Buzz
Chủ nghĩa duy lý (Rationalism) là một học thuyết trong lĩnh vực triết học nhận thức. Theo quan điểm cơ bản, nó cho rằng lý trí là nguồn gốc của tri thức và sự giải thích. Nói một cách khác, chủ nghĩa duy lý là một phương pháp hoặc học thuyết mà trong đó tiêu chuẩn về sự thật không dựa trên cảm giác mà dựa vào trí tuệ và suy luận logic.
Tùy thuộc vào mức độ nhấn mạnh của phương pháp hay học thuyết này, có thể dẫn đến các quan điểm duy lý khác nhau, từ quan điểm ôn hòa rằng lý trí nên được ưu tiên hơn các phương pháp thu thập tri thức khác đến quan điểm cực đoan rằng lý trí là con đường duy nhất dẫn đến tri thức. Chủ nghĩa duy lý thường kết hợp việc áp dụng các phương pháp toán học vào triết học, như trong các tác phẩm của Descartes, Leibniz, Spinoza và các triết gia Khai sáng Pháp như Voltaire, Montesquieu, Rousseau, và thường được gọi là chủ nghĩa duy lý lục địa vì nó chiếm ưu thế trong triết học của Châu Âu lục địa, trong khi ở Anh, chủ nghĩa kinh nghiệm thống trị.
Chủ nghĩa duy lý đã đóng vai trò quan trọng trong nền văn minh La Mã và Hy Lạp cổ đại. Tư tưởng này vẫn còn ảnh hưởng sâu rộng, góp phần tạo ra những thay đổi xã hội quan trọng cho đến ngày nay.
Thông tin nguồn
- Descartes, René (1637), Diễn giải về Phương pháp.
- Spinoza, Baruch (1677), Đạo đức học.
- Leibniz, Gottfried (1714), Luận về Đơn vị.
- Kant, Immanuel (1781/1787), Phê phán lý tính thuần túy.
Tài liệu tham khảo thứ cấp
- Audi, Robert (biên tập, 1999), Cambridge Dictionary of Philosophy, Nhà xuất bản Cambridge University Press, Cambridge, UK, 1995. Phiên bản lần thứ hai, 1999.
- Blackburn, Simon (1996), The Oxford Dictionary of Philosophy, Nhà xuất bản Oxford University Press, Oxford, UK, 1994. Phiên bản bìa mềm với Chương trình mới, 1996.
- Bourke, Vernon J. (1962), 'Duy lý', trang 263 trong Runes (1962).
- Lacey, A.R. (1996), A Dictionary of Philosophy, Phiên bản lần thứ nhất, Routledge và Kegan Paul, 1976. Phiên bản lần thứ hai, 1986. Phiên bản lần thứ ba, Routledge, London, UK, 1996.
- Runes, Dagobert D. (biên tập, 1962), Dictionary of Philosophy, Nhà xuất bản Littlefield, Adams, and Company, Totowa, NJ.
- Baird, Forrest E. (2008). Từ Plato đến Derrida. Walter Kaufmann. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall. ISBN 0-13-158591-6.
