Chùa Đọi Sơn, cổ tự lịch sử 1000 năm ở Hà Nam

Với khuôn viên rộng lớn, chùa Long Đọi Sơn nằm dựa vào núi Điệp và được bao quanh bởi ba dòng sông dài. Ở dưới chân núi, còn có chín giếng nước tự nhiên thường được mọi người gọi là chín mắt rồng.

Nếu bạn muốn đến chùa Đọi Sơn, bạn sẽ phải đi qua khoảng 400 bậc thang đá xẻ, đá phiến meo theo dốc núi và được bóng mát của cây cối, tạo nên một con đường tâm linh yên bình.

Chùa Đọi Sơn không chỉ là điểm đến của hành hương mà còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa và tín ngưỡng. Lễ hội chùa Đọi Sơn và Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn diễn ra tại cổ tự đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thu hút đông đảo du khách, tăng ni, và phật tử đến tham dự.

Khám phá chùa Đọi Sơn là một hành trình kết hợp hài hòa giữa sông núi, màu nước và bầu trời, tạo nên một cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời, tràn đầy giá trị thẩm mỹ và nhân văn. Hãy để chùa Đọi Sơn mở ra trước mắt bạn một thế giới linh thiêng và yên bình giữa vùng Hà Nam nhé. 

Ngay từ khi bước vào cổng tam quan, bạn sẽ ngay lập tức cảm nhận được vẻ trang nghiêm của nơi này với những bức tường nhuộm màu rêu. Bước qua cổng tam quan, bạn sẽ nhìn thấy tấm bia Sùng Thiện Diên Linh, một cống hiến độc đáo của chùa Đọi đã tồn tại hơn 900 năm. Tấm bia này tôn vinh công lao và trí tuệ của vua Lý Nhân Tông cùng ghi chép về việc xây dựng chùa Long Đọi và bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh, tạo nên một bức tranh lịch sử và văn hóa sống động.

Phía mặt trước của chùa Đọi Sơn hướng về phía Nam. Ngay sau đó là bàn cờ hình người rộng khoảng 50m2 được sử dụng để đấu cờ mỗi khi đến mùa lễ hội. 

Hướng ra sân chùa, bạn sẽ đi qua 24 bậc đá và vượt qua dãy nhà động tội với 10 cửa ngục, nhắc nhở mọi người khi đến đây cũng nên hướng tới các giá trị chân thiện mỹ. 

Kiến trúc chính của chùa Đọi Sơn còn có tòa Tam Bảo với 7 gian bái đường và 3 gian Thượng điện có thờ Phật, Đức Phật Di Lặc ở giữa. 

Hậu điện chùa nối thông với hành lang là nơi thờ Quan Âm Nam Hải, Quan Âm Tống Tử, Đức Át Nan, Đức Địa Tạng và những nhân vật triều Lý có công với đất nước. Cụm kiến trúc này cũng đồng thời ghi nhớ những vị quan trọng trong lịch sử như Thái úy Lý Thường Kiệt, vua Lý Nhân Tông, và vương phi Ỷ Lan.

Tại phía bên trái của chùa, có 5 gian nhà Tổ, cũng là khu giảng đường, nhà khách, nhà bếp, tăng phòng, tạo thành một cụm kiến trúc hài hòa theo hình chữ U. Phía Tây là khu vườn tháp, giữ được những di tích tháp từ thời Nguyễn. Bên phải của chùa là điện Mẫu, tăng thêm sự linh thiêng cho không gian xung quanh.

Vào năm Tự Đức thứ 13, chùa Long Đọi Sơn đã được trùng tu một lần nữa với quy mô lớn hơn, bao gồm việc sửa sang tiền đường, thượng điện, nhà tổ và gác chuông. Năm 1864, chùa tiếp tục trùng tu với việc cải tạo hành lang cũng như thêm vào các tượng Di Lặc và khánh đồng mới.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa Long Đọi Sơn một lần nữa phải đối diện với sự tàn phá nặng nề. Sau khi hòa bình được thiết lập ở miền Bắc, chính quyền và nhân dân địa phương đã tích cực thực hiện công việc trùng tu lại chùa, giữ cho nó vẫn giữ được vẻ đẹp và tầm quan trọng của mình. Công trình sửa chữa lớn vào năm 1958 đã hoàn tất những công việc chính tại đây, đóng góp vào việc tôn vinh di tích lịch sử và văn hóa.

Vào đầu những năm 2000, với sự quan tâm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng với UBND tỉnh Hà Nam, chùa Long Đọi Sơn đã tiếp tục quá trình tu bổ, tôn tạo một số công trình khác nhau nhằm mục đích bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử và văn hóa của di tích này.

3.3.2 Khám phá các di vật hơn 1000 năm tuổi

Chùa Đọi Sơn là nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý giá, đậm chất lịch sử và văn hóa. Dưới đây là một số di tích và hiện vật đặc biệt mà bạn có thể khám phá khi đến vùng đất Hà Nam:

- Bia tháp Sùng Thiện Diên Linh: Bia tháp Sùng Thiện Diên Linh ở chùa Long Đọi Sơn là một kiệt tác nghệ thuật với trang trí hình rồng độc đáo. Bia được làm từ một khối đá lớn, trên mặt có hai cặp rồng nước được chạm khắc tinh xảo và quấn quýt lấy nhau.

- Tượng Kim Cương: Tượng Kim Cương tại chùa Long Đọi Sơn là bộ sưu tập 6 pho tượng thần hộ vệ có niên đại từ thời Lý và được điêu khắc trên đá theo kiểu phù điêu. Các tượng có kích thước bằng người thật, mặc trang phục lối võ quan với áo giáp được trang trí tỉ mỉ bằng những dải hoa và hình xoắn, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

- Bộ sưu tập tượng đầu người hình chim: Bên cạnh tượng Kim Cương, chùa Long Đọi Sơn còn lưu giữ một bộ sưu tập tượng đầu người hình chim bao gồm 4 pho tượng bằng đá có niên đại thời Lý. Những tác phẩm này được điêu khắc rất công phu và độc đáo, thể hiện đậm nét văn hóa của những nhạc công. Chúng là biểu tượng của sự giao thoa văn hóa giữa hai nền kiến trúc nghệ thuật Chămpa và Đại Việt thời Lý.

Ngoài ra, khu di tích của chùa Long Đọi Sơn còn chứa nhiều hiện vật quý khác, bao gồm những mảnh gốm trang trí hình vũ nữ múa và hình rồng phản ánh phong cách nghệ thuật thời Lý. Các hiện vật khác bao gồm một chiếc chuông cổ, một chiếc khánh cổ, những lư hương bằng đồng, cùng với hệ thống tượng Phật phong phú. Tất cả những di vật này đều là những biểu tượng quý giá, làm phong phú thêm giá trị văn hóa và lịch sử của chùa Đọi Sơn.

Chùa Đọi Sơn không chỉ là một điểm hành hương tôn giáo linh thiêng mà còn là bảo tàng lịch sử sống động, nơi lưu giữ những cảm xúc thiêng liêng và giá trị văn hóa sâu sắc. Hãy lưu ngay địa điểm này vào cẩm nang du lịch của bạn khi có dịp đến với Hà Nam nhé.

Hà Vy

Nguồn: Tổng hợp