Buzz
Trong bài thơ Đồng chí, hình ảnh người lính được vẽ nên rất chân thực, kèm theo tình đồng chí mạnh mẽ giữa họ. Tình đồng chí này là sự kết nối chặt chẽ dựa trên chung mục tiêu và cảm xúc chiến đấu, tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng.
Trong ngày hôm này, Mytour mang đến tài liệu giới thiệu về nhà thơ Chính Hữu và Bài thơ Đồng chí. Hy vọng sẽ giúp các bạn học sinh hiểu biết thêm về chủ đề này.
Chính Hữu viết bài thơ Đồng chí
Tác phẩm Đồng chí
Vùng quê anh biển mặn, ruộng đất đá
Làng tôi nghèo khó, đất cày gặp đá
Anh và tôi, hai người xa lạ
Đường đời chẳng dừng nơi gặp nhau.
Súng kề súng, đầu sát gối sát
Đêm rét chung chăn, trở thành bạn tri kỷ
Đồng chí!
Đồng ruộng anh để bạn thân cày
Nhà không quản gió lạnh lùng
Giếng nước gốc nhớ người ra lính.
Chúng ta hiểu từng cơn lạnh,
Run sốt, trán ướt mồ hôi.
Áo anh rách vai
Quần tôi chỉ vá một vài chỗ
Miệng cười đau đớn lạnh buốt
Chân tôi trần
Đôi tay nhỏ bé vẫn nắm chặt tay nhau!
Đêm nay rừng sương muối phủ
Chúng ta đứng bên nhau, chờ đợi giặc tới
Trăng treo trên đỉnh súng
I. Tác giả Chính Hữu:
- Chính Hữu (1926 - 2007), sinh ra với tên là Trần Đình Đắc.
- Quê quán tại huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
- Vào năm 1946, ông gia nhập trung đoàn thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
- Ông bắt đầu viết thơ từ năm 1947, hầu hết các tác phẩm của ông đều xoay quanh hai chủ đề chính là chiến tranh và người lính.
- Vào năm 2000, ông được vinh dự nhận giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật.
- Dưới đây là một số tác phẩm nổi bật của ông:
- Đầu súng trăng treo (tập thơ, Nhà xuất bản Văn học, 1966)
- Thơ Chính Hữu (tập thơ, Nhà xuất bản Hội nhà văn, 1997)
- Tuyển tập Chính Hữu (Nhà xuất bản Văn học, 1998)
II. Mô tả về bài thơ Đồng chí
1. Bối cảnh viết
- Bài thơ được viết vào năm 1948, khi Chính Hữu tham gia chiến dịch Việt Bắc (mùa đông 1947) và thắng lợi trước cuộc tấn công lớn của thực dân Pháp.
- Đây là một trong những bài thơ đặc sắc nhất về người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
2. Cấu trúc
Gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “Đồng chí!”. Nền tảng của tình đồng chí, đồng đội.
- Phần 2: Từ “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!” đến kết. Biểu hiện của tình đồng chí.
- Phần 3: Phần còn lại. Biểu tượng của tinh thần đồng chí.
3. Dạng thơ
Bài thơ Đồng chí được viết theo thể thơ tự do.
4. Ý nghĩa của tựa đề
Mẫu số 1
- Đầu tiên, đồng chí là thuật ngữ chỉ những người có cùng lý tưởng, mục tiêu hoặc cùng một đơn vị chiến đấu.
- Tiêu đề của bài thơ đặt ra cho người đọc nhận thức về tình cảm trung tâm của bài thơ, đó là tình đồng chí, đồng đội. Đó là tình cảm cốt lõi, là bản chất sâu xa của sự kết nối giữa những người lính cách mạng.
- Chính Hữu đã chia sẻ: 'Những năm đầu cách mạng, từ 'đồng chí' mang ý nghĩa thiêng liêng và máu thịt vô cùng. Trong hoàn cảnh khó khăn, cuộc sống của một người trở nên cần thiết với người kia. Một người có thể thay thế cho gia đình, cha mẹ, vợ con của người khác. Hơn nữa, họ còn bảo vệ nhau trước mũi súng của kẻ thù, cùng nhau vượt qua cái chết, chống lại cái chết, cùng nhau thực hiện một lý tưởng cách mạng'.
- Qua tiêu đề này, nhà thơ muốn khẳng định rằng tình đồng chí, đồng đội là nguồn cảm hứng tinh thần để người lính tồn tại, vượt qua mọi gian khó, khó khăn, để chiến đấu và chiến thắng.
Mẫu số 2
Thuật ngữ 'đồng chí' dùng để chỉ những người có cùng lý tưởng, mục tiêu hoặc cùng một đơn vị chiến đấu. Tiêu đề của bài thơ gợi lên cho người đọc về tình cảm trung tâm của nó, đó là tình đồng chí, đồng đội. Đây là tình cảm cốt lõi, là bản chất sâu xa của mối gắn bó giữa những người lính cách mạng. Nhà thơ Chính Hữu đã tâm sự: 'Những năm đầu cách mạng, từ 'đồng chí' mang ý nghĩa thiêng liêng và máu thịt vô cùng. Trong hoàn cảnh khó khăn, cuộc sống của một người trở nên cần thiết với người kia. Một người có thể thay thế cho gia đình, cha mẹ, vợ con của người khác. Hơn nữa, họ còn bảo vệ nhau trước mũi súng của kẻ thù, cùng nhau vượt qua cái chết, chống lại cái chết, cùng nhau thực hiện một lý tưởng cách mạng'. Qua tiêu đề này, nhà thơ muốn khẳng định rằng tình đồng chí, đồng đội là nguồn cảm hứng tinh thần để người lính tồn tại, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, để chiến đấu và chiến thắng.
5. Dòng cảm xúc
Tình cảm đồng đội, đồng chí hiện diện sâu trong bài thơ, tạo nên một mạch cảm xúc đầy sức mạnh. Đầu tiên, tình đồng chí phát sinh từ sự hình thành của tình đồng chí, đồng đội. Dòng thơ thứ bảy, 'Đồng chí!' - tạo ra ấn tượng sâu sắc bằng cách tập trung cảm xúc. Tiếp theo, cảm xúc được thể hiện thông qua các biểu hiện của tình đồng đội, đồng chí. Cuối cùng, bài thơ kết thúc với biểu tượng thiêng liêng của tình đồng đội, đồng chí.
6. Nội dung
Tình đồng chí giữa các lính cách mạng phản ánh một sức mạnh và một vẻ đẹp tinh thần đặc biệt, xuất phát từ sự chia sẻ cùng một cảnh ngộ và cùng một lí tưởng chiến đấu. Điều này được thể hiện một cách tự nhiên, đơn giản nhưng sâu sắc trong mọi tình huống.
7. Nghệ thuật
- Các chi tiết và hình ảnh được miêu tả một cách giản dị, gần gũi.
- Ngôn ngữ trong bài thơ được viết một cách súc tích nhưng đầy sức sống và biểu cảm.
III. Phân tích bài thơ
(1) Mở đầu
Giới thiệu về nhà văn Tố Hữu và bài thơ Đồng chí.
(2) Phần chính
a. Nền tảng của tình đồng chí, đồng đội
- Tình đồng chí mọc từ sự đồng nhất về hoàn cảnh sinh sống của những người lính:
- “Anh” bắt đầu từ vùng “nước mặn đồng chua” trong khi “tôi” sinh ra ở miền “đất cày lên sỏi đá”.
- Dù đến từ hai vùng đất xa nhau và “đôi người xa lạ” nhưng họ cùng có số phận “nghèo”.
=> Hai câu thơ đơn giản giới thiệu về hoàn cảnh khó khăn xuất thân của người lính: Họ là những người nông dân nghèo.
- Tình đồng chí phát sinh từ việc cùng chia sẻ nhiệm vụ, cùng chung lý tưởng, đồng lòng bên nhau trong hàng ngũ chiến đấu “ Súng bên súng, đầu sát bên đầu” :
- Đều là “người xa lạ” ban đầu nhưng lý tưởng chung của thời đại đã liên kết họ với nhau trong hàng ngũ quân đội cách mạng.
- “Súng” biểu tượng cho nhiệm vụ chiến đấu, “đầu” biểu tượng cho lý tưởng, tinh thần.
- Phép từ (súng, đầu, bên) tạo nên âm điệu vững chắc, nhấn mạnh sự đoàn kết, cùng chung lý tưởng, cùng chung nhiệm vụ.
- Tình đồng chí phát triển và vững chắc trong sự hiểu biết và chia sẻ mọi khó khăn cũng như niềm vui “ Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ” :
- Khó khăn vật chất hiện hữu: đêm lạnh, chăn mỏng nên phải “chung chăn” cùng nhau.
- Nhưng chính sự chung chăn ấy, sự chia sẻ trong gian khổ ấy đã làm nên niềm vui, củng cố tình bạn của những người đồng đội để trở thành “đôi tri kỷ”.
=> Sáu câu thơ đầu đã giải thích nguồn gốc và sự hình thành của tình đồng chí giữa các đồng đội. Câu thơ thứ bảy như một bản lề kết thúc đoạn thơ một để mở ra đoạn hai.
b. Diễn đạt tình đồng chí
- Tình đồng chí là sự cảm thông sâu sắc về tâm trạng, nỗi buồn của nhau. Các lính gắn bó với nhau, họ hiểu được những nỗi buồn sâu xa, bí mật của đồng đội mình:
- Người lính đi chiến đấu để bỏ lại sau lưng những thứ quý giá nhất của quê hương: ruộng nương, nhà cửa, giếng nước gốc đa. Từ “mặc kệ” thể hiện tư duy quyết đoán của người lính khi ra đi.
- Nhưng sâu thẳm trong tâm trí, họ vẫn nhớ quê hương đắng cay. Ở phía sau chiến trường, họ vẫn tưởng tượng thấy nhà cửa đang rung lên trong làn gió của quê hương xa xôi.
- Tình đồng chí còn là việc chia sẻ cùng nhau những khó khăn, thiếu thốn của cuộc sống lính:
- Cuộc sống khó khăn của người lính trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp hiện ra rất rõ ràng và chân thực: áo rách, quần vá, chân không giày, sự khổ sở của những cơn sốt rét trong rừng, trời lạnh buốt, môi khô nứt nẻ, việc cười rất gian khó, thậm chí có khi nước mắt cũng rơi theo. Nhưng những người lính vẫn mỉm cười vì họ có sự ấm áp và niềm vui của tình đồng đội “thương nhau tay nắm lấy bàn tay”.
- Sự ấm áp từ bàn tay, từ trái tim đã đánh bại sự lạnh lẽo của “chân không giày” và thời tiết “buốt giá”. Cặp từ “anh” và “tôi” luôn đi kèm, có khi đứng chung trong một câu thơ, có khi đi song song trong từng cặp câu liền kề để diễn đạt sự gắn bó, chia sẻ của những người đồng đội.
c. Biểu tượng của tinh thần đồng chí
- Ba câu cuối cùng của bài thơ kết thúc bằng một hình ảnh thơ đẹp:
- Trên cảnh rừng đêm hoang vắng, lạnh lẽo nổi lên hình ảnh người lính “đứng bên nhau chờ giặc tới”. Đó là biểu hiện cụ thể của tình đồng chí sát cánh bên nhau trong chiến đấu.
- Họ đã đứng bên nhau giữa cái lạnh của rừng đêm, giữa sự căng thẳng của những giây phút “chờ giặc tới”. Tình đồng chí đã làm ấm lòng họ, giúp họ vượt qua mọi khó khăn...
- Câu thơ cuối cùng mới thật đặc biệt: “Đầu súng trăng treo”. Đó là một hình ảnh thật mà Chính Hữu đã chứng kiến trong những đêm phục kích giữa rừng sâu.
- Tuy nó còn là một bức tranh thơ độc đáo, có khả năng gợi lên nhiều tưởng tượng sâu sắc và phong phú.
- “Súng” là biểu tượng của chiến tranh, của thực tế khắc nghiệt. “Trăng” là biểu tượng của vẻ đẹp yên bình, mơ mộng và lãng mạn.
- Hai hình ảnh “súng” và “trăng” kết hợp với nhau tạo nên một biểu tượng tuyệt vời về cuộc sống của người lính: chiến sĩ mà thi sĩ, thực tại mà mơ mộng. Hình ảnh này thể hiện đặc điểm của thơ ca kháng chiến - một dòng thơ giàu hiện thực và cảm xúc lãng mạn.
- Do đó, câu thơ này đã được Chính Hữu chọn làm tiêu đề cho một tập thơ đầy ý nghĩa - tập thơ “Đầu súng trăng treo”.
=> Phần kết của bài thơ là một bức tranh tuyệt vời về tình đồng chí, đồng đội của những người lính.
(3) Kết bài
Xác nhận giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Đồng chí.
