Buzz
Truyện ngắn Cố hương của nhà văn Lỗ Tấn là một phần của chương trình học môn Ngữ văn lớp 9.
Mytour muốn giới thiệu tài liệu Soạn văn 9: Cố hương, mời các bạn học sinh tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.
Chuẩn bị bài Cố hương - Mẫu 1
Chi tiết về việc soạn văn Cố hương
I. Tác giả
- Lỗ Tấn (1881 - 1936) là một nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc, từng được biết đến với tên gọi Chu Trương Thọ khi còn nhỏ, sau đổi tên thành Chu Thụ Nhân.
- Sinh ra ở phủ Thiệu Hưng, tỉnh Triết Giang (Trung Quốc).
- Ông lớn lên trong một gia đình quan lại suy thoái, mẹ là người nông dân, vì vậy từ khi còn nhỏ, ông đã có nhiều cơ hội tiếp xúc với cuộc sống ở nông thôn.
- Ban đầu, ông tin rằng sức mạnh của khoa học và kỹ thuật có thể cứu vớt đất nước, vì vậy ông theo học lần lượt các ngành hàng hải, địa chất và y học.
- Tuy nhiên, ông nhận ra rằng khoa học không thể thay đổi xã hội một cách hoàn toàn, vì vậy ông quyết định từ bỏ ngành y và chuyển sang viết văn vì ông tin rằng văn học là vũ khí mạnh mẽ để 'biến đổi tinh thần' của nhân dân, đang trong tình trạng 'ngu ngốc' và 'nhút nhát'.
- Các tác phẩm của ông bao gồm 17 tập tạp văn và hai tập truyện ngắn 'Gào thét' (1923) và 'Bàng hoàng' (1926).
II. Tác phẩm
1. Nguyên gốc
- 'Cố hương' là một trong những truyện ngắn đặc sắc thuộc tập Gào thét.
- Đây là một câu chuyện ngắn mang tính chất của một hồi ký.
2. Sắp đặt
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “đem gia đình đến nơi đất khách tôi đang làm ăn, sinh sống”: nhân vật tôi trên đường về thăm quê.
- Phần 2. Tiếp theo đến “tất cả đồ đạc trong ngôi nhà cũ, hư hỏng, to nhỏ, xấu tốt đều mang đi sạch trơn như quét”: nhân vật tôi trong những ngày ở quê.
- Phần 3. Còn lại: nhân vật tôi khi rời xa quê.
3. Tóm tắt
Nhân vật tôi trong chuyến về thăm quê lần cuối cùng, thấy làng quê mình trở nên trống trải, hoang vắng hơn xưa. Những người dân cũng đã thay đổi. Đặc biệt là Nhuận Thổ - người bạn thời thơ ấu đã trở nên mệt mỏi, bất lực khi phải chịu đựng những bất công của xã hội Trung Quốc hiện nay. Rời xa quê, trong tâm trạng buồn bã, tôi suy nghĩ về số phận của nông dân, của toàn bộ xã hội để đưa đất nước Trung Hoa tiến lên.
III. Đọc - hiểu văn bản
1. Nhân vật tôi trên đường về thăm quê
- Hoàn cảnh: Trời rét buốt mùa đông, sau hơn 20 năm sống xa quê - cũng là lần cuối trở về thăm quê hương.
- Mục đích: Lần cuối từ biệt quê hương, đưa gia đình đến nơi mình sinh sống và làm ăn.
- Không gian trên đường về quê: Trời âm u, gió lạnh thổi vào khoang thuyền, làng xóm trở nên êm đềm và hoang vắng.
- Cảm xúc khi nhìn thấy làng quê từ xa: Đau lòng, xót xa trước sự thay đổi của quê nhà.
2. Nhân vật tôi trong những ngày ở quê
- Cảnh quan làng quê qua mắt “tôi”
- Sáng sớm mơ màng, trên mái nhà, vài sợi rơm khô nhẹ nhàng bay trong gió.
- Những gia đình khác dần rời đi, để lại làng quê trở nên lặng lẽ.
- Nhân vật trong bức tranh tự nhiên:
- Mẹ của tôi: Vui vẻ đón tiếp, nhưng nét mặt che giấu nỗi buồn sâu kín - nỗi buồn của người chuẩn bị xa quê hương.
- Hoàng: Chưa từng gặp “tôi”, chỉ dám nhìn từ xa, trông chăm chú vào người “tôi” nhưng lại sợ hãi.
- Chị Hai Dương: - “Nàng Tây Thi đậu phụ” một ngày xinh đẹp, được mọi người yêu quý, sau nhiều năm trở thành một người phụ nữ xấu xí cả về bề ngoại hình lẫn tính cách.
- Nhuận Thổ: Từ một cậu bé khỏe mạnh, thông minh, giờ trở thành một nông dân nghèo khổ, chịu đựng số phận mạnh mẽ.
- Thủy Sinh: Giống hệt bố, nhút nhát, chỉ dám trốn sau lưng bố, so với Nhuận Thổ hai mươi năm trước, “gầy còm, vàng vọt, cổ không đeo vòng bạc”.
=> Nguyên nhân của sự thay đổi: Đây là do lối sống cổ hủ của nông dân trước sự hiện hữu u ám của xã hội phong kiến đang dần suy tàn.
3. Khi Tôi Rời Xa Quê Hương
- Trong bóng chiều tà, những dãy núi u buồn hai bên dòng sông u ám, xen kẽ nhau vươn về phía chân trời xa xăm.
- Ngồi bên cạnh cháu Hoàng trên góc thuyền, chúng tôi ngắm nhìn vẻ đẹp huyền ảo của cảnh vật bên ngoài.
- Trong lòng buồn thảm, cảm giác cô đơn và bất lực len lỏi.
- Tâm trạng và suy tư của tôi lúc ấy:
- Trăn trở về tình bạn của cháu Hoàng và Thủy Sinh.
- Mong ước họ không phải trải qua những gian khổ tàn bạo như biết bao người khác.
=> Hình ảnh của con đường:
- Đúng nghĩa: con đường mà cả gia đình tôi đang bước đi.
- Ẩn ý: con đường của dân tộc Trung Hoa - con đường của sự phát triển, đổi mới quốc gia.
Viết văn ngắn về quê hương
I. Trả lời câu hỏi
Bài 1. Phân tích cấu trúc của câu chuyện.
Bao gồm 3 phần chính:
- Phần 1. Từ đầu đến “mang gia đình đến nơi tôi đang sinh sống, làm ăn”: Sự trở về của nhân vật về quê hương.
- Phần 2. Tiếp theo đến “tất cả đồ đạc trong nhà cũ, từ xấu đến đẹp, đều được dọn đi một cách gọn gàng”: Cuộc sống của nhân vật trong những ngày ở quê.
- Phần 3. Phần còn lại: Nhân vật khi rời xa quê.
Bài 2. Trong câu chuyện, có bao nhiêu nhân vật chính? Nhân vật nào được tập trung chú ý nhiều nhất? Tại sao?
- Trong truyện, có hai nhân vật chính: nhân vật “tôi” và Nhuận Thổ.
- Nhân vật được tập trung chú ý nhiều nhất trong câu chuyện là “tôi”.
- Lý do: Vì “tôi” là người kể chuyện, từ đó nội dung và quan điểm của câu chuyện được phản ánh; Nhuận Thổ chỉ được nhắc đến qua quan điểm của nhân vật “tôi”.
Bài 3. Tác giả đã sử dụng phương pháp nào để nhấn mạnh sự thay đổi của Nhuận Thổ? Ngoài sự thay đổi của Nhuận Thổ, tác giả còn mô tả sự biến đổi nào khác của con người và phong cảnh ở quê hương? Tác giả đã thể hiện tình cảm, quan điểm như thế nào và đặt ra vấn đề gì thông qua việc mô tả đó?
- Kỹ thuật nghệ thuật để làm nổi bật sự thay đổi của Nhuận Thổ: sử dụng ký ức và so sánh.
- Bên cạnh sự biến đổi của Nhuận Thổ, tác giả cũng mô tả sự biến đổi về:
- Bối cảnh làng quê: các hộ gia đình khác dần dần rời đi, khiến làng quê trở nên hoang vắng.
- Về con người: chị Hai Dương - “nàng Tây Thi đậu phụ” trước kia được mọi người yêu quý, nhưng sau nhiều năm trở thành một người phụ nữ xấu xí cả về bề ngoại hình và tính cách.
- Tác giả thể hiện tình cảm, quan điểm như thế nào: cảm thấy đau lòng trước sự biến đổi của quê hương, con người, và từ đó chỉ trích xã hội phong kiến hiện thời đang rơi vào tình trạng mục nát.
Bài 4. Đọc kỹ ba đoạn văn trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi:
- Phần văn nào chủ yếu sử dụng phương pháp mô tả và qua đó, tác giả muốn diễn đạt điều gì?
- Phần văn nào chủ yếu sử dụng phương pháp tường thuật cá nhân? Bên cạnh đó, tác giả còn áp dụng các yếu tố của phương pháp diễn đạt nào khác? Hiệu quả của việc kết hợp đó trong việc phản ánh tính cách của nhân vật.
- Đoạn văn nào chủ yếu sử dụng phương pháp luận điểm và qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?
Gợi ý:
- Phần văn chủ yếu sử dụng phương pháp mô tả: phần b. Tác giả qua đó muốn nhấn mạnh sự thay đổi của Nhuận Thổ sau hơn hai mươi năm xa cách.
- Phần văn chính là tự sự: phần a. Ngoài việc sử dụng tự sự, tác giả cũng sử dụng kỷ niệm. Qua đoạn văn, từ mối quan hệ thân thiết giữa “tôi” và Nhuận Thổ từ khi còn nhỏ để làm nổi bật sự thay đổi trong tư duy của Nhuận Thổ đối với “tôi” ở thời điểm hiện tại.
- Phần văn chính sử dụng phương thức tranh luận: phần c. Qua đó, tác giả muốn nêu bật vấn đề về hướng đi của dân tộc Trung Hoa - hướng đi để phát triển, đổi mới đất nước.
II. Thực hành
Tìm từ ngữ phù hợp trong tác phẩm để điền vào bảng mẫu dưới đây:
Nhuận Thổ lúc còn nhỏ (20 năm trước) | Nhuận Thổ lúc đứng tuổi (lúc “tôi" trở về) | |
Hình dáng | khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng. | cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. |
Động tác | Tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, cố sức đâm theo một con tra, | Môi mấp máy, không ra tiếng, dáng điệu cung kính. |
Thái độ đối với "tôi" | Không ngại ngùng, đầy thân thiết | cung kính, lễ phép |
Tính cách | Hồn nhiên, lanh lợi | khúm núm, e dè... |
Soạn bài Cố hương - Mẫu 2
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Xác định cấu trúc của câu chuyện.
- Phần 1: Từ đầu đến “mang gia đình đến nơi tôi đang sinh sống, làm ăn”: nhân vật “tôi” trên đường về quê.
Phần 2: Tiếp theo đến “tất cả đồ đạc trong ngôi nhà cũ, từ hỏng hóc đến mới tinh, đều được dọn sạch trống như quét”: nhân vật “tôi” khi ở quê.
Phần 3: Phần còn lại: nhân vật “tôi” khi rời xa quê.
Câu 2. Trong truyện có bao nhiêu nhân vật chính? Nhân vật nào được tập trung chú ý nhiều nhất? Tại sao?
Trong câu chuyện, có hai nhân vật chính là “tôi” và Nhuận Thổ. Nhân vật được tập trung chú ý nhiều nhất là “tôi”. Vì nhân vật “tôi” là người kể chuyện, thông qua câu chuyện, nội dung tư tưởng của tác giả được phản ánh; Nhuận Thổ chỉ được đề cập qua quan điểm của “tôi”.
Câu 3. Tác giả đã sử dụng phương pháp nào để nhấn mạnh sự thay đổi của Nhuận Thổ? Ngoài sự thay đổi của Nhuận Thổ, tác giả còn mô tả sự biến đổi nào khác của con người và cảnh vật ở quê hương? Tác giả đã thể hiện cảm xúc, quan điểm như thế nào và đặt ra vấn đề gì qua việc mô tả đó?
- Tác giả đã sử dụng phương pháp hồi tưởng và so sánh.
- Bên cạnh sự thay đổi của Nhuận Thổ, tác giả cũng miêu tả sự thay đổi về:
- Khung cảnh làng quê: các hộ gia đình khác đã dần dần rời đi, khiến làng quê trở nên hoang vắng.
- Con người: chị Hai Dương - “nàng Tây Thi đậu phụ” trước đây được mọi người yêu quý, nhưng sau nhiều năm trở thành một người phụ nữ xấu xí cả về bề ngoại hình và tính cách.
- Tác giả thể hiện cảm xúc, quan điểm như thế nào: đau đớn trước sự biến đổi của quê hương, con người và thông qua đó, tác giả chỉ trích xã hội phong kiến đương thời đang rơi vào tình trạng mục nát.
Câu 4. Đọc kỹ ba đoạn văn trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi:
- Đoạn văn nào chủ yếu sử dụng phương pháp mô tả và thông qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?
- Đoạn nào chủ yếu sử dụng phương pháp tường thuật cá nhân? Ngoài phương pháp tường thuật cá nhân, tác giả còn áp dụng các yếu tố của phương pháp diễn đạt nào khác? Hiệu quả của việc kết hợp đó trong việc phản ánh tính cách nhân vật.
- Đoạn nào chủ yếu sử dụng phương pháp tranh luận và thông qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?
Gợi ý:
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp mô tả: phần b. Qua đó, tác giả muốn thể hiện sự biến đổi của Nhuận Thổ sau hơn hai mươi năm cách ly.
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp tường thuật cá nhân: phần a. Ngoài phương pháp tường thuật cá nhân, tác giả còn sử dụng kỷ niệm. Qua đoạn văn, từ mối quan hệ gắn bó của “tôi” và Nhuận Thổ từ khi còn trẻ để làm nổi bật sự thay đổi trong thái độ của Nhuận Thổ đối với “tôi” ở hiện tại.
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp tranh luận: phần c. Qua đó, tác giả muốn đặt ra vấn đề về hướng đi cho dân tộc Trung Hoa - hướng đi để phát triển, đổi mới đất nước.
II. Thực hành
Tìm những từ ngữ phù hợp trong tác phẩm để điền vào bảng mẫu dưới đây:
Nhuận Thổ lúc còn nhỏ (20 năm trước) | Nhuận Thổ lúc đứng tuổi (lúc “tôi trở về) | |
Hình dáng | khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng. | cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. |
Động tác | Tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, cố sức đâm theo một con tra, | Môi mấp máy, không ra tiếng, dáng điệu cung kính. |
Thái độ đối với tôi | Không ngại ngùng, đầy thân thiết | cung kính, lễ phép |
Tình cách | Hồn nhiên, lanh lợi | khúm núm, e dè... |
Soạn bài Cố hương - Mẫu 3
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1.
Truyện được chia thành 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “đem gia đình đến nơi đất khách tôi đang làm ăn, sinh sống”: nhân vật tôi trên đường về thăm quê.
Phần 2. Tiếp theo đến “tất cả đồ đạc trong ngôi nhà cũ, hư hỏng, to nhỏ, xấu tốt đều mang đi sạch trơn như quét”: nhân vật tôi trong những ngày ở quê.
Phần 3. Còn lại: nhân vật tôi khi rời xa quê.
Câu 2.
- Trong câu chuyện, có hai nhân vật chính là “tôi” và Nhuận Thổ.
- Nhân vật trung tâm của câu chuyện là “tôi”.
- Vì “tôi” là người kể chuyện liên tục trong toàn bộ câu truyện, đóng vai trò là người kể từ góc nhìn cá nhân, đánh giá sự việc.
Câu 3.
- Tác giả đã sử dụng phương thức để làm nổi bật sự thay đổi của Nhuận Thổ: hồi tưởng và so sánh.
- Bên cạnh sự thay đổi của Nhuận Thổ, tác giả cũng mô tả sự thay đổi của con người và cảnh vật tại quê hương:
- Làng quê đã chứng kiến sự rời bỏ của nhiều gia đình, khiến cho không khí trở nên u tịch.
- Chị Hai Dương, được biết đến với biệt danh “nàng Tây Thi đậu phụ”, trước đây là một phụ nữ duyên dáng được mọi người yêu quý, nhưng sau nhiều năm trở thành một người phụ nữ xấu xa cả về ngoại hình lẫn tính cách.
- Tác giả đã thể hiện sự đau buồn, lòng xót xa trước sự thay đổi của quê hương và con người. Từ đó, nảy sinh vấn đề về con đường của người nông dân, của cả xã hội vào thời điểm đó.
Câu 4. Hãy đọc kỹ ba đoạn văn trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi:
- Đoạn văn nào chủ yếu sử dụng phương pháp mô tả và qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?
- Đoạn nào chủ yếu sử dụng phương pháp tự sự? Ngoài tự sự, tác giả còn sử dụng các yếu tố của phương pháp diễn đạt nào khác? Hãy nêu hiệu quả của sự kết hợp đó trong việc thể hiện tính cách của nhân vật.
- Đoạn nào chủ yếu áp dụng phương pháp luận điểm và thông qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?
Gợi ý:
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp miêu tả là đoạn b: Thể hiện sự biến đổi của Nhuận Thổ sau hơn hai mươi năm xa cách.
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp tự sự là đoạn a. Ngoài tự sự, tác giả còn sử dụng hồi tưởng. Sự kết hợp đó đóng góp vào việc làm nổi bật sự thay đổi trong thái độ của Nhuận Thổ đối với “tôi” hiện tại.
- Đoạn văn chủ yếu sử dụng phương pháp luận điểm là đoạn c: Đặt ra vấn đề về con đường nào cho toàn dân Trung Quốc - con đường để xây dựng, đổi mới đất nước.
II. Bài tập luyện tập
Tìm các từ phù hợp trong tác phẩm để điền vào bảng sau:
Nhuận Thổ lúc còn nhỏ (20 năm trước) | Nhuận Thổ lúc đứng tuổi (lúc “tôi trở về) | |
Hình dáng | khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng. | cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. |
Động tác | Tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, cố sức đâm theo một con tra, | Môi mấp máy, không ra tiếng, dáng điệu cung kính. |
Thái độ đối với tôi | Không ngại ngùng, đầy thân thiết | cung kính, lễ phép |
Tình cách | Hồn nhiên, lanh lợi | khúm núm, e dè... |
Soạn bài về Cố hương - Mẫu số 4
(1) Bắt đầu bài viết
Giới thiệu về nhà văn Lỗ Tấn và tác phẩm Cố hương.
(2) Phần chính của bài viết
a. Trải lòng về hành trình trở về quê hương
- Bối cảnh: Trong không khí lạnh lẽo của mùa đông, sau hơn 20 năm xa cách, tôi quay trở lại quê nhà - lần cuối cùng trước khi ra đi.
- Mục đích: Lần cuối cùng chia tay quê hương, dẫn dắt gia đình đến nơi mình đang kinh doanh, sinh sống.
- Cảnh vật trên đường về: Bầu trời âm u, gió lạnh thổi vào khoang xe, làng xóm trống vắng và hoang tàn.
- Tâm trạng của tôi khi nhìn thấy hình ảnh làng quê từ xa: đau lòng, thương cảm trước sự thay đổi của làng quê.
b. Trải nghiệm của tôi trong những ngày ở quê
- Cảnh quan làng quê nhìn từ góc độ của “tôi”:
- Trong buổi sáng sớm, trên mái nhà, một vài bức tranh khô nhẹ nhàng bay trong gió.
- Các gia đình khác dần dần rời đi, để lại làng quê vắng vẻ.
- Nhân vật trong bức tranh thiên nhiên:
- Bà mẹ của tôi: vui vẻ chào đón, nhưng trên khuôn mặt vẫn ẩn chứa nỗi buồn sâu kín - nỗi buồn của người sắp phải xa lìa nơi mình sinh ra, lớn lên và gắn bó.
- Cháu Hoàng: chưa từng gặp “tôi” trước đây, chỉ dám nhìn từ xa, nhìn nhân vật “tôi” với ánh mắt chầm chậm.
- Chị Hai Dương: - “nàng Tây Thi đậu phụ” là một phụ nữ duyên dáng, trước đây được mọi người yêu quý, sau một thời gian trở thành một người phụ nữ xấu xa cả về bề ngoại hình lẫn tính cách.
- Nhuận Thổ: không còn là một cậu bé khỏe mạnh, nhanh nhẹn và thông minh như trước, mà đã trở thành một người nông dân nghèo khổ, thô lỗ, già nua và chấp nhận số phận.
- Thủy Sinh: giống hệt bố, nhút nhát chỉ dám trốn sau lưng bố, so với Nhuận Thổ hai mươi năm trước, “gầy còm, da vàng, không đeo vòng bạc”.
=> Nguyên nhân của sự thay đổi: Sự thay đổi này là do lối sống cổ hủ của người nông dân trước tình hình u ám của xã hội phong kiến đang dần suy tàn.
c. Trạng thái của tôi khi xa quê
- Tình cảnh: Buổi chiều dần tối, những dãy núi xanh ven sông chìm trong bóng tối, rợp mình qua lại như những dải sương mù.
- Hành động của nhân vật “tôi”: Cùng với cháu Hoàng ngồi trên đuôi thuyền, cùng ngắm nhìn cảnh đẹp vô tận ngoài kia.
- Tâm trạng của tôi: buồn bã, cảm thấy lạc lõng và trống trải.
- Suy nghĩ của tôi:
- Chia sẻ về mối quan hệ bạn bè giữa cháu Hoàng và Thủy Sinh.
- Mong ước họ không phải trải qua cuộc sống khó khăn và đau thương như nhiều người khác.
=> Hình ảnh của con đường:
- Theo nghĩa đen: con đường mà cả “tôi” và gia đình đang đi qua.
- Theo nghĩa bóng: con đường cho toàn dân tộc Trung Quốc - con đường để xây dựng, cải tổ đất nước.
(3) Phần kết
Khẳng định giá trị ý nghĩa và nghệ thuật của tác phẩm Cố hương.
