Buzz
Bài học Trao duyên (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du) là một phần của chương trình học Ngữ văn lớp 11.
Hôm nay, Mytour mang đến tài liệu Soạn văn 11: Trao duyên để các bạn học sinh có thể tham khảo và học tốt bài học này.
Chuẩn bị bài học Trao duyên
Trước khi đọc
Mối tình giữa Kim và Kiều trong Truyện Kiều được Nguyễn Du miêu tả như một 'thiên tình sử' tuyệt đẹp. Bạn hãy đọc một đoạn thơ từ Truyện Kiều hoặc một bài thơ của một tác giả khác về tình yêu của họ.
Gợi ý:
- Một đoạn trong Truyện Kiều:
Nhanh chóng tiến hành lễ rước vào,
Trên đài sen thêm hương sáp đốt thơm ngát.
Chúng ta thề nguyện một lời,
Tóc mây cắt đôi bằng một cây dao vàng.
Trăng lung linh giữa trời,
Chúng ta cam kết một lời cùng nhau.
Chân tình chắc chắn từ lòng,
Một chữ đồng đến xương, bền bỉ trăm năm.
- Bài thơ thề nguyền của Kiều và Kim Trọng (Chu Mạnh Trinh):
Đau đớn vì ai, nhớ nhung chờ mong,
Đối với ai, gió mát thổi, trăng soi.
Sông Ngân chưa có cầu Ô Thước,
Tình liễu vẫn còn e dè giữa cơn mưa gió.
Chọn mối tình bằng năm ngón tay,
Lập lờ lửa gần như một câu thơ.
Giá buốt muốn giữ nguyên như băng tuyết,
Không dễ dàng như trăng hoa nở rộ.
Đọc nội dung
Câu 1. Hãy mô tả bối cảnh của cuộc trao duyên (thời gian, không gian, hoàn cảnh của nhân vật).
- Thời điểm: buổi tối
- Địa điểm: căn phòng của Kiều hoặc Thúy Vân
- Tình hình: Trước đó, Thúy Kiều đã đến nhà Kim Trọng. Cả hai đã thề nguyện hôn nhân. Tuy nhiên, bất hạnh đến, gia đình gặp phải bi kịch, Thúy Kiều phải bán mình để giải cứu cha và em gái.
Câu 2. Quan sát, cảm nhận, tư duy của Thúy Kiều:
- Khi nói với Thúy Vân để xin giúp đỡ: bối rối, đau khổ
- Khi trao vật kỉ niệm cho Thúy Vân: đau lòng, thương tâm
Câu 3. Mười dòng thơ cuối là Thúy Kiều nói với ai?
Kiều tự trò chuyện với bản thân mình.
Sau khi đã đọc
Câu 1. Phân chia cấu trúc của đoạn văn và chỉ ra phần nào được kể chuyện, phần nào là lời thoại, và phần nào là suy nghĩ của các nhân vật.
- Cấu trúc bài viết bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”: Kiều thuyết phục và trao duyên cho Thúy Vân.
- Phần 2. Tiếp tục đến “Rảy xin chén nước cho người thác oan”: Kiều chuyển giao biểu tượng đính ước cho em cùng với lời khuyên dạy.
- Phần 3. Còn phần còn lại: nỗi đau khổ, luyến tiếc của Thúy Kiều.
- Lời của người kể chuyện: “Nỗi riêng… hỏi han”
- Lời thảo luận: “Cơ trời… thác oan”
- Lời suy tư: còn lại
Câu 2. Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân vào thời điểm nào?
Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân trong thời điểm: Trong bóng tối của đêm khuya, khi nghĩ về Kim Trọng, Thúy Kiều vật lê đau khổ không chỉ vì tình yêu dang dở mà còn vì sự tự trách mình. Nàng cảm thấy hối tiếc vì đã phụ bạc lời thề nguyền, gây ra đau khổ cho người mình yêu. Không thể trả lại được món nợ tình cảm nặng nề, nàng chỉ biết thổn thức trong đau khổ và sự bế tắc. Lúc đó, Thúy Vân tỉnh giấc, ân cần hỏi thăm, bày tỏ lòng biết ơn, lòng thương xót và sự đồng cảm với chị. Thúy Kiều đã nhờ vả em gái giúp mình giải quyết món nợ tình cảm.
Câu 3. Đọc đoạn thơ (từ câu 719 đến 748) và trả lời các câu hỏi sau:
a. Thái độ của Thúy Kiều khi nhờ vả Thúy Vân được thể hiện như thế nào? Tìm hiểu giá trị của những từ ngữ được sử dụng để diễn đạt thái độ đó.
b. Thúy Kiều đã đưa ra những lý lẽ gì để thuyết phục Thúy Vân chấp nhận lời trao duyên?
c. Khi trao kỉ vật cho Thúy Vân, Thuý Kiều đã dặn dò điều gì? Lời dặn dò ấy có nhất quán với lời nhờ cậy và thuyết phục Thúy Vân trước đó không? Chỉ ra những từ ngữ, chi tiết thể hiện sự nhất quán hoặc không nhất quán ấy.
d. Diễn biến tâm lý của Thúy Kiều khi trao lời trao duyên và khi trao kỉ vật cho Thúy Vân là như thế nào? Hãy phân tích và giải thích diễn biến tâm lí đó.
Gợi ý:
a. Thái độ của Thúy Kiều khi nhờ vả Thúy Vân được thể hiện với sự chân thành, trang nghiêm và trân trọng. Những từ ngữ như nhờ vả, ngồi lên, lạy, thưa góp phần thể hiện thái độ đó.
b. Thúy Kiều trình bày về hoàn cảnh của mình, nói về mối tình đẹp nhưng dang dở với Kim Trọng và mong Thúy Vân sẽ hiểu và chấp nhận lời nhờ vả này.
c.
- Khi trao kỉ vật cho Vân, Kiều dặn dò rằng “Duyên này” là của Thúy Vân và Kim Trọng, không còn là của Thúy Kiều nữa.
- Lời dặn dò này nhất quán với lời nhờ cậy và thuyết phục Thúy Vân trước đó. Những từ ngữ như: Duyên này thì giữ, vật này của chung; Xót người bạc mệnh ắt lòng chẳng quên; Tưới xin giọt lệ cho người thác oan;...
d. Tâm trạng của nhân vật Kiều được chia thành 3 giai đoạn chính trong đoạn trích Trao duyên:
- Lời trao duyên và lời thuyết phục Thúy Vân: từ ngữ chọn lọc, hàm súc, cách nói tinh tế, chặt chẽ, cho thấy Kiều rất bình tĩnh, sáng suốt.
- Lời dặn dò khi trao kỉ vật cho Thúy Vân: lời lẽ không rõ ràng, ý tứ thiếu chặt chẽ, thậm chí có mâu thuẫn.
- Tâm lý của nhân vật đã thay đổi từ trạng thái tỉnh táo, sáng suốt sang lúng túng, bối rối, thậm chí có lúc rơi vào ảo giác.
Câu 4. Phân tích diễn biến tâm trạng của Thúy Kiều trong mười dòng thơ cuối (chú ý sự thay đổi đối tượng tâm tình và giọng điệu).
- Trở về thực tại chia li, đổ vỡ và nỗi đau khổ không thể an ủi, bù đắp được.
- Tạ lỗi cùng Kim Trọng, tiễn biệt mối tình vàng đá, ý thức được số phận bất hạnh.
- Day dứt, đau đớn vì lời thề dang dở, chính mình trở thành người phụ bạc.
Câu 5. Nhận xét về nghệ thuật sử dụng từ ngữ của Nguyễn Du trong đoạn trích. Minh họa bằng một ví dụ mà bạn cảm thấy ấn tượng.
- Liên kết nhiều hình thức ngôn ngữ: từ lời kể, lời của nhân vật đến lời tiếp.
- Kết hợp giữa ngôn ngữ học thuật và ngôn từ dân dã.
Liên kết giữa việc đọc và viết.
Truyện Kiều là biểu hiện của sự hiểu biết và lòng thương yêu đời của Nguyễn Du. Trong đoạn trích Trao duyên, Nguyễn Du đã thể hiện được bi kịch của tình yêu và nhân cách cao đẹp của Thúy Kiều. Nàng hy sinh tình yêu với Kim Trọng để cứu cha em khỏi oan sai. Việc này không chỉ là sự hy sinh cá nhân mà còn là biểu hiện của lòng trân trọng và đau đớn trong tình yêu của nàng. Sau khi bán mình, Thúy Kiều dành thời gian suy tư và nhờ em gái là Thúy Vân thay mình kết duyên với Kim Trọng. Nàng để lại những kỉ vật trong tình yêu, biểu hiện sự trân trọng và đau đớn tột cùng trong lòng nàng.
Gợi ý:
Truyện Kiều là tiếng nói hiểu biết và lòng thương yêu đời của Nguyễn Du. Thông qua đoạn trích Trao duyên, Nguyễn Du đã mô tả một câu chuyện tình yêu bi kịch và cao quý. Thúy Kiều hy sinh tình yêu của mình với Kim Trọng để cứu gia đình, biến mình thành người chị đau khổ và bất hạnh. Việc nàng nhờ Thúy Vân thay mình kết duyên cho thấy sự trân trọng và tự tiếc của nàng trong tình yêu. Những kỉ vật trong tình yêu là biểu hiện rõ ràng nhất của sự đau đớn và tận tụy của Thúy Kiều.
