Xác định thể loại thơ có năm chữ trong các bài thơ sau: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về con người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông)
Nội dung chính
Bài thơ là tình cảm nhớ thương của người con dành cho mẹ và đất nước. Đó là tình cảm thiêng liêng của người con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ kính yêu đã sinh ra và yêu thương mình |
Trước khi đọc 1
Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Xác định thể loại thơ có năm chữ trong các bài thơ sau: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về con người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông)
Phương pháp giải:
Em nhớ lại các bài thơ mà đã học ở lớp 6 và xác định thể loại thơ của từng bài
Lời giải chi tiết:
Các bài thơ thuộc thể loại có năm chữ: Chuyện cổ tích về con người (Xuân Quỳnh), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh)
Trước khi đọc 2
Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Xôi là một món ăn quen thuộc của người Việt Nam. Chia sẻ cảm xúc của em về hương vị của món ăn đó.
Phương pháp giải:
Em nhớ lại hương vị của món xôi và chia sẻ cảm xúc
Lời giải chi tiết:
Xôi là một món ăn dân dã quen thuộc của người dân Việt Nam. Xôi được nấu từ hạt gạo nếp thơm phức và kết hợp với các loại như lạc, gấc, ngô,… để tạo ra những hương vị đặc trưng. Đối với em, món xôi là một món ăn gần gũi, dân dã và gợi lên nhiều kỷ niệm vì món xôi liên quan mật thiết đến mỗi bữa cơm gia đình, là món ăn quen thuộc của mỗi đứa trẻ trong suốt quãng thời gian lớn lên, xôi còn gắn bó với người nông dân Việt Nam và để lại hương vị khó phai với mùi thơm nồng nàn của gạo nếp. Đối với em, xôi không chỉ là một món ăn ngon bổ dưỡng mà còn kết nối với những kỷ niệm đẹp và tình cảm ấm áp.
Đọc văn bản 1
Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Theo dõi số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ
Phương pháp giải:
Em đọc các dòng thơ và đếm số tiếng, theo dõi cách gieo vần và cách ngắt nhịp
Lời giải chi tiết:
- Số tiếng trong mỗi dòng thơ: 5 tiếng.
- Gieo vần: vần liền (chữ cuối của hai dòng kế tiếp vần với nhau).
VD:
Mẹ ở đâu chiều nay
Nhặt lá về đun bếp
Phải mẹ thổi cơm nếp
Mà thơm suốt đường con.
=> Chữ cuối của câu thơ thứ hai vần với chữ cuối của câu thơ thứ ba.
- Nhịp thơ: nhịp 2/3; 1/4; 3/2 tùy theo từng câu
Đọc văn bản 2
Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Mô tả hình ảnh của người mẹ trong kí ức của đứa con
Chú ý đọc chi tiết dòng thứ hai để vẽ hình ảnh người mẹ
Lời giải chi tiết:
Trong ký ức của đứa con, hình ảnh người mẹ hiện ra với vẻ hiền từ, mạnh mẽ, yêu con và sẵn lòng nấu xôi cho con
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp có gì khác so với bài thơ Đồng dao mùa xuân?
Phương pháp giải:
Em đọc lại hai bài thơ này và có thể kẻ bảng để so sánh các tiêu chí: số tiếng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của 2 bài thơ
Lời giải chi tiết:
Tiêu chí |
Gặp lá cơm nếp |
Đồng dao mùa xuân |
Số tiếng |
5 tiếng |
4 tiếng |
Cách gieo vần |
vần liền |
vần chân |
Nhịp thơ |
Linh hoạt, biến tấu trên nền nhịp 2/3 |
Linh hoạt, biến tấu trên nền nhịp 2/2 |
Chia khổ |
4 khổ, trong đó có 1 khổ đặc biệt |
9 khổ, trong đó có 2 khổ đặc biệt |
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Hãy đánh giá về tình huống đã gợi nhớ đứa con về người mẹ của mình. Trong ký ức của đứa con, hình ảnh người mẹ là như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc lại bài thơ để tìm các chi tiết về người mẹ và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Tình huống đã gợi nhớ đứa con về người mẹ: Trong một bối cảnh đặc biệt mà lính phải đối mặt trong những năm chiến tranh. Qua bối cảnh đó, người đọc nhận thấy sự tinh tế trong cảm nhận về thiên nhiên, về thế giới tình cảm phong phú và ý thức trách nhiệm lớn lao với gia đình, quê hương, đất nước.
- Hình ảnh của người mẹ trong ký ức của đứa con: hình ảnh hiền từ, mạnh mẽ, yêu thương, chịu khó, giản dị, chất phác, rất yêu thương con và sẵn lòng nấu xôi thơm lừng cho con
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong khổ thứ ba, đứa con thể hiện những cảm xúc, tình cảm gì? Tại sao những cảm xúc, tình cảm đó lại trào dâng trong lòng đứa con khi “gặp lá cơm nếp”?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thứ ba, tập trung vào các đối tượng mà tác giả đề cập và biểu hiện cảm xúc
Lời giải chi tiết:
- Trong khổ thứ ba, đứa con thể hiện sự nhớ thương và yêu mến đầy dạt dào đối với mẹ và quê hương. Đây là những tình cảm thiêng liêng mà đứa con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ yêu thương đã sinh ra và dưỡng dục mình.
- Những cảm xúc, tình cảm đó lại trào dâng trong lòng đứa con khi “gặp lá cơm nếp” bởi đây là hương vị của quê hương anh.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Đánh giá của em về hình ảnh đứa con trong bài thơ là như thế nào?
Phương pháp giải:
Từ những cảm xúc được thể hiện trong văn bản, hình dung về đứa con trong bài thơ và đưa ra nhận xét.
Lời giải chi tiết:
Đứa con trong bài thơ không thể hiện trực tiếp mà chỉ xuất hiện gián tiếp qua cảm xúc thể hiện trong bài. Anh là một đứa con giàu tình cảm, biết ơn khi nhớ về mẹ với những điều bình dị và không quên được những món ăn quen thuộc mà mẹ đã dành trọn tình cảm để nấu cho anh.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Theo em, thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ?
Phương pháp giải:
Tìm hiểu về đặc điểm của thể thơ năm chữ, đọc kỹ bài thơ để cảm nhận thêm về tác dụng của thể thơ đối với nội dung của bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Thể thơ năm chữ: Mỗi dòng đều có năm tiếng, nhiệp 3/2, 2/3 linh hoạt, sử dụng vần chân…
=> Bài thơ ngắn, chỉ có bốn khổ, tổng cộng mười bốn dòng, trong đó ba khổ đầu mỗi khổ có bốn dòng, khổ cuối chỉ có hai dòng. Mỗi dòng năm tiếng được ngắt nhiệp linh hoạt với vần chân biến hóa. Những đặc điểm hình thức đó đã giúp thể hiện một cách hàm súc tình cảm, tâm hồn của người con đối với quê hương, đất nước và mẹ của mình. Những dòng thơ ngắn gọn, không miêu tả chi tiết, cụ thể mà chỉ làm bùng nổ tâm trạng của đứa con nhưng người đọc vẫn có thể cảm nhận được tình cảm sâu nặng mà anh dành cho quê hương và mẹ.
Kết nối với đọc
(trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Viết một đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) thể hiện cảm xúc của đứa con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.
Lời giải chi tiết:
Dù chúng ta đi qua cuộc sống dài lớn ra sao, cũng không thể hiểu hết công lao của mẹ cha. Vì vậy, đã có không biết bao sáng tác được sáng lên để tôn vinh công lao của họ. Tác phẩm của Thanh Thảo cũng nằm trong số đó, ngắn gọn nhưng chứa đựng đầy cảm xúc trong bài thơ Gặp lá cơm nếp. Bài thơ này phản ánh cảm xúc của đứa con khi tình cờ nhớ đến hương vị của xôi và nỗi nhớ về mẹ. Dù đã xa nhà nhiều năm, nhưng vẫn nhớ mãi một bát xôi nếp mùa gặt và hình ảnh mẹ thân thương. Trong lòng của mỗi người, hình ảnh mẹ là điều tuyệt vời nhất, là ánh sáng dẫn đường suốt cuộc đời. Đối với người lính, mẹ là nguồn yêu thương vô hạn, là niềm hy vọng mãi mãi. Câu thơ 'Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương' như một lời than khóc trong lòng nhân vật khi nhớ đến mẹ già và đất nước đẹp đẽ. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời, chỉ để con được hưởng những điều tốt đẹp nhất. Những câu thơ ngắn gọn, đơn giản nhưng tràn đầy tình cảm. Bài thơ 'Gặp lá cơm nếp' được viết ra từ tình yêu và nỗi nhớ mà nhà thơ dành cho mẹ. Bài thơ này đã gửi đi nhiều cảm xúc sâu sắc trong lòng người đọc