Buzz
Bài tập
Trả lời Câu hỏi trang 29 Sách Giáo Khoa Văn 9 Cánh diều
Nghe và nhận biết tính thuyết phục của quan điểm so sánh và phân biệt giữa bài thơ “Sông núi nước Nam” và văn bản “Nước Đại Việt ta' (trích “Đại cáo bình Ngô” – Nguyễn Trãi).
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Đọc lại 2 văn bản “Sông núi nước Nam” và văn bản “Nước Đại Việt ta' (trích “Đại cáo bình Ngô” – Nguyễn Trãi)
“Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi ra đời sau “Nam quốc sơn hà” mấy trăm năm và thực sự là sự phát triển, tiến bộ của ý thức về độc lập chủ quyền, ý thức về quốc gia dân tộc.
“Nam quốc sơn hà” được truyền kỳ là bài thơ vĩ đại của nhà thơ, vị tướng quân Lý Thường Kiệt. Bài thơ tứ tuyệt này có thể xem là một trong những bài thơ sớm nhất tôn vinh tinh thần dân tộc. Lúc đó, khái niệm về quốc gia, chủ quyền độc lập còn đơn giản hơn so với sau này. Tuy nhiên, khi bài thơ tuyên bố:
Nam quốc sơn Hà Nam đế cư
Ý thức dân tộc đã tiến bộ một bước quan trọng. Trong thời trung đại, phong kiến Trung Quốc vô cùng mạnh mẽ. Người Trung Quốc xem mình là tinh hoa của vũ trụ. Chỉ có vua của Trung Quốc mới được coi là “đế vương”, hàng “Thiên tử” có thể thay thế trời lên ngôi. Còn các quốc gia khác chỉ là hàng “man di, mọi rợ” và đa số chỉ được gọi là vua với chữ “vương” thôi. Trong tư duy của phong kiến Trung Quốc, nước ta cũng được coi là một quốc gia vassal. Tuy nhiên, câu thơ trong bài “Nam quốc sơn hà” lại tỏ ra cực kỳ kiêu căng. Nước ta cũng có “hoàng đế”, cũng xứng danh là “Thiên tử” bởi:
Hoàn toàn phụ thuộc vào số phận được ghi trong sách trời
(Rõ ràng số mệnh ở trong thiên thư)
Chúng ta có lãnh thổ riêng biệt. Biên giới giữa Bắc và Nam rõ ràng được xác định “theo sách trời”. Điều này cho phép người Đại Việt tự hào và quyết tâm bảo vệ độc lập của dân tộc qua hàng ngàn đời.
Từ “Nam quốc sơn hà” đến “Bình Ngô đại cáo” (trích Nước Đại Việt ta) là một sự tiến bộ, hoàn thiện trong cách nhìn về quốc gia và dân tộc. Nhà văn Nguyễn Trãi viết:
Như nước Đại Việt ta từ lâu
Đã từng được vinh danh về văn hoá
Ý thức dân tộc của Nguyễn Trãi không chỉ là về các vị thần đế vương, không chỉ là về biên giới lãnh thổ mà còn nằm ở truyền thống văn hoá lâu đời. Văn hoá ở đây là sự ca ngợi tất cả những thành tựu về cả vật chất và tinh thần mà chúng ta đã đạt được trong quá khứ.
Quốc gia, dân tộc, chủ quyền… của Nguyễn Trãi cũng là:
Núi sông, biển cả đã chia rẽ
Phong tục miền Bắc và miền Nam cũng có những sự khác biệt
Từ thời kỳ Triệu, Đinh, Lý, Trần, dân tộc đã hy sinh để góp phần xây dựng nền độc lập
Dù trong lịch sử, với mỗi thời kỳ như Hán, Đường, Tống, Nguyên, mỗi phía đều tự xưng là đế tôn một cách độc lập
Chủ quyền dân tộc không chỉ phản ánh qua lãnh thổ, truyền thống và phong tục mà còn là qua lịch sử. Lịch sử là bằng chứng vĩ đại không thể phủ nhận. Trong văn của Nguyễn Trãi, sự khác biệt giữa đế và vương lại được nhấn mạnh. So với 'Nam quốc sơn hà', 'Bình Ngô đại cáo' tiếp tục phát triển. Dân tộc theo quan điểm của tác giả cần những anh hùng. Họ là những chứng nhân sống đẹp về truyền thống dân tộc.
Có thể nói, trong đoạn trích 'Nước Đại Việt ta' và 'Bình Ngô đại cáo', có sự chuyển biến về tư duy đáng kể. Quan niệm về quốc gia dân tộc được hoàn thiện hơn 'Nam quốc sơn hà'. Nguyễn Trãi kế thừa tinh thần 'Nam quốc sơn hà' để viết nên một tuyên ngôn độc lập, là một bản anh hùng ca không thể nào quên trong lịch sử dân tộc.
