Chùa Phật Tích – Đền thờ cổ kính với câu chuyện huyền bí tại Bắc Ninh

Chùa Phật Tích, ngôi đền thờ cổ xưa với tuổi đời hàng nghìn, nằm trên đỉnh núi Lạn Kha, huyện Tiên Du, là điểm hành hương lý tưởng với kiến trúc cổ kính và những câu chuyện huyền bí.

Chùa Phật Tích – Nét cổ xưa độc đáo ở Bắc Ninh

Một ngôi đền cổ lịch sử

Dựa theo sử sách, chùa Phật Tích là nơi đầu tiên Phật giáo xuất hiện ở Việt Nam. Từ thế kỷ đầu sau Công nguyên, tại đây diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt cổ, hình thành trung tâm Phật giáo Dâu – Luy Lâu.

Năm 820, nhiều vị thánh nhân đến tu hành trên núi Phật Tích. Năm 1041, vua Lý Thánh Tông khởi công xây Viện Từ Thị Thiên Phúc ở Phật Tích. Năm 1057, xây thêm tháp cao 42m, đặt pho tượng A Di Đà bên trong. Cùng năm, vua đặt tên chùa là Vạn Phúc Tự (tên gọi hiện nay là chùa Phật Tích).

Chùa Phật Tích - Trung tâm tâm linh lớn nhất thời kỳ Lý, Trần, không chỉ là nơi tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa tâm linh, làm phong phú và độc đáo thêm cuộc sống tinh thần của người Việt ở trung tâm đồng bằng Bắc Bộ.

Theo truyền thống, chùa Phật Tích ngày xưa tráng lệ, có đến 300 nhà, với đội ngũ 70 người chỉ để dọn dẹp. Đặc biệt, ngọn tháp ở chùa cao đến nỗi từ kinh thành Thăng Long vẫn có thể nhìn thấy trong mây.

Theo sử cũ, năm 1129 dưới thời vua Lý Thần Tông, chùa khánh thành 84.000 bảo tháp đất nung. Số tháp khổng lồ này được đặt ở nhiều nơi trên toàn quốc, nhưng riêng tại Phật Tích có đến 80.000 tháp.

Hiện nay trong khuôn viên chùa, 35 ngọn tháp lớn nhỏ tựa nhau vào đá, một số được xây bằng đá, một số bằng gạch. Mỗi tháp chứa đựng xá lị của những hòa thượng từng đạt đến sự giác ngộ.

Khi bước chân đến thăm Chùa Phật Tích, du khách sẽ trải nghiệm sự yên bình và thiêng liêng. Cổng chùa bên phải có một giếng nước cổ. Dưới đáy giếng, du khách có thể nhìn thấy một cổ vật là đầu rồng được tạo từ đá. Bước lên cổng chùa, hai hàng thú cổ đối xứng tạo nên một khung cảnh truyền thống.

Những hình tượng sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa, với chiều cao trung bình khoảng 1,2m và chiều dài 1,5–1,8m, tượng trưng cho lòng từ bi, tạo nên không khí thiêng liêng cho cả khuôn viên chùa. Xưa kia, các chùa ở vùng Kinh Bắc đều có hai hàng thú, thể hiện sự viếng thăm thường xuyên của các bậc vua chúa. Nhưng qua thời gian, chỉ chùa Phật Tích giữ được truyền thống này.

Truyền thuyết đặc sắc

Với vị trí đẹp tựa như tranh, chùa Phật Tích thu hút văn hóa đa dạng, thu nhận những truyện cổ dân gian độc đáo của Phật giáo, Đạo giáo. Những câu chuyện cổ tích và huyền thoại làm cho chùa trở nên thân thuộc với văn hóa người Việt.

Trên đỉnh núi Phật Tích, có một khối đá vuông, mặt phẳng nhẵn nhuội, người ta đồn nhau là bàn cờ tiên. Tương truyền, một ngày chàng tiều phu Vương Chất đốn củi lên núi. Ở đỉnh núi, chàng bắt gặp hai cô gái đánh cờ dưới gốc thông già.

Vương Chất mê mải theo dõi đến nỗi sau khi cuộc cờ kết thúc, hai cô gái bảo chàng: “Kìa, rìu đã mất rồi”. Vương Chất nhìn lại thì thấy chiếc rìu đã mất, đồng thời hai cô gái đã bay lên trời. Vương Chất mang củi về nhà, nhưng thời gian trôi qua, không còn ai nhớ về câu chuyện này nữa.

Chùa Phật Tích liên quan đến câu chuyện Từ Thức gặp tiên Giáng Hương. Trên núi Phật Tích, mùa xuân đầu tiên nở, thiếu nữ Giáng Hương đến chùa ngắm hoa. Vô ý, nàng làm gãy cành mẫu đơn và bị các tiểu thụ phạt.

Lúc đó, Từ Thức đi qua và thấy vụ việc, anh ta cởi áo giúp nàng. Sau đó, hai người thường gặp nhau tại chùa vào ngày mùng một. Một lần, Giáng Hương mời Từ Thức về nhà chơi.

Nàng dẫn chàng qua rừng hoa mẫu đơn, dẫn đến hang đá bên sườn núi. Bước qua cửa hang, Từ Thức nhìn thấy lầu son, gác tía, tường gấm, bậc đá xanh… Lúc này, Giáng Hương mới tiết lộ mình là tiên và hai người hòa mình thành đôi vợ chồng.

Dựa vào câu chuyện Từ Thức gặp tiên, mỗi ngày 4 tháng Giêng, dân làng tổ chức lễ hội, còn được gọi là “hội Khán hoa mẫu đơn”. Lễ hội khai mạc ngày mùng 3 Tết, thu hút du khách từ ngày mùng 1 tấp nập đến dâng hương.

Chùa Phật Tích không chỉ là trung tâm Phật giáo mà còn là ngôi đền lưu giữ kho tàng truyền thuyết, sinh hoạt văn hóa – văn nghệ dân gian. Với những giá trị xuất sắc, chùa Phật Tích đã được công nhận là di tích Lịch sử và Kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt từ năm 2014.

Theo Mytour.com

***

Tham khảo: Cẩm nang du lịch Mytour.com