Chùa Keo Thái Bình – Di sản kiến trúc bền vững qua thời gian

Chùa Keo, hay còn được biết đến với tên gọi Thần Quang Tự, tọa lạc bên bờ sông Thái Bình tại làng Keo, nay thuộc xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Đây là một trong những ngôi chùa cổ hiếm có ở Việt Nam, duy trì vẻ kiến trúc xưa độc đáo đến ngày nay.

Chùa Keo Thái Bình – Di sản kiến trúc bền vững qua thời gian

Chùa Keo, thực sự là hai ngôi chùa sinh đôi. Để phân biệt, người ta gọi chùa ở Thái Bình là “Keo trên”, khác biệt với “Keo dưới” ở Nam Định. Chùa Keo được xây dựng từ thời vua Lê Trung Hưng vào năm 1632, theo lối kiến trúc “Nội công ngoại quốc” và tiền Phật hậu Thánh đặc trưng.

Khuôn viên chùa với diện tích hơn 41.500 mét vuông, bao gồm 16 tòa kiến trúc với 116 gian xây dựng. Bên trong chùa có 3 hồ lớn, trong đó có hồ giữa tam quan ngoại và tam quan nội, cùng với hai hồ phía sau dãy hành lang Đông và Tây.

Từ mặt đê xuống, bạn sẽ bắt gặp tam quan ngoại. Dọc theo hồ sen ở hai bên, hữu là hai cổng tò vò, giữa là tam quan nội. Sau tam quan là khu thờ Phật, bao gồm chùa ông Hộ, tòa thiêu hương và điện Phật. Bên trong khu thờ Phật là khu thờ Thánh. Khu thờ Thánh dành để thờ Thiền sư Không Lộ, một vị đại sư thời nhà Lý.

Điểm đặc sắc của chùa là gác chuông 3 tầng vô cùng tráng lệ. Hai dãy hành lang Đông và Tây nối từ chùa ông Hộ đến gác chuông tạo ra không gian thoải mái cho Phật tử và du khách nghỉ ngơi. Tam quan ngoại và gác chuông tạo nên một đường thẳng đối xứng đẹp mắt.

Kiến trúc chùa Keo được chia thành nhiều lớp đơn, kép với sự tương phản độc đáo. Khác biệt với chùa truyền thống, chùa Keo có đến hai tam quan. Tam quan ngoại được biến thành một ngôi nhà đẹp với ba gian hai chái, không có cửa hay tường. Tam quan nội được thiết kế ba gian như một ngôi nhà có cửa.

Bộ cánh cửa của tam quan nội khi đóng lại tạo thành một tác phẩm khắc gỗ độc đáo. Phù điêu hình “lưỡng long mẫu tử chầu nguyệt” với những chi tiết rồng và đao mác tua tủa vút lên, phần nào làm sống lại lịch sử của đất nước.

Mặc dù có kiến trúc tiền Phật, hậu Thánh, khu thờ Thánh độc lập với khu thờ Phật, được ngăn cách bởi nhà giá roi, chứng tỏ vai trò quan trọng của Thiền sư Không Lộ trong đời sống tâm linh của cộng đồng.

Gác chuông chùa Keo là biểu tượng của tỉnh Thái Bình, thể hiện chiều sâu văn hóa của đất địa và con người Thái Bình, mang trong mình giá trị nghệ thuật kiến trúc độc đáo.

Gác chuông và các công trình gỗ khác của chùa Keo vẫn giữ nguyên vẹn với thời gian, chứng tỏ sự khéo léo trong việc kết nối chi tiết với nhau thông qua hệ thống mộng và kèo cực kỳ chuẩn xác. Mộng gỗ, một loại ghép nối, truyền lực trực tiếp từ thanh này sang thanh khác mà không cần vật trung gian.

Gác chuông với ba tầng, chiều cao hơn 11m, diện tích hơn 70m vuông, tạo ấn tượng mạnh mẽ với những hình khối độc đáo và sự hòa quyện của nhịp điệu và chi tiết. Mỗi tầng của gác chuông có 4 mái tỏa về 4 hướng, hình dung như bông sen thanh thoát.

Gác chuông của chùa Keo giữ kỷ lục là gác chuông bằng gỗ cao nhất tại Việt Nam. Đây là điểm thu hút du khách và các nhà nghiên cứu về lịch sử, văn hóa. Gác chuông hiện vẫn lưu giữ ba quả chuông đồng cổ, mỗi quả nặng gần 2 tấn, được đúc trong thế kỷ 17 và 18. Theo phong tục của làng Keo, chuông chỉ được đánh vào đêm Giao thừa và hai lần khai hội mỗi năm.

Chùa Keo Thái Bình mang đậm đặc yếu tố của di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, tạo nên điểm đến lý tưởng cho du khách muốn chiêm ngưỡng và trải nghiệm sự yên bình, giải thoát khỏi gánh nặng cuộc sống hối hả. Việc bảo tồn và phát triển các giá trị được cộng đồng và chính quyền đặt trọng tâm quan trọng.

Theo Mytour

***

Tham khảo: Cẩm nang du lịch Mytour