Buzz
Chuẩn bị bài học về Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi)
I. Tác giả và tác phẩm
1. Về Tác giả
- Nguyễn Thi (1928- 1968), tên khai sinh là Nguyễn Hoàng Ca, quê ở Hải Hậu- Nam Định.
- Nguyễn Thi còn được biết đến với bút danh là Nguyễn Ngọc Tấn.
- Phong cách sáng tác: Nguyễn Thi có mối liên kết mật thiết với nhân dân miền Nam và thực sự xứng đáng với danh hiệu: Nhà văn của người dân Nam Bộ.
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ: Tác phẩm được sáng tác ngay trong những ngày gian khổ của chiến đấu, khi tác giả phục vụ như một nhà văn - chiến sĩ tại Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng (tháng 2 năm 1966). Sau đó, nó được in trong tuyển tập Truyện và kí, xuất bản bởi NXB Văn học Giải phóng, năm 1978.
b. Tình huống truyện.
Câu chuyện diễn ra trong gia đình anh giải phóng quân mang tên Việt. Nhân vật này đối mặt với một tình huống đặc biệt: bị thương nặng trong một trận đánh, anh phải nằm bất động giữa chiến trường. Anh lần lượt mất ý thức và tỉnh dậy, liên tục lặp lại. Truyện được kể theo dòng ý thức của nhân vật, khi anh lâm vào trạng thái mất ý thức (ngất đi) và khi anh tỉnh dậy.
⇒ Tình huống truyện dẫn đến một cách trình bày đặc biệt của thiên truyện: theo dòng ý thức của nhân vật.
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 63 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Truyện Những đứa con trong gia đình được trình bày chủ yếu từ góc nhìn của nhân vật Việt.
- Phong cách trình bày này có hai tác dụng về mặt nghệ thuật:
+ Câu chuyện không chỉ được kể mà còn là sự phản ánh của tính cách và thế giới nội tâm của nhân vật.
+ Câu chuyện trở nên mới lạ, hấp dẫn người đọc vì được tường thuật qua lăng kính của nhân vật, bằng lời nói và ngôn từ riêng biệt.
+ Tác phẩm mang đậm dấu vết của tình cảm tự nhiên, sống động, tràn đầy sắc màu trữ tình.
Câu 2 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Tác phẩm kể về cuộc sống của một gia đình nông dân Nam Bộ, với hình ảnh những con người truyền thống, yêu nước. Điều này đã tạo ra một liên kết vững chắc giữa họ.
⇒ Tất cả đều là những cá nhân gan dạ, dũng cảm, khao khát tham gia vào cuộc chiến để chống lại kẻ thù. Họ không chỉ nuôi dưỡng sự căm thù sâu sắc với kẻ thù mà còn bảo vệ mối tình nghĩa, lòng trung thành, và lòng yêu nước, yêu cách mạng.
Câu 3 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
| Nhân vật Chiến | Nhân vật Việt |
|
- Chiến có những phẩm chất được kế thừa từ người mẹ: gan góc, đảm đang, tháo vát. - Có những tính cách đa dạng: + Là một cô gái mới lớn nên tính cách đôi khi còn “rất trẻ con”. + Là một người biết nhường nhịn em, đảm đang, tháo vát. - Nét khác biệt so với người mẹ: + Trẻ trung, thích làm duyên, làm dáng. + Được cầm súng trực tiếp đánh giặc để trả thù nhà, thực hiện lời thề của mình: “Đã là thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: nếu giặc còn thì tao mất”. ⇒ Chiến vừa có cá tính vừa phù hợp với lứa tuổi, giới tính. Chiến là nhân vật được hồi tưởng qua Việt nhưng đã gây được ấn tượng sâu sắc . |
- Có nét riêng của cậu con trai mới lớn, tính còn trẻ con, ngây thơ, hiếu động: hay tranh giành phần hơn với chị, thích đi câu cá, bắn chim... + Đêm trước ngày lên đường: Vô tư “lăn kềnh ra ván cười khì khì”, vừa nghe vừa “chụp con đom đóm úp trong lòng tay”, rồi ngủ quên lúc nào không biết. + Cách thương chị của Việt cũng rất trẻ con “giấu chị như giấu của riêng” + Bị thương nằm lại chiến trường: sợ ma cụt đầu, khi gặp lại anh em thì như thằng Út ở nhà “khóc đó rồi cười đó”. - Vừa là một chiến sĩ dũng cảm, kiên cường: + Còn bé: dám xông thẳng vào đá thằng giặc giết hại gia đình mình. + Lớn lên: nhất quyết đòi đi tòng quân để trả thù cho ba má. + Khi xông trận: chiến đấu dũng cảm, dùng pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của giặc. + Khi bị trọng thương: vẫn luôn trong tư thế quyết chiến tiêu diệt giặc: “Tao sẽ chờ mày! Trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này chỉ có mình tao. Mày có bắn tao thì tao cũng bắn được mày. Nghe súng nổ, còn súng nổ, các anh tao sẽ chạy tới đâm mày!...” ⇒ Việt là một thành công trong cách xây dựng nhân vật của Nguyễn Thi. Tuy còn hồn nhiên và còn bé nhỏ trước chị nhưng trước kẻ thù Việt lại vụt lớn, chững chạc trong tư thế của một người chiến sĩ. |
⇒ Chiến và Việt là dòng sông truyền thống, luôn chảy xa hơn so với những dòng sông khác.
Câu 4 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Chất sử thi trong thiên truyện:
+ Chất sử thi trong thiên truyện được thể hiện qua cuốn sổ gia đình với những truyền thống của lòng yêu nước, sự căm thù đối với kẻ thù, lòng trung thành sâu sắc với tổ quốc.
+ Cuốn sổ gia đình là một phần lịch sử gia đình, cũng như lịch sử của đất nước trong cuộc chiến chống lại Mỹ.
+ Định mệnh của những đứa con, các thành viên trong gia đình cũng là định mệnh của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy khốc liệt.
+ Câu chuyện về một gia đình dài như dòng sông không ngừng chảy. “Trăm dòng sông hợp lại thành một biển,… lan tỏa ra khắp nước ta…”. ⇒ Truyện về một gia đình nhưng lại phản ánh cả một Tổ quốc đang dũng mãnh chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những thử thách.
+ Mỗi nhân vật trong câu chuyện đều là biểu tượng cho truyền thống, đều mang trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.
Câu 5 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Phần văn đoạn cảm động nhất chính là phần văn miêu tả cảnh hai chị em Chiến, Việt mang bàn thờ sang nhà chú Năm: “Chị Chiến ra đứng giữa sân ... nhấc bổng một đầu bàn thờ ba má lên...”
- Bầu không khí tâm linh sâu thẳm, linh thiêng, đã giúp Việt trưởng thành. Lần đầu tiên Việt nhận thức rõ hơn về bản thân mình (thương chị lạ, lòng thù thằng Mỹ có thể cảm nhận rõ vì gánh nặng của nó trên vai).
+ Hình ảnh mang tính biểu tượng thể hiện sự trưởng thành của hai chị em, sẵn sàng chịu trách nhiệm với gia đình và viết tiếp câu chuyện của mình trong dòng sông truyền thống của gia đình.
⇒ Thế hệ tiếp theo mạnh mẽ, trưởng thành và có khả năng vượt xa hơn.
III. Thực hành
Câu 1 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Phần văn miêu tả cuộc trò chuyện giữa Chiến và Việt vào đêm trước khi ra đi là một phần văn nổi bật thể hiện rõ nét tính cách và cá nhân của các nhân vật.
- Cả hai đều yêu quý mẹ, gánh chịu trọng trách của mối thù của mẹ.
- Mỗi nhân vật đều có những đặc điểm tính cách riêng biệt.
- Sự khác biệt đó được xác định bởi giới tính, tâm lý, và vai trò trong gia đình của mỗi thành viên.
Câu 2 (trang 64 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Khám phá toàn bộ nội dung của tác phẩm
