Buzz
Đoạn trích từ Hoàng Lê nhất thống chí, phần thuộc hồi thứ 14, viết về trận Quang Trung đại phá Quân Thanh. Qua đoạn này, chúng ta thấy rõ hình ảnh anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ và sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh, cùng số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống được mô tả rất chân thực và sinh động.
Mytour sẽ giới thiệu tài liệu Soạn văn 9: Hoàng Lê nhất thống chí. Bạn đọc có thể tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.
Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí - Mẫu 1
Tạo văn Hoàng Lê nhất thống chí chi tiết
I. Tác giả
- Ngô Gia Văn Phái là một nhóm tác giả trong dòng họ Ngô Thì, sinh sống tại làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
- Trong số họ, hai tác giả nổi bật là Ngô Thì Chí (1753 - 1788), làm quan thời vua Lê Chiêu Thống, và Ngô Thì Du (1772 - 1840), làm quan dưới triều nhà Nguyễn.
II. Tác phẩm
1. Bối cảnh sáng tác
- Tác phẩm được viết bằng chữ Hán, ghi lại quá trình thống nhất của triều đình Lê khi Tây Sơn đánh bại Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê.
- Không chỉ giới hạn ở việc miêu tả sự thống nhất của triều đình Lê, tác phẩm còn tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào khoảng ba mươi năm cuối thế kỉ XVIII và đầu thế kỉ XX.
2. Thể loại
- Chí là một dạng văn ghi lại sự vật, sự kiện.
- Có thể hiểu Hoàng Lê nhất thống chí như một tác phẩm tiểu thuyết lịch sử theo kiểu chương hồi.
- Cuốn tiểu thuyết này gồm tổng cộng 17 chương, đoạn trích trong sách giáo khoa nằm ở chương thứ 14, kể về sự kiện Quang Trung đánh tan quân Thanh.
3. Cấu trúc
Bao gồm 3 phần chính:
- Phần 1. Từ điểm khởi đầu đến “vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)”: quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi vua, dẫn quân đi đánh quân Thanh.
- Phần 2. Tiếp tục đến “vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, sau đó rút vào thành”: cuộc hành quân nhanh chóng và chiến thắng lừng lẫy của Quang Trung.
- Phần 3. Phần còn lại: thất bại lớn của quân Thanh và sự thảm họa của vua nhà Lê. Chiến thắng của Chiêu Thống.
4. Tóm gọn
Sợ hãi trước viễn cảnh quân Tây Sơn đưa quân vào Bắc để bắt Vũ Văn Nhậm, vua Lê Chiêu Thống cầu cứu quân Thanh. Cơ hội này được triều đình nhà Thanh lợi dụng để kéo quân sang với hy vọng xâm chiếm nước ta. Nghe tin này, Quang Trung họp mặt với tướng lĩnh, lập kế hoạch tiến công quân Thanh.
Quang Trung tổ chức buổi tiệc mừng quân lính, phân chia quân thành 5 đội, sau đó tự mình dẫn quân ra trận. Vào tối mùng 30 Tết, hứa hẹn ngày mồng 7 sẽ tổ chức tiệc mừng chiến thắng ở Thăng Long. Quân Tây Sơn đến sông Gián, quân địch đánh tan tác, các đội do thám bị bắt sống. Nửa đêm mùng 3 Tết Kỷ Dậu (1789), vua Quang Trung đến Hà Hồi, Thượng Phúc, vây kín thành. Khi địch nhận ra, chúng sợ hãi và đầu hàng.
Sáng sớm mùng 5 Tết, quân Tây Sơn tấn công đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh không cưỡng lại được, bỏ chạy loạn đả. Tướng địch là Sầm Nghi Đống tự tử. Trong buổi trưa, quân Tây Sơn tiến vào Thăng Long. Tổng đốc địch Tôn Sĩ Nghị nghe tin đã thử tìm cách trốn về quê. Vua Lê trong cung điện nghe tin, đưa Thái Hậu ra ngoài và gặp Tôn Sĩ Nghị đang chạy trốn. Quân Tây Sơn đánh bại quân Thanh.
III. Hiểu - Đọc văn bản
1. Hình tượng của anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ
- Nhân vật có hành động mạnh mẽ, quyết đoán:
- Chỉ trong một tháng sau khi quân Thanh chiếm Thăng Long, đã hoàn tất mọi chuẩn bị cho cuộc hành quân về phía Bắc.
- Tuyên thệ trước trời đất, lên ngôi vua và đổi niên hiệu thành Quang Trung.
- Ngay sau khi lên ngôi, tự mình lãnh đạo quân đội ra Bắc.
- Tuyển quân ở Nghệ An, tổ chức một cuộc duyệt binh lớn và cải tổ đội quân.
- Cưỡi voi điều khiển quân lính…
- Người có trí tuệ sáng suốt, tầm nhìn xa trông rộng:
- Nắm bắt được tình hình của chúng ta và đối thủ, đưa ra các quyết định quan trọng.
- Có sự sáng suốt và nhạy bén trong việc phán đoán và sử dụng con người. Ông biết đánh giá đúng người đúng việc.
- Bình tĩnh và quyết đoán: “Khi nghe tin quân Thanh xâm chiếm Thăng Long, ông không hề bất an”. “Tại Tam Điệp, Quang Trung đánh giá chính xác tình hình và phản ánh đúng chính sách của Ngô Thì Nhậm”
- Có ý chí mạnh mẽ, biết trọng dụng tài năng và sử dụng binh lính một cách thông minh:
- Trước khi ra trận, tính toán kỹ lưỡng mọi kế sách và tin tưởng vào chiến thắng chỉ trong vòng mười ngày, hẹn gặp quân sĩ vào ngày mồng 7 năm mới tại Thăng Long để mừng chiến thắng.
- “Tại Tam Điệp, Quang Trung phản ánh chính xác tình hình và đánh giá đúng chiến lược của Ngô Thì Nhậm”.
- Trong trận đánh: Quang Trung liên tục diều binh, chỉ huy và sử dụng những kế sách đã sẵn sàng để đánh bại quân Thanh.
=> Do đó, hình ảnh của Quang Trung trong Hoàng Lê nhất thống chí là một anh hùng dũng cảm, tài năng cũng như biết thu phục lòng người và là tinh thần của trận chiến.
2. Hình ảnh của những kẻ cướp nước, làm ăn bất lương
- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh trong hình ảnh:
- Một tướng giặc kiêu căng, tự phụ và coi thường đối thủ.
- Bất tài, không có tài năng và thiếu chiến lược, tầm nhìn.
- Khi nghe tin quân Tây Sơn tiến đến: “Tôn Sĩ Nghị hoảng sợ, không kịp lấp đầy áo giáp, ngựa không kịp bắc yên, dẫn binh lính chạy trốn…”
- Quân Thanh: hoảng loạn, bỏ chạy tán loạn, cố gắng vượt qua cầu bắc sông nhưng cuối cùng ngã xuống sông và chết đuối.
=> Tình trạng thất bại thê thảm của đối thủ xâm lược.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và thái tử đồng bọn:
- Đồng lòng với bọn cướp nước, thậm chí còn thấp hèn và nhục nhã hơn.
- “Khi nghe tin có biến, vua Lê ngay lập tức cùng bọn tay sai đưa thái hậu ra ngoài…”
- Đặc biệt là trong cuộc gặp gỡ với chủ tướng quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “Hai bên cùng nhìn nhau đầy oán giận, rơi nước mắt…”
=> Cảnh tình đáng thương của kẻ phản quốc.
Viết văn ngắn về Hoàng Lê nhất thống
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Xác định ý chính và cấu trúc đoạn văn.
- Ý chính: Quang Trung dẫn quân tiến vào Bắc đánh quân Thanh, vua Lê Chiêu Thống phản bội phải chạy theo đám giặc.
- Kế hoạch:
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)”: quân Thanh chiếm Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế dẫn quân đi đánh quân Thanh.
- Phần 2. Tiếp theo đến “vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, sau đó kéo vào thành”: cuộc hành quân nhanh chóng và chiến thắng lấn át của Quang Trung.
- Phần 3. Phần còn lại: thất bại của quân Thanh và sự thảm hại của vua Lê Chiêu Thống.
Câu 2. Thông qua đoạn trích của tác phẩm, em cảm nhận hình ảnh anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ như thế nào? Theo em, nguồn cảm hứng nào đã thúc đẩy tác giả khi tạo ra hình ảnh anh hùng dân tộc này?
* Tưởng tượng về người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ:
- Tính cách mạnh mẽ, quyết đoán của con người:
- Chỉ trong vòng một tháng sau khi quân Thanh chiếm Thăng Long, đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc tiến quân ra Bắc.
- Thẳng thắn và kiên quyết, lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu thành Quang Trung.
- Sau khi lên ngôi hoàng đế, ngay lập tức tự mình lãnh đạo đại bình, cả trên biển lẫn trên cạn, hướng quân tiến ra Bắc.
- Tuyển mộ quân lính ở Nghệ An, tổ chức một cuộc duyệt binh lớn và sắp xếp lại hàng ngũ đội quân.
- Thể hiện sự quyết tâm bằng việc cưỡi voi dẫn đầu quân lính vào chiến trận…
- Sáng suốt và có tầm nhìn xa trông rộng:
- Đánh giá chính xác tình hình của chúng ta và địch, đưa ra những quyết định quan trọng.
- Thấu hiểu và nhạy bén trong việc phân tích và sử dụng con người. Ông biết đánh giá đúng người đúng việc.
- Bình tĩnh và quyết đoán: “Khi nghe tin quân Thanh đã xâm nhập Thăng Long, tôi không hề lo lắng”. “Ở Tam Điệp, Quang Trung dự đoán chính xác tình hình và đánh giá đúng chiến lược của Ngô Thì Nhậm”
- Ý chí mạnh mẽ, biết trân trọng nhân tài và sử dụng binh pháp một cách thông thạo:
- Trước khi ra trận, Quang Trung đã tính toán mọi chiến lược và tin chắc vào chiến thắng chỉ trong vòng mười ngày, hứa hẹn với quân sĩ rằng vào ngày mồng 7 năm mới sẽ tổ chức tiệc mừng ở Thăng Long.
- “Ở Tam Điệp, Quang Trung đã dự đoán đúng tình hình và đánh giá chính xác sách lược của Ngô Thì Nhậm”.
- Trong trận đánh, Quang Trung liên tục điều quân, chỉ huy tướng và sử dụng những chiến thuật đã chuẩn bị trước để đánh bại quân Thanh.
=> Như vậy, hình ảnh của Quang Trung trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống được miêu tả là một anh hùng gan dạ, thông minh và biết thu phục lòng người, trở thành linh hồn của trận chiến.
* Nguồn cảm hứng của tác giả: Tinh thần yêu nước và sự tôn trọng, ngưỡng mộ đối với vua Quang Trung.
Câu 3. Sự thất bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống, kẻ phản nước, đã được mô tả như thế nào? Sự khác biệt trong cách miêu tả hai cuộc tháo chạy của tướng quân nhà Thanh và vua Lê Chiêu Thống là gì? Lý do tại sao có sự khác biệt đó?
* Sự thảm hại của:
- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh được miêu tả như thế nào?
- Là một tướng lĩnh của quân giặc, kiêu căng và tự mãn.
- Bị cho là không tài năng, vô dụng và thiếu chiến lược, tầm nhìn.
- Khi biết quân Tây Sơn sắp tới, “Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa chưa kịp đóng yên, người chưa kịp mặc áo, dẫn theo bọn lính kị mã của mình vội vã chuồn trước…”
- Quân Thanh: tất cả đều hoảng loạn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu bắc sông, đẩy nhau đến mức rơi xuống sông mà chết.
=> Tình huống thất bại và thảm hại của kẻ thù xâm lược.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và tôi trong tác phẩm:
- Phải chịu số phận chung với bọn phản nước, thậm chí còn phải chịu đựng ê chề và nhục nhã hơn.
- “Vua Lê ở trong cung nghe tin có biến cố, vội vàng cùng bọn Lê Quýnh, Trịnh Hiến dẫn thái hậu ra ngoài…”
- Đặc biệt là trong cuộc gặp gỡ giữa vua Lê và lãnh đạo quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “cả hai đều nhìn nhau với vẻ than thở, oán trách, nước mắt tuôn rơi’.
=> Tình trạng bi thảm của kẻ phản nước.
* Sự khác biệt:
- Hình ảnh quân Thanh tháo chạy: đầy tai hại, tỏ ra hạnh phúc với cái nhìn tự mãn, thoải mái. Khung cảnh sống động, đẹp mắt để mô tả chiến thắng rực rỡ của chúng ta trước địch.
- Cảnh tượng tháo chạy của vua Lê Chiêu Thống: được mô tả chi tiết hơn, mang một bầu không khí êm dịu, chậm rãi hơn, nhấn mạnh vào sự hối tiếc và tiếc nuối.
=> Sự khác biệt là do quan điểm chủ quan của người viết: Vẫn tồn tại sự tôn trọng đối với một triều đại mà họ từng phục vụ.
Câu 4. Phân tích về phong cách trình bày của đoạn trích này.
Phong cách trình bày đặc sắc:
- Không chỉ ghi chép sự kiện một cách gấp gáp theo thời gian (như một văn bản lịch sử) mà còn mô tả chi tiết hành động và lời nói.
- Miêu tả được sự đối lập giữa hai phe quân và lòng trung thành với lịch sử dân tộc.
=> Văn bản đã tái hiện một cách chân thực một sự kiện lịch sử.
II. Thực hành
Dựa vào tác phẩm, viết đoạn văn ngắn mô tả lại chiến công nhanh chóng đánh bại quân Thanh của vua Quang Trung từ tối 30 đến ngày mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789).
Gợi ý
Chỉ trong mười ngày, từ tối 30 đến mùng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789), quân của vua Quang Trung đã đánh bại hơn hai mươi vạn quân Thanh. Ban đầu, quân ta tấn công nghĩa binh trận đồ ở sông Gián, tiêu diệt không để lại một kẻ sống sót, ngăn cản chúng báo tin cho quân ở hai đồn Hà Hồi và Ngọc Hồi. Đến nửa đêm ngày mùng 3, vua Quang Trung cầm quân tiến vào đánh và chiếm được Hà Hồi, thu giữ toàn bộ lương thực và vũ khí của kẻ thù. Đến ngày mùng 5, quân ta cũng chiếm được đồn Ngọc Hồi. Tướng giặc Tôn Sĩ Nghị đã bỏ chạy sau khi nghe tin tức. Vua Lê Chiêu Thống ở trong cung cũng tìm cách trốn thoát trong hoàn cảnh thê thảm. Quân của chúng ta đã tiêu diệt quân Thanh, giành lại được kinh thành Thăng Long.
Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí - Mẫu 2
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Tìm đại ý và bố cục đoạn trích.
- Đại ý: Vua Quang Trung tiến binh ra Bắc đánh bại quân Thanh, vua Lê Chiêu Thống bỏ chạy theo kẻ thù.
- Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788) ”. Quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế đem quân đi đánh quân Thanh.
- Phần 2: Tiếp theo đến “vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, rồi kéo vào thành ”. Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng vang dội của Quang Trung.
- Phần 3: Còn lại. Sự đại bại của quân Thanh và sự thảm hại của vua tôi Lê.
Câu 2. Qua đoạn trích tác phẩm, ta cảm nhận hình ảnh anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ như thế nào? Theo tôi, nguồn cảm hứng nào đã thúc đẩy tác giả khi tạo ra hình ảnh anh hùng dân tộc này?
- Hình ảnh anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ hiện lên:
- Con người hành động mạnh mẽ, quyết định:
- Là người có trí tuệ sáng suốt, có tầm nhìn xa trông rộng:
- Có ý chí kiên cường, biết trọng nhân tài và tài dụng binh như thần:
=> Vua Quang Trung hiện ra là một anh hùng dũng cảm, mưu lược và biết thu phục lòng người, trở thành linh hồn của trận chiến.
- Nguồn cảm hứng chi phối tác giả: Tinh thần yêu nước cùng sự tôn thờ, ngưỡng mộ của người viết dành cho vua Quang Trung.
Câu 3. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống phản nước, hại dân đã được mô tả như thế nào? Ngòi bút tác giả khi mô tả hai cuộc tháo chạy của tướng quân nhà Thanh và vua Lê Chiêu Thống có điểm gì khác biệt? Hãy giải thích vì sao có sự khác biệt đó?
- Hình ảnh của Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:
- Một tên tướng giặc kiêu căng, tự phụ và khinh thường kẻ địch.
- Bất tài, vô dụng và không có mưu lược, tầm nhìn.
- Khi biết tin quân Tây Sơn sắp tiến đến: “Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo, dẫn bọn lính kỵ mã của mình chạy trốn…”
- Quân Thanh: đều hoảng sợ, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu bắc sông, xô đẩy nhau đến nỗi rơi xuống sông mà chết.
=> Tình cảnh thất bại đến thảm hại của kẻ thù xâm lược.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và bầy thân tín:
- Chịu số phận chung với bọn phản quốc, thậm chí phải chịu đựng những lời dèm pha tủi nhục hơn.
- “Vua Lê ở trong cung nghe tin có biến cố gấp gáp cùng bọn Lê Quýnh, Trịnh Hiến đưa thái hậu ra ngoài…”
- Đặc biệt là cuộc gặp gỡ giữa vua Lê và chủ tướng quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “cùng nhìn nhau than thở, oán trách rơi nước mắt’.
=> Tình cảnh bi đát của kẻ đào pháo quốc gia.
- Điểm khác biệt:
- Phân cảnh rút lui của quân Thanh: đáng xấu hổ, buồn cười với ánh mắt hạnh phúc, thỏa mãn. Tiếng vang nhanh chóng, dồn dập để gợi lên chiến thắng hùng vĩ của chúng ta trước đối thủ.
- Phân cảnh rút lui của vua của chúng ta Lê Chiêu Thống: mô tả chi tiết hơn, tiếng vang chậm rãi, êm dịu hơn để thể hiện sự đau đớn, tiếc nuối.
=> Sự khác biệt do góc nhìn chủ quan của tác giả: Vẫn giữ lòng tôn trọng với một triều đình mà họ từng phục vụ trung thành.
Câu 4. Đưa ra đánh giá về kỹ thuật miêu tả thực tế của đoạn trích này.
- Mô tả chi tiết các hành động, lời thoại.
- Miêu tả rõ ràng sự đối lập giữa hai phe quân và lòng trung thành với lịch sử dân tộc.
=> Văn bản đã tái hiện một cách chân thực một sự kiện lịch sử.
II. Thực hành
Dựa vào tác phẩm, viết một đoạn văn tóm tắt về chiến công vĩ đại của vua Quang Trung trong cuộc đại phá quân Thanh từ tối ngày 30 đến mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789).
Gợi ý:
Từ tối 30 đến mùng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789), quân của Quang Trung đã đánh bại hai mươi ngàn quân Thanh. Ban đầu, quân Quang Trung tiến công nghĩa binh trấn thủ ở sông Gián, bắt sống không để một tên lính nào sống sót để họ không thể báo tin cho quân ở đồn Hà Hồi và Ngọc Hồi. Nửa đêm mùng 3, Quang Trung cùng quân lính tiến công Hà Hồi, giành thắng lợi. Quân Quang Trung đã thu được toàn bộ lương thực và vũ khí của đối phương. Ngày mùng 5, quân Quang Trung chiếm được đồn Ngọc Hồi. Chủ tướng Tôn Sĩ Nghị đã bỏ chạy. Vua Lê Chiêu Thống trong cung khi nghe tin cũng cố tìm cách thoát khỏi. Quân Quang Trung nhanh chóng chiếm được kinh thành Thăng Long.
Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí - Mẫu 3
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1.
- Ý chính của đoạn trích: Vua Quang Trung dẫn quân ra Bắc đánh bại quân Thanh, trong khi đó vua Lê Chiêu Thống chạy theo kẻ thù.
- Cấu trúc của đoạn trích:
- Phần 1. Từ đầu đến “vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)”: quân Thanh chiếm Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và đưa quân ra đánh quân Thanh.
- Phần 2. Tiếp theo đến “vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, sau đó tiến vào thành”: cuộc hành quân nhanh chóng và chiến thắng hùng hậu của Quang Trung.
- Phần 3. Phần còn lại: thất bại lớn của quân Thanh và sự lụt thung của vua Lê Chiêu Thống.
Câu 2.
- Qua đoạn trích, em cảm nhận về hình ảnh anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ - Quang Trung:
- Hành động mạnh mẽ, quyết định
- Trí tuệ thông thái, có tầm nhìn xa trải rộng.
- Ý chí kiên định, biết trọng dụng nhân tài và binh lực như thần.
- Nguyên liệu cảm hứng nào đã thúc đẩy ngòi bút của tác giả khi tạo dựng hình ảnh anh hùng dân tộc này: Tinh thần yêu nước, lòng ngưỡng mộ và tôn trọng mà tác giả dành cho vua Quang Trung.
Câu 3. Sự thất bại của tướng lĩnh nhà Thanh và số phận đắng cay của vua Lê Chiêu Thống, kẻ phản nước, hại dân đã được mô tả như thế nào? Có điểm gì khác biệt khi ngòi bút tác giả mô tả hai cuộc rút lui của tướng quân nhà Thanh và vua Lê Chiêu Thống? Hãy giải thích tại sao có sự khác biệt ấy?
Sự thất bại của tướng lĩnh nhà Thanh và số phận đau buồn của vua Lê Chiêu Thống, kẻ phản nước, gây hại cho dân đã được mô tả:
- Hình ảnh của Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:
- Tôn Sĩ Nghị: Nghe tin quân Tây Sơn sắp tiến đến, “Tôn Sĩ Nghị hoảng sợ, ngựa chưa kịp đóng yên, người chưa kịp mặc áo, dẫn đội lính kị mã của mình vội vã chạy trước…”
- Quân Thanh: Sợ hãi bỏ chạy, cố tranh nhau qua cầu bắc sông, đẩy nhau đến mức rơi xuống sông và chết.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và đám thân tín:
- “Vua Lê trong cung nghe tin có biến, gấp gáp gặp bọn Lê Quýnh, Trịnh Hiến đưa thái hậu ra ngoài…”
- Đặc biệt là cuộc gặp gỡ giữa vua Lê và chủ tướng quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “cùng nhìn nhau than thở, oán trách đầy nước mắt’.
- Điểm khác biệt:
- Cảnh tháo chạy của quân Thanh: thảm hại, lo sợ với ánh mắt sung sướng, hưởng thụ. Âm nhạc nhanh, dồn dập để miêu tả chiến thắng hùng vĩ của chúng ta trước kẻ thù.
- Cảnh tháo chạy của vua Lê Chiêu Thống: mô tả chi tiết hơn, âm nhạc chậm rãi, nhẹ nhàng hơn để thể hiện sự tiếc nuối, ngậm ngùi.
=> Sự khác biệt là do quan điểm chủ quan của tác giả: Vẫn giữ lòng tôn trọng với một triều đình mà họ từng phục vụ trung thành.
Câu 4. Đưa ra nhận xét về kỹ thuật miêu tả thực tế của đoạn trích này.
- Không viết ghi lại sự kiện một cách vội vã qua từng khoảnh khắc thời gian.
- Miêu tả chi tiết các hành động, lời nói.
- Miêu tả được sự đối lập giữa hai phe quân và lòng trung thành với lịch sử dân tộc.
=> Văn bản đã tái hiện một cách chân thực một sự kiện lịch sử.
II. Thực hành
Dựa vào tác phẩm, viết một đoạn văn ngắn tả lại chiến công thần tốc đánh bại quân Thanh của vua Quang Trung từ tối 30 đến ngày mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789).
Gợi ý:
Từ tối 30 đến mùng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789), quân Tây Sơn đã đánh bại quân Thanh. Ban đầu, quân đã tấn công nghĩa binh trấn thủ ở sông Gián, bắt sống không để sót một lính để chúng không thể báo tin cho quân ở đồn Hà Hồi và Ngọc Hồi. Đến nửa đêm mùng 3, Quang Trung cùng quân lính tiến công Hà Hồi, giành chiến thắng. Quân đã thu được toàn bộ lương thực và vũ khí của đối thủ. Đến ngày mùng 5, quân đã chiếm được đồn Ngọc Hồi. Chủ tướng Tôn Sĩ Nghị đã bỏ chạy. Vua Lê Chiêu Thống trong cung khi nghe tin cũng cố tìm cách thoát ra. Quân Tây Sơn đã giành được kinh thành Thăng Long.
Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí - Mẫu 4
(1) Khởi đầu
Giới thiệu về Ngô gia văn phái, tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí và nội dung hồi thứ 14.
(2) Phần chính
a. Hình ảnh của anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ
- Con người hành động mạnh mẽ, quyết đoán:
- Chỉ trong vòng một tháng khi quân Thanh chiếm Thăng Long, đã chuẩn bị sẵn mọi mặt cho cuộc tiến quân ra Bắc.
- Tố cáo trước trời đất, lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu là Quang Trung.
- Sau khi lên ngôi, ngay lập tức tự mình chỉ đạo việc thu thập quân lính đại bình, cả trên biển lẫn trên đất liền để tiến quân ra Bắc.
- Tuyển quân tại Nghệ An, tổ chức một cuộc duyệt binh lớn và sắp xếp lại hàng ngũ quân lính.
- Trực tiếp cưỡi voi ra thăm quân lính trên chiến trường…
- Là người có sự thông minh, tầm nhìn xa trông rộng:
- Hiểu biết về tình hình của chúng ta và đối phương, đưa ra những quyết định quan trọng.
- Có khả năng nhìn nhận và sử dụng người một cách thông minh. Ông biết tôn trọng người xứng đáng với công việc của họ.
- Luôn bình tĩnh, quyết đoán: “Khi nghe tin quân Thanh đã xâm lược Thăng Long, ông không có bất kỳ lo lắng nào”. “Tại Tam Điệp, Quang Trung đã đưa ra đánh giá chính xác về tình hình và chính sách của Ngô Thì Nhậm”
- Sở hữu ý chí mạnh mẽ, biết trọng dụng người tài và sử dụng binh lính một cách tài tình:
- Trước khi xuất quân, ông đã lên kế hoạch cẩn thận và tin tưởng vào chiến thắng chỉ trong mười ngày, hứa hẹn với binh sĩ rằng vào ngày mồng 7 năm mới sẽ đến Thăng Long ăn mừng chiến thắng.
- “Tại Tam Điệp, Quang Trung đã đưa ra những dự đoán chính xác về tình hình và đánh giá đúng về chiến lược của Ngô Thì Nhậm”.
- Trong trận chiến: Quang Trung đã liên tục triệu tập binh lính, chỉ huy tướng lĩnh và áp dụng những kế hoạch đã chuẩn bị trước để đánh bại quân Thanh.
=> Như vậy, hình ảnh của Quang Trung trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí là một anh hùng dũng cảm, tài trí thông minh và biết thu phục lòng người, trở thành tâm điểm của trận chiến.
b. Hình ảnh của những kẻ cướp nước, đâm chém dân lành
- Hình ảnh của Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:
- Một tướng giặc kiêu căng, tự mãn và coi thường kẻ địch.
- Bất tài, vô dụng và thiếu mưu lược, tầm nhìn.
- Khi biết tin quân Tây Sơn sắp tiến đến: “ Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo, dẫn bọn lính kị mã của mình chuồn trước…”
- Quân Thanh: toàn bộ hoảng loạn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu bắc sông, xô đẩy nhau đến mức rơi xuống sông và chết.
=> Hình ảnh thất bại đến bi thảm của đối phương xâm lược.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và những kẻ phản bội:
- Chia sẻ cùng số phận với lũ cướp nước, thậm chí phải chịu đựng sự nhục nhã hơn.
- “Vua Lê ở trong cung nghe tin có chuyện gì đó thay đổi, vội vàng kêu gọi Lê Quýnh, Trịnh Hiến đưa hoàng hậu ra ngoài…”
- Đặc biệt là cuộc gặp gỡ giữa vua Lê và thủ lĩnh quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “Cùng nhìn nhau, than thở, oán trách rơi nước mắt’.
=> Tình trạng khó khăn của kẻ phản quốc.
(3) Kết luận
Xác nhận giá trị của nội dung và tài nghệ thuật trong hồi 14 của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.
