Chùa Cổ Lễ

Chùa Cổ Lễ tọa lạc tại thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định, ngay bên quốc lộ 21A. Đây là một công trình kiến trúc Phật giáo và tín ngưỡng Việt Nam, nổi bật với các yếu tố kiến trúc gô-tích. Trong chùa, có quả chuông Đại Hồng Chung lớn nhất Việt Nam, được Hòa thượng Thích Thế Long đúc vào năm 1936.

Lịch sử

Theo thông tin trong chùa, chùa Cổ Lễ được xây dựng lần đầu dưới triều Lý Thần Tông, do quốc sư Nguyễn Minh Không sáng lập để thờ Phật. Ngôi chùa gỗ ban đầu đã bị hư hỏng. Năm 1902, sư Phạm Quang Tuyên về làm trụ trì, thiết kế và xây dựng lại chùa theo kiểu 'Nhất Thốc Lâu đài' với các yếu tố kiến trúc gô-tích tương tự các nhà thờ Công giáo trong khu vực. Chùa đã được tu sửa nhiều lần, sử dụng vật liệu như gạch, vôi vữa, mật mía, và giấy bản để đảm bảo độ bền vững của công trình.

Kiến trúc

Chùa Cổ Lễ kết hợp hài hòa giữa các yếu tố kiến trúc truyền thống Việt Nam và các đặc trưng kiến trúc gô-tích của châu Âu. Mặc dù đây là một ngôi chùa thờ Phật, nhưng nó lại mang dáng vẻ của một thánh đường Thiên Chúa giáo.

Trước ngôi chùa, có tháp Cửu Phẩm Liên Hoa cao 32 mét, xây dựng vào năm 1927 với 8 mặt. Đế tháp nằm trên lưng một con rùa lớn, đầu quay về phía chùa. Con rùa đặt giữa hồ nước hình vuông, với bốn hòn núi giả lớn và bốn con voi bằng voi thật. Bên trong tháp có cầu thang xoắn ốc 98 bậc lên đến đỉnh. Theo truyền thuyết, những ai lên đến bậc 98 và chạm vào bức tượng trên đỉnh tháp sẽ được may mắn.

Kế bên tháp là chiếc cầu cong ba nhịp bắc qua hồ Chu Tích (còn gọi là hồ Núi), được gọi là cầu Cuốn. Mặt cầu được lát gạch.

Cầu Cuốn dẫn đến chùa Trình, hay còn gọi là Phật giáo Hội quán. Chùa Trình được xây dựng vào năm 1936 và được trùng tu vào năm 2001. Trong chùa có tượng Phật Quan Âm nghìn tay và hai lư đồng khổng lồ trước sân.

Ở phía bên trái chùa Trình là đền Linh Quang Từ, được xây dựng vào năm 1937, thờ Trần Hưng Đạo cùng hai tiến sĩ họ Đào đến từ làng Cổ Lễ, gồm Bảng nhãn Đào Sư Mỗ và Tiến sĩ đệ tam giáp Đào Toàn Mỗ. Phía bên phải chùa Trình là Khánh Quang phủ, cũng được xây vào năm 1937, thờ Tam Tòa Thánh Mẫu.

Phía sau chùa Trình có một hồ lớn, giữa hồ là quả chuông nặng 9000 kg được gọi là Đại Hồng Chung. Chuông cao 4,2 m, đường kính 2,2 m, với thành dày 8 cm. Miệng chuông được chạm khắc hình cánh sen, thân chuông trang trí hoa lá, sông nước và nhiều chữ Nho. Chuông này chưa được đánh bao giờ, nhưng theo truyền thuyết, tiếng chuông sẽ vang vọng cả tỉnh và các vùng lân cận. Đây là một trong những quả chuông lớn nhất ở Việt Nam, được dân địa phương đúc tặng với nhiều vật phẩm quý giá hòa tan trong đó. Chuông đã được ngâm trong hồ từ khi đúc xong đến năm 1954 để tránh sự phá hoại, và từ đó được trưng bày cho du khách tham quan.

Có hai chiếc cầu hình dạng như núi gọi là cầu Núi, bắc qua hồ dẫn đến kiến trúc chính của chùa Cổ Lễ, đó là chùa Thần Quang. Chính điện của chùa được thiết kế theo sự kết hợp hài hòa giữa phong cách truyền thống và hiện đại. Thần Quang Tự được xây dựng từ năm 1914 trên nền chùa cổ từ thế kỷ 12. Năm 1995, chùa đã được trùng tu lớn. Trong chùa có một tượng Phật gỗ bạch đàn cao 4 m được sơn son thếp vàng, đặt ở tầng cao mà du khách phải leo qua cầu thang để đến. Phía sau tượng Phật là bàn thờ với tượng Nguyễn Minh Không.

Từ điện Phật, có các hành lang nối ra phía sau đến nhà khách và nhà tổ. Vách của hành lang được trang trí bằng các tấm bia hậu. Ở nhà tổ có tượng Hòa thượng Phạm Quang Tuyên.

Phía sau nhà thờ tổ là một gác chuông truyền thống gồm 3 tầng, mỗi tầng có 4 mặt, được gọi là Kim Chung Bảo Các. Gác chuông cao 13,4 m, được xây dựng vào năm 1997. Tầng 2 của gác chuông treo một quả chuông đồng lớn cao 4,2 m, rộng 2,03 m, nặng 9000 kg, được đúc vào năm 2003. Tầng 3 treo một quả chuông đồng khác, được đúc từ thời Lê Cảnh Thịnh và nặng 300 kg.

Sau gác chuông là khu lăng mộ tổ của chùa.

Trong chùa còn có một chiếc trống đồng và các thuyền dùng để thi bơi chải. Xung quanh chùa là khu vườn, hồ nước và các con sông nhỏ.

Với sự kết hợp tinh tế giữa kiến trúc cổ truyền Việt Nam và các yếu tố phương Tây, chùa Cổ Lễ đã trở thành một danh lam nổi bật tại vùng đồng bằng sông Hồng.

Hội chùa

Hội chùa diễn ra từ ngày 13 đến 16 tháng 9 Âm lịch hàng năm, với nhiều nghi lễ văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc như lễ rước Phật, đấu vật, đánh cờ người, và đặc biệt là cuộc thi bơi chải truyền thống trên dòng sông quanh co quanh chùa.

Các trụ trì qua các thời kỳ

• Hòa Thượng Thích Quang Tuyên, đời thứ 45 dòng Tào Động
• Hòa Thượng Thích Chính Long (Thích Thế Long), đời thứ 46 dòng Tào Động, đồng thời là Phó chủ tịch thường trực trung ương GHPGVN và Phó chủ tịch quốc hội nước CHXHCNVN.
• Thượng tọa Thích Tâm Vượng

• Thông tin về chùa được trụ trì Thượng tọa Thích Tâm Vượng công khai tại chùa và trên các biển đá giới thiệu các kiến trúc trong chùa.

Liên kết bên ngoài

• Thông tin về Hội chùa Cổ Lễ trên trang CINET
• 10 kỷ lục văn hóa Phật giáo Việt Nam Xem lưu trữ ngày 17 tháng 5 năm 2006 tại Wayback Machine
• VietnamNet: Cởi áo cà sa khoác chiến bào.