Chùa Bút Tháp ở Bắc Ninh vẫn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp nguyên sơ của mình.
Địa chỉ: Bút Tháp, Đình Tổ, Thuận Thành, Bắc Ninh
Thời điểm khởi công: thời kỳ của vua Trần Thánh Tông
Chùa Bút Tháp Bắc Ninh, còn gọi là Ninh Phúc Tự, là một trong những điểm tham quan lịch sử độc đáo tại miền Bắc, nổi tiếng với 4 Bảo vật Quốc gia được bảo tồn tốt đến ngày nay. Chùa được xây dựng vào thế kỷ 14, có diện tích khoảng 10.000m2 với kiến trúc độc đáo, hòa quyện với thiên nhiên xung quanh.
Chùa Bút Tháp hiện vẫn giữ lại vẻ đẹp cổ kính từ thời ban đầu. Sách Địa chí Hà Bắc (1982) ghi chép rằng, chùa được xây dựng từ thời vua Trần Thánh Tông (1258-1278). Khi thiền sư Huyền Quang (Trạng nguyên năm 1297) làm trụ trì, ông đã dựng lên ngọn tháp đá cao 9 tầng với hình ảnh hoa sen, mặc dù ngày nay ngọn tháp này đã không còn tồn tại. Với hàng trăm năm lịch sử và nhiều đợt trùng tu, chùa vẫn giữ lại được vẻ đẹp cổ kính.
Chùa Bút Tháp trở thành điểm đến lịch sử và tôn giáo quan trọng tại Bắc Ninh
Chùa Bút Tháp đã tồn tại từ thời vua Trần Thánh Tông và vẫn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp cổ kính cho đến ngày nay
Tổ đình của chùa Bút Tháp
Hướng dẫn cách đến chùa Bút Tháp ở Bắc Ninh
Nếu bạn đến từ Hà Nội, bạn có thể đi xe máy đến chùa Bút Tháp, cách đó khoảng 40km. Thông thường, bạn chỉ mất khoảng 1 tiếng để đến. Bạn đi từ Ngã Tư Sở đến Khuất Duy Tiến, sau đó đi qua cầu Linh Đàm và tiếp tục trên QL1B hướng Bắc Ninh. Sau đó, bạn đi trên QL38 và qua cầu Hồ, rẽ vào đường Thiên Đức, đi thẳng khoảng 9km là bạn sẽ đến chùa.
Nếu bạn có thời gian và muốn tiết kiệm chi phí, hãy chọn phương tiện đi lại bằng xe buýt. Bạn có thể bắt chuyến bus số 204 tại bến Lương Yên ở Hà Nội, sau đó xuống ở chợ Keo và chọn xe ôm để đến chùa Bút Tháp. Phương án cuối cùng mà nhiều người lựa chọn là sử dụng xe khách, và có một số hãng như nhà xe Cúc Mừng, Kumho Việt Thanh, Đức Phúc... Khách du lịch từ các tỉnh phía Nam thường mua vé máy bay đi Hà Nội, sau đó chọn các phương tiện đi lại như trên.
Đặc điểm kiến trúc độc đáo của chùa Bút Tháp
Chùa Bút Tháp được xây dựng theo kiểu kiến trúc 'Nội Công Ngoại Quốc', với các công trình chính hướng về phía Nam, là hướng truyền thống của người Việt Nam. Theo đạo Phật, hướng Nam là biểu tượng của trí tuệ và bát nhã. Quần thể chùa Bút Tháp vẫn giữ được nhiều di tích từ thế kỷ 17.
Cụm kiến trúc trung tâm của chùa gồm có 8 đơn nguyên song hành được bố trí đối xứng trên trục đường 'Thần Đạo', và có 2 dãy hành lang chạy dọc bao quanh chùa. Phía bên ngoài là Tam Quan, tiếp theo là gác chuông 2 tầng 8 mái. Trong nội tự, giữa hai dãy hành lang là 7 tòa nhà, tính từ bên ngoài vào bao gồm Tiền Đường, Thiêu Hương, Thượng Điện, và nối giữa Thượng Điện và Tích Thiện Am là một chiếc cầu đá bắc ngang hồ sen.
Tòa Tích Thiện Am, hay còn gọi là nơi chứa điều lành, bên trong có tòa cửu phẩm liên hoa - một tháp gỗ cao 9 tầng, 8 mặt, với 9 đài sen tượng trưng cho 9 cấp tu hành chính quả của Phật giáo. Tiếp theo là nhà Trung, nơi phủ thờ và hậu đường, tổng chiều dài hơn 100m.
Phía sau lưng chùa Bút Tháp là một dãy tháp đá, trong đó có tháp đá Tôn Đức cao 5 tầng, là nơi thiền sư Minh Hạnh sống. Bên trái của chùa là nhà thờ của vị tổ đầu tiên Chuyết Chuyết cùng tháp đá Báo Nghiêm 8 mặt, cao 5 tầng, là nơi sống của nhà sư Chuyết Chuyết. Ở phía bên ngoài, dọc theo con đường mà du khách có thể tham quan, có thể nhìn thấy 2 nhà bia.
Có thể nói rằng mỗi công trình kiến trúc trong chùa đều là một tác phẩm nghệ thuật đặc biệt được tạo ra từ nhiều loại vật liệu khác nhau như gạch, đá, gỗ. Những yếu tố này thể hiện rõ sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc và môi trường tự nhiên xung quanh. Tổng thể kiến trúc cân đối, chặt chẽ ở trung tâm và mở ra ở các khu vực xung quanh, tạo ra một nét đặc biệt của chùa Bút Tháp.
Chùa Bút Tháp được xây dựng theo phong cách “Nội Công Ngoại Quốc”
Cầu đá phía sau thượng điện dẫn xuống sân. Ảnh: Tango7174
Ngọn tháp đá được đặt trong khuôn viên của chùa
Khám phá những điểm đặc biệt của chùa Bút Tháp
Tượng Phật Quan Âm là bảo vật tại chùa Bút Tháp Bắc Ninh
Trong số các tượng cổ trong chùa Bút Tháp, có một báu vật độc nhất vô nhị của nước ta, đó là tượng Phật “Thiên thủ thiên nhỡn - nghìn mắt, nghìn tay”. Bức tượng này cao 3,7m, ngang 2,1m, dày 1,15m, có 11 đầu, 46 tay lớn và 954 tay nhỏ, dài ngắn khác nhau vươn cao như ánh hào quang, đặt trên một tòa sen rồng đội và có dáng hành đạo, thư thái. Bức tượng này có thể coi là biểu tượng của nghệ thuật tạc tượng đương thời, mang ý nghĩa Phật giáo sâu sắc.
Tượng Phật Quan Âm “Thiên thủ thiên nhỡn - nghìn mắt, nghìn tay” là bảo vật tại chùa Bút Tháp Bắc Ninh
Hàng trăm cánh tay nhỏ phía sau tạo thành nhiều lớp vòng hào quang tỏa ra xung quanh
Vẻ mặt bình yên của tượng Phật ấn tượng mạnh với khách tham quan
Tháp Báo Nghiêm giữa đồng bằng mênh mông
Ngọn tháp độc đáo bằng đá cao lớn, vươn lên trời xanh tại chùa Bút Tháp là một trong những điểm độc đáo hiếm có. Từ xa nhìn, bạn sẽ thấy tháp như một chiếc bút khổng lồ giữa bầu trời thanh vắng. Tháp cao 13,05m, có 5 tầng với một phần đỉnh xây bằng đá xanh, 5 góc của 5 tầng là 5 quả chuông nhỏ, hoa văn sinh động và độc đáo được trang trí tỉ mẩn xung quanh. Dưới cùng của ngọn tháp này, bạn có thể thấy được 13 bức chạm đá có hình thú. Từ những chi tiết đó, chúng ta có thể thấy được kỹ thuật ghép đá và điêu khắc tuyệt vời của những người thợ thủ công dân tộc thời xa xưa.
Tháp Báo Nghiêm được xây dựng vào năm 1647 thời vua Lê Chân Tông, cửa chính hướng về phía Nam với dòng chữ “Báo Nghiêm Tháp” ngay tại thân của công trình. Phía sau tháp, chúng ta có thể thấy thêm tượng Tôn Đức cao 11m đặt xá lị vị tổ thứ hai của chùa. Tháp được xây dựng cũng vào thế kỷ 17 với 4 mặt được bít kín bằng đá. Trong quá khứ, đã có 2 cuốn sách đồng cổ được tìm thấy, viết/khắc kinh Phật ngay trong lòng tháp.
Tháp Báo Nghiêm nổi bật giữa những mảng xanh xung quanh
Lễ hội chùa Bút Tháp
Hằng năm vào khoảng độ 23-24/3 âm lịch, khi đến chùa bạn sẽ được tham gia vào không khí sôi động của lễ hội chùa Bút Tháp. Đây là một dịp đặc biệt để tôn vinh những truyền thống dân tộc, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của nước ta. Hiện tại, chùa cũng lưu giữ 4 nhóm bảo vật quốc gia bao gồm: Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay được công nhận vào năm 2012 và ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm Liên Hoa, Hương án cũng được công nhận là bảo vật quốc gia vào năm 2020.
Lễ hội chùa Bút Tháp diễn ra vào khoảng 23-24/3 âm lịch