Buzz
Hôm nay, Mytour sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 6: Củng cố, mở rộng (trang 21) từ sách Kết nối tri thức, để hỗ trợ các bạn học sinh.
Tài liệu này sẽ hữu ích cho học sinh lớp 6 trong việc chuẩn bị bài tập về môn Ngữ Văn trước khi đến lớp.
Chuẩn bị bài Củng cố, mở rộng
Câu 1. Thảo luận về đặc điểm của truyền thuyết và hoàn thiện theo bảng mẫu sau:
STT | Các yếu tố | Đặc điểm |
1 | Chủ đề | Kể lại cuộc đời và chiến công của nhân vật lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc các phong tục, sản vật địa phương theo quan điểm của tác giả dân gian. |
|
2 | Nhân vật | Nhân vật chính của truyền thuyết là những người anh hùng. |
3 | Cốt truyện | Nội dung thường gồm ba phần gắn với cuộc đời của nhân vật chính: hoàn cảnh, xuất hiện và thân thế, chiến công phi thường, kết cục. |
4 | Lời kể | Cô đọng, mang sắc thái trang trọng, ngợi ca, có sử dụng một số thủ pháp nghệ thuật nhằm gây ấn tượng về tính xác thực của câu chuyện. |
5 | Yếu tố kì ảo | Xuất hiện đậm nét ở tất cả các phần nhằm tôn vinh, lí tưởng hóa nhân vật và chiến công của họ. |
Câu 2. Tìm kiếm các bản kể về truyền thuyết đã học. Phân tích sự tương đồng và khác biệt (cả về sự kiện và chi tiết) giữa chúng.
So sánh truyền thuyết Thánh Gióng như được kể trong SGK (bởi Lê Trí Viễn) và bản kể của Nguyễn Đổng Chi:
'Vào thời kỳ Hùng Vương (không ghi chính xác thời điểm), có một phụ nữ đã già nhưng sống một mình. Một sáng, khi bà đi thăm ruộng, bỗng nhìn thấy một dấu chân to lớn đã làm nát mấy luống cà. Bà ngạc nhiên gọi lên: 'Trời ơi! Chân ai mà to thế này!'. Khi bà dùng chân đặt vào dấu chân lạ, bà cảm thấy rùng mình. Từ đó, bà mang thai. Sau một thời gian, bà sinh ra một đứa con trai khỏe mạnh, được đặt tên là Gióng. Nhưng dù bé đã ba tuổi nhưng vẫn nằm ngửa đòi ăn, không biết nói cũng như biết cười.'
Trong thời điểm đó, giặc Ân xâm nhập vào cướp nước của chúng ta. Giặc Ân vô cùng tàn bạo và hung dữ, và chúng được lãnh đạo bởi một tướng quân tên là Ân Vương, một hình tượng quái dị và đáng sợ. Họ đến mỗi nơi, đốt nhà, giết người và cướp của. Quân đội của Hùng Vương đã thử sức nhiều lần nhưng không thể đánh bại. Lo lắng, vua Hùng đã gửi sứ giả khắp nơi trong vương quốc để tìm kiếm một vị tướng tài giúp vua cứu nước. Một ngày, sứ giả đến làng của cậu bé Gióng. Nghe tin về việc vua cần người tài, mẹ của Gióng đang ru con trai, bất ngờ cậu bé nói: 'Mẹ ơi! Hãy gọi sứ giả đến đây cho con!' Rồi lại im lặng. Mẹ của Gióng vừa vui vừa sợ, và nhanh chóng đi kể cho hàng xóm nghe. Mọi người đều kinh ngạc với điều này. Cuối cùng, một người nói: 'Hãy mời sứ giả đến đây để xem cậu bé muốn gì'.'
Câu 2. So sánh bản kể về truyền thuyết Thánh Gióng trong sách giáo khoa (của Lê Trí Viễn) với bản kể của Nguyễn Đổng Chi:
Khi đại sứ của vương triều bước vào nhà và bắt gặp chàng bé Gióng, hắn không thể nhịn được việc hỏi: “Con trẻ ơi, ngươi mới lên ba đã có ý định gì khi mời ta đến đây?” Gióng đáp lại một cách mạnh mẽ và rõ ràng: “Ta muốn đến cầu xin vua cho ta một con ngựa sắt, một thanh gươm sắt, một bộ giáp sắt và một chiếc mũ bảo hiểm sắt, để ta có thể đương đầu với kẻ thù!”
Tất cả mọi người đều đứng im lặng, không tin vào điều họ thấy. Họ nghĩ rằng một vị thần đã hiện hình, và ngay lập tức, người đại diện của vua vội vàng quay lại cung điện. Nghe tin, vua Hùng rất vui mừng và lập tức ra lệnh cho thợ rèn tập hợp tất cả sắt có sẵn để rèn ra ngựa, gươm, áo giáp và mũ như lời yêu cầu của Gióng. Mọi thứ sau khi được rèn xong nặng nề không thể tin được. Hàng chục người phải cố gắng nâng gươm mà không thành công. Vua Hùng buộc phải sử dụng hàng ngàn quân lính để vận chuyển mọi thứ tới cho Gióng. Khi tin tức về việc quân đội đang kéo ngựa sắt tới làng, mẹ của Gióng hoảng sợ chạy tới và cảnh báo con trai: “Con ơi! Các việc của hoàng đế không phải đùa. Bây giờ quân đang tới, chúng ta phải làm sao đây?”
Nghe lời mẹ, Gióng đứng dậy và nói: “Đừng lo về việc đánh giặc, mẹ nhé. Nhưng mẹ hãy cho con ăn no trước đi!”
Mẹ vội vàng chuẩn bị bữa cơm cho con trai, nhưng bất kỳ nồi cơm nào mà Gióng ăn hết luôn. Mỗi lần ăn một nồi, Gióng trở nên cao lớn hơn một chút và yêu cầu ăn nhiều hơn. Mẹ càng cho con ăn, thì con càng lớn nhanh hơn, nhưng bất ngờ, Gióng đã trở thành một chàng trai khỏe mạnh chỉ trong vài giây. Sau khi hết gạo, mẹ bắt đầu kêu gọi hàng xóm giúp đỡ. Mọi người đến với nhau mang đồ ăn và thức uống, nhưng mỗi lần đem đến, Gióng lại ăn hết một cách nhanh chóng. Rồi Gióng tiếp tục nói: “Hãy tìm vải cho con mặc.”
Mọi người chạy đến mang vải lụa để may quần áo cho Gióng. Nhưng cơ thể của Gióng lớn lên một cách kì diệu, khiến cho quần áo mới vừa may đã trở nên chật và ngắn ngủi. Họ phải mang thêm vải lụa để mở rộng chúng. Không mất nhiều thời gian, đầu của Gióng đã chạm vào mái nhà. Mọi người vẫn còn ngạc nhiên khi quân đội cuối cùng kéo ngựa, gươm, áo giáp và mũ sắt đến. Gióng bước ra khỏi nhà với tư thế mạnh mẽ, người cao lớn và vững chắc, và hét lên như tiếng sấm: “Ta là tướng của trời!”
Sau đó, Gióng khoác áo giáp sắt, đội mũ bảo hiểm sắt, cầm thanh gươm múa quanh vài vòng. Khi chia tay mẹ và làng, hắn nhảy lên lưng con ngựa. Con ngựa sắt bất ngờ bắt đầu phun ra một luồng lửa đỏ rực trước mặt. Gióng thúc ngựa, họ bay như cơn gió, vượt qua hàng chục dặm chỉ trong nháy mắt, rung chuyển cả trời đất. Ngay khi đến gần trại quân giặc, Gióng nhanh chóng ra tay, và quân giặc chỉ biết chạy trốn. Quân giặc thất bại, tướng Ân vương bị hạ gục. Bọn lính địch lạy lùng xin hàng. Quân đội của vua Hùng và dân làng chỉ còn việc trói buộc chúng lại. Trong vòng một buổi sáng, Gióng đã đánh bại được kẻ thù. Khi đến chân núi Sóc Sơn, Gióng cởi bỏ giáp và nón, sau đó ngựa và hắn bay lên trời. Vì chiến công hiển hách, vua Hùng đã cho xây đền thờ Gióng ở làng quê, và phong hắn là Phù Đổng Thiên vương.
Ngày nay, chúng ta vẫn thấy những dấu vết của dãy ao tròn kéo dài từ Kim Anh, Đa Phúc đến Sóc Sơn, được cho là những dấu chân của Thánh Gióng. Khu rừng bị ngựa sắt phun lửa cháy giờ vẫn gọi là làng Cháy. Cây tre mà Gióng nhổ đánh giặc bị lửa đốt thành màu vàng, được gọi là tre là ngà (hoặc đằng ngà).
(Nguyễn Đổng Chi)
- Giống nhau: Trong cả hai câu chuyện, có các chi tiết chính như việc sinh ra kỳ lạ của Thánh Gióng, việc giặc Ân xâm lược, vua Hùng tìm người tài giúp đỡ đất nước, Gióng lên tiếng đầu tiên đòi đi chiến đấu, nhân dân góp công nuôi dưỡng Thánh Gióng, Thánh Gióng đánh bại quân giặc Ân, và sau chiến thắng, Thánh Gióng bay lên trời.
- Điểm khác: Truyền thuyết của Nguyễn Đổng Chi có một số điểm khác biệt, như:
- Thêm nhân vật tướng giặc Ân vào câu chuyện.
- Có nhiều đoạn đối thoại giữa mẹ của Thánh Gióng và Thánh Gióng, cũng như giữa sứ giả và Thánh Gióng.
- Mô tả chi tiết hơn một số sự kiện trong câu chuyện. Ví dụ như đoạn Thánh Gióng đánh giặc: “Thánh Gióng mặc giáp sắt, đội nón sắt, cầm thanh gươm, múa quanh vài vòng. Khi từ biệt mẹ và dân làng, hắn nhảy lên lưng con ngựa. Con ngựa sắt bất ngờ chồm lên, phun ra một luồng lửa đỏ rực. Thánh Gióng thúc chân, ngựa phi như bay, sải từng bước dài hàng chục sào, rung chuyển cả trời đất…”.
Câu 3. Giới thiệu một tác phẩm thơ hoặc vở kịch liên quan đến Thánh Gióng và Sơn Tinh, Thủy Tinh.
- Một số tác phẩm thơ hoặc vở kịch về Thánh Gióng: Thánh Gióng (thơ, Nguyễn Lãm Thắng), Vịnh Đổng Thiên Vương (thơ, Nguyễn Khuyến)...
- Một số tác phẩm thơ hoặc vở kịch về Sơn Tinh, Thủy Tinh: Sơn Tinh, Thủy Tinh (thơ, Nguyễn Nhược Pháp)....
Câu 4. Vì sao hội thi thể thao trong trường phổ thông thường được gọi là Hội Khoẻ Phù Đổng theo em?
- Đây là cuộc thi dành cho thanh thiếu niên - độ tuổi giống như của Thánh Gióng.
- Hoạt động này được tổ chức với hy vọng nuôi dưỡng sức khỏe cho học sinh, giúp họ có sức mạnh vững chắc trong học tập và lao động, góp phần vào việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
