Buzz
Chùa Tây An, hay còn được biết đến là Chùa Tây An Núi Sam, là một ngôi chùa Phật giáo nổi tiếng nằm tại ngã ba dưới chân núi Sam (hiện nay thuộc phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang). Ngôi chùa đã được Bộ Văn hóa công nhận là di tích 'kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia' theo quyết định số: 92/VH.QĐ ngày 10 tháng 7 năm 1980; và Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam đã chính thức ghi nhận đây là 'ngôi chùa đầu tiên tại Việt Nam kết hợp phong cách nghệ thuật Ấn Độ với kiến trúc cổ dân tộc'.
Giới thiệu lịch sử
Vào năm 1847, Tổng đốc An-Hà (An Giang và Hà Tiên) Doãn Uẩn (1795-1850) đã xây dựng một ngôi chùa bằng gạch, với nền đá xanh và mái ngói để kỷ niệm chiến công đánh bại quân Xiêm La và bình định Chân Lạp. Ngôi chùa được đặt tên là Tây An tự nhằm mục đích bảo vệ vùng đất phía Tây.
Vào năm 1861, Hòa thượng Hoàng Ân (Nguyễn Nhất Thừa) đã thực hiện việc trùng tu chính điện và hậu tổ. Đến năm 1958, Hòa thượng Thích Bửu Thọ (1893–1972) đã vận động xây dựng mới ba ngôi cổ lầu, mặt chính và ngôi chính điện, làm cho chùa có diện mạo như ngày nay.
Vị sư trụ trì đầu tiên của chùa là Hòa thượng Nguyễn Văn Giác (1788–1875), pháp danh Hải Tịnh, tu theo phái Lâm Tế. Vì vậy, chùa Tây An cũng được gọi là chùa Lâm Tế.
Trong khoảng thời gian này, vào những năm 1850, ông Đoàn Minh Huyên (1807-1856), người sáng lập đạo Bửu Sơn Kỳ Hương (1849), đã đến tu tại chùa, làm cho chùa càng trở nên nổi tiếng.
Danh sách các vị sư trụ trì của chùa Tây An bao gồm: Hải Tịnh (Nguyễn Văn Giác), Hoàng Ân (Nguyễn Nhất Thừa), Huệ Quang (Nguyễn Trang Nghiêm), Thuần Hậu (Huỳnh Văn Đắc), Thiện Pháp (Ngô Văn Hòa), Thích Bửu Thọ (Nguyễn Thế Mật), Huệ Châu (Hồ Thạch Hùng), Định Long (Phạm Văn Trực), và Huệ Kỉnh (Trần Văn Cung).
Sách Đại Nam nhất thống chí mô tả chùa Tây An như sau:
- Chùa nằm tại thôn Vĩnh Tế, huyện Tây Xuyên, được tổng đốc Doãn Uẩn xây dựng vào năm Thiệu Trị thứ 7 (1847). Chùa tọa lạc trên núi, với mặt tiền hướng ra tỉnh thành, còn phía sau dựa vào vòm núi, tạo nên một không gian yên tĩnh với cây cối um tùm, giống như một thắng cảnh thiền lâm.
Kiến trúc
Chùa Tây An nằm trên một nền cao và rộng rãi với diện tích 15.000 m2. Phía sau chùa là núi Sam, tạo thành một bức bình phong xanh mát. Điểm nhấn của chùa là mặt chính với ba ngôi cổ lầu có mái tròn hình củ hành, với màu sắc sặc sỡ nhưng hài hòa.
Chùa được xây dựng theo kiểu chữ 'tam', kết hợp giữa phong cách nghệ thuật Ấn Độ và kiến trúc cổ truyền của người Việt. Các vật liệu xây dựng bao gồm gạch ngói và xi măng để đảm bảo độ bền. Tại cổng tam quan có tượng Quan Âm Thị Kính, và trong khuôn viên có một sân nhỏ với cột phướn cao 16 m.
Mặt tiền chùa nổi bật với tháp thờ Phật hai tầng. Tầng trên chứa tượng Phật đứng giữa lầu cao, đặc biệt là ngọn tháp được xây theo kiểu Menara Azan của các thánh đường Hồi giáo với mái vòm tròn và cao. Đây có thể là ảnh hưởng từ kiến trúc của các làng Chăm Hồi giáo, cụ thể là thánh đường Mubarak, Châu Giang, nằm bên kia sông Hậu, không xa chùa Tây An. Bốn cột tháp tầng dưới có các hộ pháp trấn giữ, phía trước có tượng hai con voi: bạch tượng và hắc tượng.
Chính điện là dãy nhà rộng hai tầng mái, lợp ngói đại ống, cột gỗ căm xe và nền lát gạch bông. Hai bên là lầu chiêng và lầu trống hình tứ giác, trên đỉnh trang trí các tượng tứ linh (long, lân, qui, phụng) rất tinh xảo. Đại hồng chung ở lầu chuông được đúc vào năm Tự Đức thứ 32 (1879).
Trong chính điện có khoảng 150 pho tượng lớn nhỏ, bao gồm tượng Phật, Bồ tát, La hán, Bát bộ kim cang, Ngọc Hoàng, Huỳnh Đế, Thần Nông, v.v... Đa số tượng được chế tác từ danh mộc với các chạm trổ tinh xảo, thể hiện nghệ thuật điêu khắc Việt Nam thế kỷ 19. Chùa cũng có nhiều hoành phi và câu đối với màu sắc rực rỡ.
Tên trùng
Sau khi Đoàn Minh Huyên (Phật Thầy Tây An) rời cốc ở cù lao Ông Chưởng (trước đây thuộc làng Long Kiến, hiện là xã Long Giang, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang) để đến tu tại chùa Tây An dưới chân núi Sam, người dân địa phương đã xây dựng một ngôi thờ Tam bảo để tưởng nhớ công ơn của ông. Ngôi thờ này sau đó cũng được gọi là Tây An cổ tự, dẫn đến việc trùng tên chùa.
Hình ảnh
