Buzz
Tuyển chơi chơi xổ số bài xuất sắc: Những đứa con trong gia đình
Tuyển tập đề văn Những đứa con trong gia đình - Ngữ văn 12: Bao gồm các loại đề từ đọc hiểu, phân tích, đến nghị luận, giúp giáo viên và học sinh làm quen với nhiều dạng bài, hướng tới kết quả cao trong kì thi THPT Quốc gia.
1. Đề đọc – hiểu (tính điểm 3-4)
Câu 1: Trả lời câu hỏi dựa trên đoạn văn sau:
Tiếng đạn dội lên không ngừng nghỉ trên tán cây, theo sau là hàng loạt tiếng nổ không đồng đều, tiếng súng vang vọng không hồi kết. Đây không phải là tiếng pháo lễ. Đó là âm thanh quen thuộc của trận địa, sự kết hợp hài hòa giữa tiếng súng lớn và nhỏ, như tiếng mõ tiếng trống trong lễ hội vùng Đồng khởi. Đó chính là tiếng súng của chúng ta. Việt muốn hét lên. Đâu đó, anh Tánh và đơn vị mình đang chiến đấu. Cuộc chiến đang diễn ra quyết liệt, cần phải sẵn sàng lựu đạn để xung phong. Và rồi, tiếng nổ lớn của xe bọc thép bị phá hủy. Tiếng súng vừa quen vừa vui. Hình ảnh đồng đội lại ùa về, khuôn mặt của anh Tánh, nụ cười và ánh mắt của anh Công khi động viên Việt tiến lên... Việt vẫn ở đây, sẵn sàng chiến đấu, ngón tay vẫn trên cò súng. Chờ đợi một chút, đồng đội ơi. Tiếng máy bay lộn xộn trên bầu trời, nhưng không quan trọng. Tiếng kèn xung phong của chúng ta đã vang lên, lựu đạn của ta đang nổ vang…
(Trích từ Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi)
a. Phong cách biểu đạt của đoạn trích trên là gì?
* Hướng dẫn giải
Phong cách của đoạn văn là tự sự.
b. Vai trò của phép so sánh trong đoạn trích này?
* Hướng dẫn giải
- Biện pháp so sánh được thể hiện qua: 'Súng lớn và súng nhỏ quyện vào như tiếng mõ, tiếng trống, khơi dậy bầu trời Đồng khởi.'
- Tác dụng nghệ thuật: Khi so sánh tiếng súng lớn và nhỏ với tiếng mõ, tiếng trống, tác giả không chỉ tái hiện âm thanh thân thuộc mà còn nhấn mạnh sức mạnh tinh thần, lòng yêu nước và ý chí kiên cường của nhân vật Việt, phản ánh tinh thần đấu tranh không khuất phục của người dân miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ.
c. Ý nghĩa của từ láy văng vẳng trong miêu tả khung cảnh chiến sự?
* Đề xuất trả lời
Từ láy văng vẳng gợi hình ảnh tiếng súng xa xăm vọng lại một cách dồn dập và liên tục, mô tả sự khắc nghiệt, ác liệt của chiến trường.
Câu 2: Hình tượng cuốn sổ trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” biểu tượng cho điều gì?
* Đề xuất trả lời
- Cuốn sổ được Chú Năm ghi chép tỉ mỉ, không sót một chi tiết: từ hình ảnh thím Năm chèo xuồng đi rọc lá chuối bị đại bác làm bể xuồng, cái quần mới của thím khi qua đời cùng với hai đồng bạc trong túi, bà nội bị bắt bởi lính, cho tới hành động bắn hạ kẻ thù trên sông Định Thủy của Chiến và Việt,...
→ Cuốn sổ đó là biểu tượng cho truyền thống yêu nước và tinh thần bất khuất được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình.
⇒ Điều này kỳ tự hào về lòng dũng cảm và quyết tâm chống lại kẻ thù ngoại bang của một gia đình ở miền Nam. Nó cũng là bản tường trình ghi lại sự tội ác của kẻ địch. Khi thế hệ sau này đọc lại, họ vẫn cảm nhận được sự nóng chảy của máu và nước mắt trên mỗi trang giấy, đánh dấu lòng căm ghét và ý chí trả thù.
Câu 3: Ý nghĩa tiếng hò mà chú Năm phát ra trong “Những đứa con trong gia đình” là gì?
* Gợi ý trả lời
- Tiếng hò phản ánh bản lĩnh và tinh thần của nhân vật. Chú Năm thể hiện lòng yêu nước và sự căm ghét đối với giặc. Đây là thông điệp từ thế hệ trước dành cho thế hệ sau: tiếp tục truyền thống của tổ tiên, và lòng quyết tâm của bậc cha mẹ truyền lại sức mạnh cho thế hệ trẻ sẵn sàng đối mặt (lưu ý các từ: hiệu lệnh, lời thề...).
- Tiếng hò tạo nên bầu không khí Nam Bộ trong tác phẩm, là nguồn cảm hứng tinh thần chính của người Nam Bộ. Âm thanh tiếng hò vang lên trong không gian của sông nước, vườn cây trái rộng lớn... rất phản ánh bức tranh văn hóa đặc sắc của Nam Bộ.
2. Dạng đề viết bài văn ( 4-6 điểm)
Đề 1: Phân tích truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi.
* Đề xuất câu trả lời
1. GIỚI THIỆU
- Tác giả Nguyễn Thi là một trong những tác giả nổi tiếng về văn xuôi ở miền Nam, đặc biệt trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ.
- Tác phẩm Những đứa con trong gia đình là một tác phẩm nổi bật về kháng chiến chống Mĩ của nhân dân miền Nam.
2. NỘI DUNG
a) Quan điểm 1: Triết lý gia đình và dòng chảy lịch sử
- Gia đình đã gánh chịu nhiều tổn thương trong cuộc chiến: ông nội bị giết bởi kẻ địch, cha của Việt bị giặc đoạt mạng, má Việt bị thương trong trận đánh với quân Mỹ, thím Năm thiệt mạng vì đạn dược của giặc. Những nỗi đau đã làm bùng lên lửa căm hận trong từng thành viên gia đình.
* Sắc màu của con sông ở trên
- Cha Việt và Chiến, những cán bộ kiên định của Việt Minh, đã dũng cảm đấu tranh đến cùng và cuối cùng họ đã bị kẻ thù hạ sát.
- Má, người phụ nữ với bản lĩnh đặc biệt: dám đòi lại thi thể chồng và đối đầu với quân Mỹ mà không hề sợ hãi, cô biết biến nỗi đau thành động lực để gặp lại bọn giặc. Đồng thời, cô cũng là hình mẫu của tình mẫu tử và tình vợ chồng.
- Chú Năm, người gìn giữ bản sắc gia đình (qua cuốn sổ gia phả), một người lao động chân chất nhưng có trái tim của một nghệ nhân, luôn hết mình vì cách mạng (hỗ trợ cả hai chị em đi tham gia quân ngũ).
- Nhận định: đây là phần sông gốc, ghi dấu những giá trị truyền thống để lan tỏa và phát triển trong phần sông dưới.
* Sắc màu của con sông ở dưới
Về nhân vật Chiến:
- Chiến thừa hưởng nhiều nét đẹp từ má: có hình dáng giống má với “hai cánh tay săn chắc”, cách quan tâm đến em gái và chuẩn bị cho cô gái trước những lần xa nhà, khiến Chiến cảm giác như đang sống trong má, “Tao cũng suy nghĩ giống má... vì thế tao cũng nghĩ như vậy”
- Là một cô gái trẻ, Chiến đôi khi hành động như người lớn (giúp đỡ em trai, thay thế vị trí bố mẹ...) nhưng cũng giữ lại sự trong sáng của tuổi trẻ (mang theo gương trong chiến trường).
- Chiến có những đặc điểm riêng, trẻ hơn và sẵn sàng cầm súng để báo thù cho gia đình.
- Là người con gái thừa hưởng tính cách mạnh mẽ từ gia đình: “Nếu mất giặc, tao cũng mất đi một phần của bản thân”
Về nhân vật Việt:
- Việt mang nét đặc trưng của một chàng trai trẻ: nhiệt tình, ngây thơ và đầy sức sống.
- Luôn muốn được nhiều hơn chị mình: từ việc bắt ếch, trừ giặc cho đến tham gia quân ngũ...
+ Yêu thích những trò chơi năng động như bắn chim, câu cá, và tham gia vào đội quân vẫn còn mặc áo ná thun...
+ Trước giờ ra trận, Việt vẫn giữ phong cách vui vẻ, 'lăn lộn trên bãi cỏ cười toe toét', 'bắt một con đom đóm nằm trên lòng tay', và sau đó không biết tự mình lạc vào giấc ngủ.
+ Luôn giữ bí mật với chị gái trước sự chọc ghẹo từ các đồng đội.
+ Dù bị thương, không lo sợ kẻ thù hay cái chết, chỉ lo lắng trước hình ảnh ma quen thuộc. Gặp lại đồng đội, anh ấy khóc và cười như một đứa trẻ 'cười chớp nước mắt'.
- Việt là một chiến sĩ gan dạ:
+ Từ nhỏ đã dám đối đầu với kẻ giết cha.
+ Dù chưa đủ tuổi, Việt đã quyết định đi tòng quân cùng chị Chiến. Trong trận, anh ấy chứng tỏ sức mạnh khi tiêu diệt một chiếc xe bọc thép của đối phương bằng pháo.
+ Dù bị thương nặng, anh vẫn giữ vững tư duy quyết đấu, không hề chùn bước: “Chờ đợi mày... Mày sẽ không thoát khỏi tao đâu”.
=> Việt và Chiến chính là dòng sông sau, tiếp nối tinh túy của dòng sông trước và dòng sông sẽ chảy mạnh mẽ hơn.
b) Ý nghĩa 2: Hình ảnh hai chị em nâng cả bàn thờ để dành cho ba má và gửi về nhà chú Năm
- Điều này thể hiện lòng kính trọng và tri ân đối với cha mẹ đã ra đi.
- Bầu không khí trang nghiêm tạo cho Việt cảm giác trưởng thành hơn: yêu thương chị gái và hiểu rõ sự nặng nề của mối thù.
- Điều này cho thấy sự trưởng thành của hai chị em, tự mình lo lắng cho gia đình và đảm nhận trách nhiệm lớn trong nội trợ.
3. PHẦN KẾT
- Ý nghĩa bản thân: Tác phẩm ca ngợi lòng dũng cảm và tinh thần Nam Bộ, khẳng định bền vững của gia đình và dân tộc là sức mạnh vô biên chống lại kẻ xâm lược.
- Tổng quan về giá trị nghệ thuật: Tạo dựng các tình tiết truyện độc đáo, theo dòng hồi ức của nhân vật Việt, ngôn từ sâu lắng của vùng Nam Bộ, phong cách kể chuyện lồng ghép yếu tố sử thi,...
Đề 2: Phân tích tính cách của Chiến trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi.
* Đề xuất cách trả lời
- Giới thiệu sơ lược về tác phẩm Những đứa con trong gia đình.
- Đặc điểm chính của nhân vật Chiến.
2. Nội dung chính:
* Lịch sử gia đình
- Lớn lên trong một gia đình truyền thống chiến đấu với lịch sử cách mạng sâu rộng, trải qua nhiều nỗi đau từ chiến tranh khốc liệt.
+ Cha mất mạng dưới tay kẻ thù Pháp bằng cách cắt đầu
+ Mẹ cũng là nạn nhân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ khi gặp phải bom của kẻ địch.
+ Cả ông nội, các thím và nhiều thành viên gia đình khác đã hi sinh trong hành trình bảo vệ Tổ quốc.
- Những mất mát đó đã hình thành một dòng sông cách mạng kiên cường, kết nối với những chiến công vẻ vang của gia đình. Đây là nguồn cảm hứng và động lực cho sự quyết tâm, lòng hận thù sâu đậm, và ý chí kiên định chống lại kẻ thù của chị em Chiến.
* Tình cảm sâu lắng với gia đình:
- Với má:
+ Chị Chiến thể hiện tình cảm qua những cử chỉ và hành động cụ thể.
+ Chị Chiến yêu mến má không chỉ bằng tình cảm gia đình mà còn bằng sự tôn kính và ngưỡng mộ.
+ Chiến xem má như một tấm gương, nghiêm túc học tập và học theo phong cách của má.
- Với em trai Việt:
+ Chị luôn giữ vị trí trưởng thành trong gia đình, quan tâm và lo lắng cho Việt.
+ Mọi lúc, Chiến luôn chiếu cố em. Chỉ có khi nhập ngũ và bước chân vào chiến trường, chị không muốn em Việt đối mặt với nguy hiểm. Chị muốn chịu khó hơn, để em có những ngày bình yên, tránh xa bom đạn và gian truân.
* Tâm hồn chất chứa sự căm ghét đối với kẻ thù và ý chí quyết đoán bảo vệ đất nước:
- Sau khi mẹ mất, Chiến quyết tâm gia nhập quân đội, muốn tham gia chiến đấu và bảo vệ tổ quốc, bằng cách tranh đoạt vị trí trong quân ngũ.
- Chiến nhắc nhở Việt theo lời dạy của chú Năm, thể hiện ý chí mạnh mẽ trong lúc chuẩn bị ra trận: 'Chú Năm nói, nếu đi xa thì học hỏi kẻ thù, không về trước khi trả thù cho cha mẹ'.
- 'Chúng ta đi đánh giặc để bảo vệ tổ quốc, và khi tổ quốc độc lập, chúng ta sẽ mang mẹ về' => Cam kết kiên định và ý thức trách nhiệm bảo vệ đất nước.
- Lời thề quả quyết 'Nếu giặc còn tồn tại, tôi sẽ không sống sót' => Sự thù hận sâu sắc, lòng dũng cảm, quyết tâm và sẵn lòng hy sinh.
* Vẻ đẹp trong cuộc sống hàng ngày:
- Trong mọi việc, Chiến luôn tỏ ra chu đáo và tỉ mỉ, với tâm hồn chứa đựng bao âu lo và trách nhiệm. Dù đã suy nghĩ cẩn trọng, chị vẫn thường hỏi ý kiến của em Việt.
- Với vẻ ngoại hình khỏe mạnh và nhiệt huyết của tuổi trẻ, Chiến cũng mang trong mình một tâm hồn mơ mộng, luôn giữ vẻ đẹp con gái. Ngay khi ra trận, chị vẫn cẩn thận chỉnh sửa nhan sắc bằng chiếc gương.
3. Nhận định về nhân vật.
- Phân tích và cảm nhận về nhân vật.
Đề 3: Đánh giá nhân vật Việt trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi.
* Hướng dẫn trả lời
1. GIỚI THIỆU BÀI
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Thi và tác phẩm Những đứa con trong gia đình:
+ Sinh năm 1928 và qua đời năm 1968, Nguyễn Thi là một nhà văn ấn tượng với miền Nam, tác phẩm của ông tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn dân làng: thân thiện, chân thành, mặn nồng với đất nước,...
+ 'Những đứa con trong gia đình' là một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Thi, mô tả cuộc đấu tranh chống lại thế lực Mĩ từ con tim Nam Bộ.
- Nhân vật Việt: Là một trong hai nhân vật trung tâm của truyện, Việt thể hiện bản lĩnh và phẩm chất cao quý của thanh niên Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
2. PHẦN CHÍNH
* Tóm tắt nội dung truyện
- Truyện Những đứa con trong gia đình xoay quanh hồi ức của lính trẻ Việt, người trải qua những thời khắc khó khăn, lạc mất bạn bè trong những ngày đen tối. Cốt truyện đan xen giữa quá khứ và hiện tại, với Việt là trung tâm, phô diễn đầy đủ tâm hồn, tình cảm và ý chí quyết chiến.
* Đánh giá nhân vật Việt
a) Quan điểm 1: Việt mang trong mình bản tính tinh nghịch, trong trẻo và sáng sủa
- Luôn muốn được hơn chị mình: bắt ếch, đấu giặc, tham gia bộ đội,...
- Yêu thích những trò vui ngoan nghênh: bắn chim, câu cá, thậm chí khi ở trong đội cũng luôn sôi nổi,...
- Trước khi ra đi chiến đấu, vẫn trẻ con và vô tư, “lăn lộn, cười đùa”, “nắm lấy một con đom đóm trong lòng tay”, rồi ngủ say không biết tỉnh dậy.
- “Giữ bí mật như giữ tài sản” trước những trò đùa của đồng đội.
- Dù gặp nguy hiểm trên chiến trường, không sợ chết hay đối mặt với kẻ thù, nhưng lại sợ hãi ma quỷ, và khi gặp lại bạn bè, anh em, cậu vừa khóc vừa mỉm cười như một đứa trẻ.
-> Việt là một binh sĩ trẻ tuổi, chưa đầy 18, vẫn giữ được vẻ ngây thơ, sự tinh nghịch của tuổi trẻ: năng động, thuần khiết và vui vẻ.
b) Quan điểm 2: Việt có tình cảm gia đình sâu sắc.
- Tình cảm với chị gái:
+ Sau khi mẹ mất, chị Chiến trở thành nguồn cảm hứng tinh thần cho Việt.
+ Việt dành tình yêu và quan tâm cho chị vì chị luôn lo lắng cho mình và bởi “chị giống như mẹ ruột”.
+ Khi cùng nhau chuyển bàn thờ của mẹ qua nhà chú Năm, “Việt cảm thấy yêu thương chị nhiều hơn”.
-> Yêu quý chị, chịu đựng trọng trách mang trên vai trọng lượng của mối thù.
- Tình cảm với chú Năm:
+ Việt luôn yêu quý chú Năm từ nhỏ vì:
● Chú luôn che chở Việt
● Khi chú hò, chú thường kể về gia đình và những chiến công tại quê hương. Những tiếng hò ấy đọng lại trong tâm trí, trong trái tim của Việt với tình cảm sâu nặng cho người cháu của mình.
- Tình cảm với mẹ:
+ Trong trí nhớ của Việt, hình bóng mẹ luôn sống động.
● Trong đêm thiêng liêng, khi hai chị em bàn luận về gia đình, Việt cảm nhận “dường như mẹ cũng đã trở về trong bầu không gian này…”.
Khi bị thương giữa chiến trường, hình bóng người mẹ thân yêu luôn hiện diện trong tâm trí Việt.
-> Trong lòng Việt, mẹ hiện vẫn với những kỷ niệm đầy xúc cảm.
+ Việt quý trọng mẹ, vì suốt đời mẹ đã hy sinh và chịu đựng vất vả, lặng lẽ gánh vác mọi gian khổ để bảo vệ con cái.
+ Việt mãi yêu mẹ, vì mẹ luôn dành tình thương cho gia đình và cụ thể là cho Việt. Nhớ điều đó, Việt mong muốn “ước gì có thể gặp lại mẹ ngay lúc này”.
c) Luận điểm 3: Việt cũng là một chiến sĩ can đảm, mang trong mình phẩm chất anh hùng.
- Việt sinh sống và trưởng thành trong gia đình có lòng yêu nước sâu sắc và gắn bó với phong trào cách mạng.
-> Với di sản yêu nước và cách mạng từ gia đình, Việt đã sớm hình thành tinh thần không khuất phục trong hành trình của mình.
+ Ngay từ nhỏ, Việt đã dũng cảm đối diện với kẻ thù và cảm nhận nỗi đau mất cha.
- Khi trưởng thành, Việt không ngần ngại tranh đấu cùng chị Chiến mặc cho sự trẻ trung.
- Trên chiến trường, Việt biểu hiện sự gan dạ trong các trận đánh:
+ Sử dụng pháo với độ chính xác, tiêu diệt một xe bọc thép của đối phương.
- Dù bị thương, tinh thần của Việt không bao giờ phai nhạt, luôn sẵn lòng đấu tranh:
+ “Đợi xem, tao sẽ không bỏ mặc mày, mày sẽ phải chạy trốn”.
+ Trong giấc mơ giữa đêm, dù gặp khó khăn, tiếng súng đồng đội đã đưa Việt trở về con đường đúng.
+ Khi được đồng đội phát hiện, mặc dù mệt mỏi, Việt vẫn giữ trạng thái sẵn sàng đối đầu và đấu tranh đến cùng với kẻ thù.
-> Bản tính anh hùng của Việt.
=> Sự kết hợp giữa lòng thù hận gia đình và tình cảm sâu nặng với những người thân là nguồn lực tinh thần mạnh mẽ đẩy Việt tiến lên, dũng mãnh trong cuộc chiến.
* Phê phán về nghệ thuật xây dựng nhân vật
- Truyền tải đặc điểm của nhân vật qua những hình ảnh sống động, đầy cảm xúc.
- Sử dụng ngôn từ đậm chất Nam Bộ.
- Sử dụng lời thoại và lời nội tâm liên tục, theo dõi quá trình hồi tưởng của nhân vật.
- Mô tả tính cách và hiện diện tâm trạng tinh tế,...
3. KẾT LUẬN
- Tổng quan về sự xuất sắc của nhân vật Việt trong tác phẩm 'Những đứa con trong gia đình'
- Phản ánh ý kiến cá nhân về hình tượng nhân vật.
Đề 4: Đánh giá những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai nhân vật Việt và Chiến trong truyện ngắn 'Những đứa con trong gia đình' của Nguyễn Thi
* Đề xuất câu trả lời
I. BẮT ĐẦU
'Những đứa con trong gia đình' là một trong những tác phẩm ưu việt của Nguyễn Thi. Điểm nổi bật của tác phẩm là cách xây dựng các nhân vật với đặc điểm riêng biệt, đặc biệt là hai nhân vật Việt và Chiến.
II. PHẦN CHÍNH
1. Cả hai nhân vật chia sẻ nhiều điểm tương đồng bởi cả hai đều bắt nguồn từ một gia đình theo đuổi lý tưởng yêu nước và cách mạng
a) Yêu thương cha mẹ, nuôi thù ghét thù địch sâu rộng, đồng lòng trong quyết tâm chống lại kẻ thù để bảo vệ danh dự cha mẹ
– Cạnh tranh để được nhập ngũ.
– Khi mang bàn thờ mẹ đến nhà chú Năm trước khi ra quân nhập ngũ: “Đem mẹ đi... gánh trên vai nặng nề”.
b) Can đảm, quả cảm và đã từng ghi nhận nhiều thành tựu trong cuộc chiến
– Tấn công tàu chiến đối phương trên dòng sông, tiêu diệt xe tăng kẻ thù trong trận đánh giáp.
– Trò chuyện giữa hai chị em trước khi bắt đầu hành trình đánh đuổi giặc: (Chú Năm cho biết…đúng không?)
c) Đang ở tuổi trẻ, vẫn còn mang nét ngây thơ như đứa con
– Chị đã mười tám tuổi, còn em chỉ mười bảy.
– Đối xử với nhau giống như trẻ con: từ việc săn ếch, cạnh tranh để được nhập ngũ, cho đến việc tấn công tàu chiến Mĩ.
2. Hai nhân vật có đặc điểm riêng biệt, Chiến là người chị, còn Việt là em trai
a) Chiến thể hiện sự bền bỉ: ngồi vẽ lại sổ gia đình của chú Năm.
– Em năng động: thích bắt ếch, câu cá, và bắn chim…
b) Chị vẫn giữ tính cách trẻ trung, đôi khi cạnh tranh với em nhưng vì yêu em nên luôn nhường bước: để em nắm bắt nhiều ếch hơn, thậm chí nhường cơ hội bắn tàu đối phương trên sông Định Thuỷ.
– Em luôn muốn thắng: vì còn nhỏ hơn em nên luôn kiên định.
c) Chị chịu trách nhiệm, tỉ mỉ, sáng suốt, trưởng thành hơn tuổi thật: lo lắng về công việc nhà trước khi ra quân, khiến Việt cảm thấy chị giống mẹ và chú Năm cũng không khỏi ngưỡng mộ.
– Em thì lạc quan, bất chấp mọi thứ, thích nghe chị nói về việc nhà, sau đó “mất mất tích đến không hay biết”, khi đi bộ đội vẫn mang theo chiếc ná thun, dũng cảm trước kẻ thù nhưng lại sợ ma…
– Chị là cô gái trẻ, bắt đầu quan tâm đến ngoại hình, đi chiến đấu vẫn cầm theo chiếc gương trong túi…
III. KẾT BÀI
Chiến và Việt, hai nhân vật nổi bật trong truyện Những đứa con trong gia đình, dù có nhiều điểm tương đồng, nhưng mỗi người lại sở hữu một cá tính độc đáo, tạo nên sự đặc sắc và dễ thương của cả hai. Họ đại diện cho thế hệ trẻ Miền Nam chống lại Mĩ, giúp đất nước và gia đình giữ vững ổn định.
Đề 5: Tình hình và văn hóa Nam Bộ trong truyện 'Những đứa con trong gia đình' của Nguyễn Thi
* Gợi ý trả lời
I. Giới thiệu:
– Thông tin về tác giả và tác phẩm.
– Mô tả về việc Nguyễn Thi đã thành công trong việc tạo ra một tác phẩm sâu sắc, với những nhân vật phản ánh rõ nét văn hóa và tính cách của người Nam Bộ.
II. Nội dung chính:
- Định nghĩa: Khái niệm 'Chất Nam Bộ' chỉ ra sự độc đáo của tác phẩm so với các tác phẩm khác. Sự đặc trưng của miền Nam được thể hiện rõ nét trong truyện ngắn, cả về nội dung lẫn kỹ thuật sáng tạo.
- Yếu tố tạo nên 'Chất Nam Bộ' trong truyện:
+ Phong cách sáng tạo của Nguyễn Thi.
+ Bối cảnh sáng tác 'Những đứa con trong gia đình'
- Diễn tả của 'Chất Nam Bộ':
- Nội dung chính:
a) Tạo dựng và mô tả hình ảnh con người miền Nam trong bức tranh văn học; mỗi nhân vật đều có nét riêng biệt nhưng vẫn mang đậm bản sắc Nam Bộ.
* Diễn đạt cụ thể:
- Khung cảnh văn học: Hình tượng của miền sông nước Nam Bộ: rạch ròi, dòng sông, con thuyền, mảnh vườn mang hương thơm cam... đậm trong kí ức và cảm xúc nhớ nhung của Việt; là mảnh đất chiến trường mà Việt và đồng đội đã đấu tranh, nơi Việt lưu lại một mình.
- Mỗi nhân vật đều mang trong mình tình yêu với quê hương, với đất nước, liên kết chặt chẽ với cuộc sống trên sông. Họ mang tính cách thật thà, trực tính, căm ghét kẻ thù sâu sắc, đấu tranh dũng cảm nhưng cũng rất ấm áp:
+ Má của Việt: một phụ nữ nông thôn Nam Bộ, dành cả cuộc đời cho gia đình, cho cách mạng, kiên định, đức hy sinh, mạnh mẽ giữa những nỗi đau mất mát (minh chứng)
+ Chú Năm: Tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp, bị thương và trở về quê làm công việc trên sông, tuy nhiên lòng nhiệt thành với cách mạng không giảm, luôn quan tâm chăm sóc con cháu (phân tích sâu hơn về sổ gia đình, giọng hát)
+ Chị Chiến và Việt: Những con người tiếp nối truyền thống gia đình, sinh ra trong một gia đình với tư tưởng cách mạng, lòng yêu nước sâu sắc, căm thù kẻ thù, luôn học hỏi và theo gương thế hệ trước, luôn ý thức tiếp nối truyền thống gia đình.
=> Ngoài đặc điểm chung, từng nhân vật còn có những đặc sắc riêng (so sánh giữa chị Chiến và má, Chiến và Việt…)
b) Nội dung của tác phẩm thể hiện những cuộc đấu tranh ở miền Nam, từ đó tạo ra những đoạn văn cháy bỏng, đầy tính hiện thực và sự kiện nhanh chóng (miêu tả cuộc sống của gia đình miền Nam trong thời chiến và bầu không khí gay gắt của chiến trường miền Nam).
c) Tác phẩm đã tóm lược không khí sống của người miền Nam và tái hiện không gian tự nhiên đặc trưng của miền, mặc dù không đề cập đến không gian chiến trường, nhưng vẫn giữ nét thơ mộng…
- Về nghệ thuật: nhận xét về phong cách viết, sử dụng từ ngữ, cách diễn đạt
– Phong cách kể truyện, ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ, đa dạng và sâu lắng. Lời văn chân thật, cảm động, tập trung vào tâm hồn và tính cách của người dân Nam Bộ.
– Giá trị: Chất Nam Bộ mang đến sự hấp dẫn riêng biệt trong tác phẩm của Nguyễn Thi, truyền cảm hứng yêu quê hương Miền Nam, cảm nhận sự quan trọng của cuộc chiến tranh ở miền Nam. Tôn vinh chủ đề tác phẩm: lòng yêu nước sâu sắc trong cuộc chiến.
III. Tổng kết:
- Tôn vinh tài năng của tác giả trong việc tạo ra một bối cảnh, một con người mang đậm bản sắc của Nam Bộ.
Đề 6: Một quan điểm cho rằng: 'Nguyễn Thi là biểu tượng văn hóa của người dân nông thôn Nam Bộ' trong giai đoạn giao tranh chống Mĩ. Dựa trên truyện ngắn 'Những đứa con trong gia đình', hãy phân tích và làm rõ điều này.
* Gợi ý trả lời
1. Khởi đầu
- Thông tin về tác giả Nguyễn Thi
- Giới thiệu nội dung của tác phẩm
- Nêu lên vấn đề cần thảo luận
2. Phần chính
a. Tính cách và phẩm chất của nhân vật phản ánh màu sắc văn hóa Nam Bộ:
- Chú Năm - mẫu người nông dân Nam Bộ: giản dị, thật thà, rõ ràng và trực tiếp.
- Việt - thanh niên Nam Bộ: dũng mãnh, kiên định và tâm hồn mạnh mẽ
- Má và chị Chiến - phụ nữ miền Nam Bộ: nồng nhiệt với gia đình, đầy lòng hi sinh, trách nhiệm và giỏi mọi việc từ nông nghiệp đến công việc nhà.
b. Diễn đạt Nam Bộ qua lời nói của nhân vật
- Phong cách diễn đạt giọng văn Nam Bộ rõ nét.
- Cách diễn đạt trong đối thoại sử dụng ngôn ngữ đặc trưng.
- Lời nói chân thật, trực tiếp và sâu lắng.
c. Đặc trưng văn hóa Nam Bộ qua bức tranh nghệ thuật:
- Sông nước chảy qua với lớp bùn trắng mịn
- Vườn cây phong phú, mùi hương dịu dàng
- Cánh đồng mênh mông và bao la
- Những góc khuất của dòng sông.
3. Tóm tắt
- Tổng quan và nâng cao vấn đề
Đề 7: Anh hùng trong 'Rừng xà nu' và 'Những đứa con trong gia đình'
* Gợi ý trả lời
I. Giới thiệu
Văn học Việt Nam từ 1945 đến 1975 đã ghi nhận nhiều thành tựu ấn tượng, đặc biệt trong việc phản ánh phẩm chất anh hùng của người Việt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Hai tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành và “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi đã thành công trong việc tái hiện những nhân vật tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng, lòng yêu nước và thù ghét sâu đậm, bản lĩnh của người Việt trong cuộc chiến chống thực dân.
II. Nội dung chính
1. Đặc điểm của anh hùng cách mạng trong văn học?
Đó là sự biểu lộ của lòng yêu nước sâu sắc, căm ghét giặc ngoại xâm, tinh thần không khuất phục trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, sự kiên định với lý tưởng cách mạng bất chấp những thử thách khắc nghiệt, thể hiện phẩm chất anh hùng đại diện cho toàn bộ dân tộc.
2. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng được thể hiện ra sao trong hai tác phẩm ngắn?
a. Về tác giả: Cả hai nhà văn Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi đều là chiến sĩ văn nghệ ở mặt trận chống Mỹ, với sự đóng góp quan trọng qua các tác phẩm mang dấu ấn rõ nét của chiến tranh và nhân vật sống động, phản ánh cuộc sống thực tại.
b. Về bối cảnh tác phẩm: “Rừng xà nu” (1965) và “Những đứa con trong gia đình” (1966) được viết trong bối cảnh ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, khi Mỹ gia nhập chiến trường miền Nam, dân tộc Việt Nam đối diện với cuộc chiến sinh tồn, bảo vệ quyền tự do và sự sống. Đây là lúc để hai tác phẩm ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng với sắc thái sử thi mạnh mẽ.
c. Về nhân vật trong hai tác phẩm:
Chủ nghĩa anh hùng cách mạng được phản ánh qua những nhân vật mang phẩm chất kiên định, bất khuất, vượt qua đau thương để đấu tranh chống lại giặc xâm lược:
- Họ đều là kết tinh của truyền thống kiên cường từ gia đình, quê hương và dân tộc:
+ Tnú, con trai làng Xô Man, nơi mọi người đều hướng tới lý tưởng cách mạng, trung thành với phái 'Đảng còn, nước ta còn' – Lời cổ cụ Mết. (Rừng xà nu)
+ Chiến và Việt, sinh ra trong một gia đình truyền thống yêu nước và căm ghét giặc: Cha là cán bộ cách mạng, mẹ là người phụ nữ Nam bộ mạnh mẽ trong đấu tranh, hai anh em tiếp bước lý tưởng của cha mẹ. (Những đứa con trong gia đình)
- Họ trải qua biết bao đau thương và mất mát do kẻ thù gây ra, trở thành biểu tượng cho đau khổ của toàn dân tộc:
+ Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị giặc tra tấn đến tử vong, bản thân bị đốt cháy mười đầu ngón tay.
+ Chiến và Việt chứng kiến cái chết của bố và mẹ: bố bị đoạt mạng, mẹ chết vì đạn giặc. Những đau thương ấy thúc đẩy tinh thần chiến đấu và lòng căm ghét sâu rộng của con người Việt Nam. Chuyển đau khổ thành sức mạnh chiến đấu cũng là một biểu hiện của chủ nghĩa anh hùng cách mạng: Tnú lên đường nhưng bị mất ngón tay, Chiến và Việt gia nhập quân đội, coi việc đánh đuổi giặc là nghĩa vụ tối thượng. Họ đấu tranh vì lòng căm ghét giặc, cũng như sức mạnh của tình yêu và sự sống. Chân lý này được thể hiện qua số phận của người dân Nam Bộ trong hai tác phẩm, và từ những thực tế đau thương nên nó càng có giá trị và phải được ghi nhớ sâu sắc.
- Họ đều mang đặc điểm anh hùng, kiên định, là những người con Việt Nam dũng cảm trong cuộc chiến đấu chống lại giặc ngoại xâm:
+ Tnú từ bé đã can đảm, bị giặc bắt và tra tấn vẫn không tiết lộ. Anh vượt ngục và trở thành lãnh đạo thanh niên Xô Man chống giặc, bị mất ngón tay vẫn kiên trung trước kẻ thù. Tnú phản ánh tinh thần anh hùng của văn hóa Tây Nguyên và chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời kỳ chống Mỹ.
+ Việt bị thương trong trận đánh mất đơn vị, vẫn kiên định với khẩu súng, quyết tâm đánh bại kẻ thù. Trước mắt chị, Việt dường như còn bé nhỏ và ngây thơ, nhưng trước giặc, anh trở nên mạnh mẽ và kiên cường, đứng vững như một người anh hùng.
+ Chủ nghĩa anh hùng cách mạng không chỉ xuất hiện qua từng nhân vật mà còn qua tập thể của họ, mỗi nhân vật đại diện cho phẩm chất của cộng đồng: Cụ Mết, Mai, Dít, Heng trong “Rừng xà nu”; ba, mẹ, chú Năm trong “Những đứa con trong gia đình”. Họ đều là những người yêu quê hương và gia đình, tình yêu đối với tổ quốc của họ bắt đầu từ những tình cảm đơn giản nhưng chắc chắn, điều này làm cho tình yêu của họ mạnh mẽ và khiến kẻ thù phải sợ hãi.
Điểm chung của các nhân vật trong hai truyện ngắn là khả năng vượt qua đau khổ cá nhân để phục vụ cho đất nước. Đau thương của họ cũng là nỗi đau của dân tộc trong những năm chiến tranh đau khổ. Sức mạnh và can đảm của họ cũng là tinh thần của toàn bộ dân tộc Việt Nam và là minh chứng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
3. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng cũng được thể hiện qua sức sống mãnh liệt của người Việt trong cuộc chiến tranh khốc liệt:
- Dân làng Xô Man giống như rừng xà nu, mặc dù “Trong rừng, nhiều cây đã bị tổn thương”, nhưng họ vẫn “bảo vệ làng mình bằng thân thể mình”, một người ra đi thì lại có người khác lên thay, Mai hy sinh nhưng Dít tiếp tục phấn đấu, Heng, như một cây xà nu trẻ, hứa hẹn sẽ trở thành một cây xà nu to lớn, tiếp tục truyền thống của cha ông. Mọi người ở Xô Man Tây Nguyên, từ lớp trẻ đến người già, đồng lòng chiến đấu với kẻ thù để bảo vệ đất nước.
- Ông nội bị giặc ác giết, cha của Chiến và Việt làm việc cho Việt Minh, cha bị giết tàn nhẫn, má Việt vẫn nuôi dạy con cái và tham gia chiến đấu. Khi má không còn, Chiến và Việt tiếp tục con đường chiến đấu, theo đuổi lý tưởng của gia đình. Trong dòng lịch sử gia đình, họ là khúc sông tiếp theo, hứa hẹn sẽ đi xa hơn thế hệ trước.
- Sự liên tục và kế thừa này đã tạo nên chủ nghĩa anh hùng cách mạng của người Việt Nam trong thời kỳ chống Mỹ, là sức sống vô hạn giúp họ vượt qua mọi khó khăn và đau khổ do kẻ thù gây ra, tiếp tục chiến đấu và giành chiến thắng.
III. Kết bài: Từ hai tác phẩm trên, ta thấy:
- Tinh thần chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Việt Nam thời chiến tranh chống Mỹ tỏa sáng khắp nơi, từ nông thôn đến đô thị, từ phương Nam đến phương Bắc, từ đồng bằng đến vùng núi. Một động lực mạnh mẽ đang hướng dẫn chúng ta “tiêu diệt kẻ phản bội và đánh đuổi quân giặc”.
- Hành trình và lòng hy sinh của những anh hùng Việt Nam đã viết nên một trang sử vĩ đại, là ngọn lửa thắp sáng cho các thế hệ tiếp theo của dân tộc.
