. Trong khi đó, vùng sự sống của Chòm sao Bắc Cực ở hệ sao Hải Vương, sẽ là nơi có nhiệt độ âm vài độ C do vị trí gần sao Hải Vương.

Tên gọi trong các ngôn ngữ khác

Ngôi sao Bắc Cực trong tiếng Anh còn được gọi là: 'North Star' (Sao Bắc Cực), 'Lode Star' (Sao Quặng), 'Pole star' (Sao Cực), 'Polaris Borealis' (Sao Bắc Cực phương Bắc).

Đặc tính

Sao Polaris rất gần thiên cực, vì vậy nó ít khi di chuyển trên bầu trời đêm. Ngược lại, các thiên thể khác trong các chòm sao gần thiên cực bắc thường xoay quanh sao Polaris. Vì vậy, Polaris là ngôi sao mà người đi biển, đi rừng thường sử dụng để định hướng vào ban đêm. Từ thời cổ đại, Polaris đã được đưa vào các bảng chỉ dẫn cổ xưa của người Assyria.

Polaris cách thiên cực khoảng 1°, vì vậy nó thực sự xoay quanh thiên cực bắc trên một quỹ đạo hẹp có đường kính khoảng 2° trên bầu trời.

Mặc dù Shakespeare đã viết rằng I am as constant as the northern star (Tôi bất biến giống như sao Bắc cực) trong một vở kịch về Julius Caesar vào khoảng năm 1599, Polaris sẽ không luôn là sao Bắc cực. Do hiện tượng tuế sai, cách đây vài ngàn năm, các sao Thuban hay Vega (sao Chức Nữ) từng là sao Bắc cực. Vào khoảng năm 2100, Polaris sẽ đến gần thiên cực khoảng 0,5°.

Định vị sao Polaris

Sao Polaris có thể được tìm thấy trên hướng từ sao Merak (β UMa) đến sao Dubhe (α UMa) trong chòm sao Đại Hùng, là hai ngôi sao ở phần cuối của cái gàu (tưởng tượng) của chòm sao này. Polaris cũng có thể được tìm thấy ở hướng trung tâm của chòm sao Tiên Hậu, có hình ảnh như chữ W uốn méo.

Polaris cách Trái Đất khoảng 431 năm ánh sáng (132 parsec), tính từ dữ liệu của vệ tinh Hipparcos. Nó là một ngôi sao siêu khổng lồ loại F7 (Ib) hoặc sao khổng lồ sáng (II), có hai ngôi sao đồng hành nhỏ hơn: một ngôi sao đồng hành xa F3 V - thuộc chuỗi chính với khoảng cách xa khoảng 2000 AU và một ngôi sao đồng hành gần hơn trên quỹ đạo với bán trục chính khoảng 5 AU. Các sao chuỗi chính thuộc về quần thể II (biến thể cepheid), có nghĩa là chúng biến đổi độ sáng theo chu kỳ một cách đều đặn. Vào khoảng năm 1900, độ sáng của Polaris biến đổi trong khoảng từ 8% sáng hơn đến 8% tối hơn so với độ sáng trung bình của nó (±0,15 độ sáng biểu kiến) với chu kỳ là 3,97 ngày. Đến năm 2005, biến đổi này có thể lên tới ±2%. Nó cũng sáng hơn 15% (trung bình) so với thời điểm năm 1900; chu kỳ cũng kéo dài thêm khoảng 8 giây mỗi năm kể từ năm 1900.

Các nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Science cho biết rằng ngày nay, Polaris sáng gấp 2,5 lần so với thời của Ptolemy khi ông quan sát nó. Nhà thiên văn học Edward Guinan cho rằng đây là một sự thay đổi đáng kể và ông nói rằng 'Nếu điều này là sự thật, thì các biến đổi này lớn gấp 100 lần so với những gì mà các lý thuyết hiện tại về sự tiến hóa của sao đã dự đoán'.

Hiện nay không có sao Nam cực thực sự. Ngôi sao có thể nhìn thấy bằng mắt thường gần nhất với cực nam của bầu trời là ngôi sao mờ Sigma Octantis, đôi khi còn được gọi là Polaris Australis. Tuy nhiên, chòm sao sáng Nam Thập Tự chỉ trỏ thẳng tới cực nam của bầu trời.

Liên kết ngoài

• Thông tin chi tiết về Polaris Lưu trữ ngày 06 tháng 02 năm 2007 tại Wayback Machine