Chuẩn bị bài học về truyện Cô bé bán diêm từ SGK Ngữ văn lớp 6 tập 1, tập trung vào kết nối kiến thức với cuộc sống

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 60 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Giới thiệu ngắn gọn một truyện hoặc một bộ phim có nhân vật trẻ em ấn tượng với em.

Phương pháp giải:

Nhớ lại các truyện hoặc phim em đã xem có nhân vật trẻ em.

Lời giải chi tiết:

Em đã xem nhiều bộ phim hoạt hình về trẻ em, trong đó, bộ phim “Ngôi mộ đom đóm” của Nhật Bản ấn tượng với em nhất. Phim kể về cuộc sống khốc liệt của hai đứa trẻ mồ côi trong thời chiến tranh. Dù phải đối mặt với đói khổ và sự hắt hủi, hai anh em vẫn dành tình thương cho nhau. Cuối cùng, họ qua đời vì đói đến ngày gặp lão Hòa thượng.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 60 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chia sẻ vài cảm nhận về nhân vật đó.

Phương pháp giải:

Nêu cảm nhận về nhân vật ở câu 1.

Lời giải chi tiết:

Em rất cảm kích với sự hy sinh của anh trai Seita, cậu bé chỉ mới hơn 10 tuổi nhưng đã tự lo cho em gái. Hai anh em sống trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và thương tâm, nhưng tình yêu thương của họ vẫn tồn tại và cảm động. Câu chuyện làm em nhớ đến anh trai của mình, và em cảm thấy yêu thương hơn gia đình của mình.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 61 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong đêm giao thừa, điều gì sẽ xảy ra với cô bé bán diêm?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

Trong đêm giao thừa, cô bé bán diêm sẽ phải đi ra đường để bán diêm, nhưng không ai để ý đến em.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 62 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Sau khi bà mất, gia đình cô bé bán diêm rơi vào tình cảnh như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc và chú ý chi tiết nói về hoàn cảnh của cô bén bán diêm.

Lời giải chi tiết:

Sau khi bà mất, gia đình cô bé bán diêm rơi vào tình cảnh 'gia sản tiêu tán, gia đình phải rời ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân leo quanh để chui rúc trong một xó tối tăm, luôn nghe những lời mắng nhiếc, chửi rủa'. 

Đọc văn bản 3

Câu 3 (trang 62 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Mỗi lần quẹt diêm, cô bé bán diêm nhìn thấy những hình ảnh gì? Đó là thực hay mơ?

Phương pháp giải:

Chú ý 5 lần quẹt diêm của cô bé.

Lời giải chi tiết:

Mỗi lần quẹt diêm cô bé bán diêm lại được sống trong giây phút hạnh phúc:

- Lần quẹt diêm thứ nhất: em thấy lò sưởi, vì trong đêm đông giá lạnh em cần được sưởi ấm.

- Lần quẹt diêm thứ 2: em thấy một bàn ăn thịnh soạn cho thấy mơ ước lớn nhất lúc này của em là được ăn no.

- Lần quẹt diêm thứ 3, em thấy hình ảnh của cây thông. Đó chính là biểu tượng của mái ấm gia đình hạnh phúc.

- Lần quẹt diêm thứ 4: bà hiện lên thật ấm áp, đẹp đẽ. Cô bé khẩn thiết van xin bà cho đi cùng, bởi cô bé hiểu khi ngọn lửa diêm tắt đi bà cũng biến mất.

- Lần cuối cùng: em quẹt hết số diêm còn lại để nhìn thấy bà và thật kì lạ ước nguyện cuối cùng của em đã trở thành hiện thực.

=> Bốn lần quẹt diêm đầu tiên đều là giấc mơ, lần quẹt diêm cuối cùng đã trở thành hiện thực khi em đã rời xa thế giới thực tại và sang thế giới bên kia.

Đọc văn bản 4

Câu 4 (trang 64 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Điều gì xảy ra với cô bé bán diêm? Có giống với dự đoán của em không?

Phương pháp giải:

Chú ý chi tiết nói về những tình huống xảy đến với cô bé bán diêm.

Lời giải chi tiết:

Đúng như dự đoán của em, cô bé bán diêm đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa nhưng em không còn phải đối mặt với đòn roi, những lời mắng nhiếc, sự đói rét, nỗi buồn nữa, em đã được đến một thế giới khác, thế giới có bà ở bên.

Đọc văn bản 5

Câu 5 (trang 64 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Có những hình ảnh trái ngược nào trong quang cảnh ngày năm mới?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và tìm các hình ảnh trái ngược được miêu tả.

Lời giải chi tiết:

Những hình ảnh trái ngược trong quang cảnh ngày năm mới: Trong khung cảnh của năm mới, mặt trời lên trong sáng, chói chang trên bầu trời nhạt, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà nhưng có một em bé đã chết trong đêm giao thừa vì lạnh lẽo: 'Ở một xó tường, người ta chỉ thấy em với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười'. 

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Truyện Cô bé bán diêm được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy?

Phương pháp giải:

Xem lại truyện và xác định người kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

Truyện Cô bé bán diêm được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba (tác giả). 

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cô bé bán diêm phải trải qua một đêm lạnh lẽo trên đường phố như thế nào? Vì sao cô bé không dám quay về nhà?

Phương pháp giải:

Đọc và nắm vững ý chính.

Lời giải chi tiết:

- Trong đêm giao thừa giá rét, cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố, phủ đầy tuyết trắng.

- Mặc dù có nhà nhưng em không dám về, vì sợ bị cha mắng và đánh vì không mang về được đồng xu nào.

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Miêu tả các đặc điểm về ngoại hình của cô bé bán diêm? Những đặc điểm đó cho em hiểu như thế nào về cuộc sống của nhân vật?

Phương pháp giải:

Đọc và tập trung vào miêu tả.

Lời giải chi tiết:

Ngoại hình của cô bé bán diêm được miêu tả như sau:

- Cô bé đi trần chân trên đất lạnh, làm cho đôi chân của cô đỏ ửng và bầm tím.

- Chiếc áo dài của cô bé đầy diêm và em cầm thêm một túi.

- Tóc dài của cô phủ đầy tuyết, mỗi sợi tóc như một bông tuyết trắng.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Những hình ảnh sau mỗi lần cô bé quẹt diêm thể hiện mong ước gì? Theo em, có nên thay đổi thứ tự xuất hiện của những hình ảnh này không?

Phương pháp giải:

Đọc lại và phân tích trình tự xuất hiện của các hình ảnh.

Lời giải chi tiết:

- Sau mỗi lần quẹt diêm, cô bé ước mơ được ấm áp, no đủ và gặp bà của mình.

- Theo em, không nên thay đổi thứ tự xuất hiện của các hình ảnh này vì nó thể hiện sự tăng dần của khát vọng của cô bé. Ước mong lớn nhất của cô bé là được gặp bà mình, và thay đổi thứ tự sẽ làm mất đi ý nghĩa của câu chuyện.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cảm nhận của bạn về thái độ của người kể chuyện đối với cô bé bán diêm là gì? Dựa vào những chi tiết nào để đánh giá?

Phương pháp giải:

Chú ý từ ngữ trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện thể hiện tình yêu thương sâu sắc của người kể chuyện đối với số phận không may của cô bé bán diêm.

- Những chi tiết hỗ trợ cho cảm nhận này:

+ Mô tả hình ảnh nhân vật với hoàn cảnh khó khăn.

+ Sử dụng ngôn từ đầy tình cảm, chia sẻ “…nhưng em không thể về nhà lúc này được, cha em sẽ đánh em”; “chà, giá có thể bật que diêm lên để sưởi cho ấm nhỉ!”…

+ Thể hiện mong muốn của cô bé tương ứng với mong muốn của người kể.

- Từ câu chuyện, người kể muốn gửi đi thông điệp giàu ý nghĩa, nhấn mạnh vào giá trị nhân văn: hãy quan tâm và chăm sóc những đứa trẻ bất hạnh, cho họ một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đặc biệt là những đứa trẻ thiếu thốn về cả vật chất và tinh thần.

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc lại một số câu văn mô tả phản ánh thái độ của người qua đường đối với cô bé bán diêm. Cảm nhận của bạn về hành động đó là gì?

Phương pháp giải:

Chú ý đến các chi tiết và thái độ của người qua đường.

Lời giải chi tiết:

- Thái độ của những người qua đường đối với cô bé bán diêm: 'Người qua đường đi vội vàng, không một ai để ý đến cô bé, không ai quan tâm tới lời chào của em, không ai muốn giúp em'.

- Điều này thể hiện sự lạnh lùng, không có tình thương và sự đồng cảm giữa con người với con người. 

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 65 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết tương phản như: cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm; không khí tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường. Em hãy chỉ ra ý nghĩa, tác dụng của một vài chi tiết, hình ảnh đó. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các chi tiết này và nêu lên tác dụng.

Lời giải chi tiết:

- Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết tương phản như:

+ Cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm;

+ Không khí tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường.

- Tác giả đã sử dụng những hình ảnh tương phản đó để làm nổi bật tình cảnh hết sức tội nghiệp của cô bé. Hình ảnh đối lập của cô bé bán diêm và mọi người mãi mãi để lại trong lòng bao người đọc trên khắp thế gian này niềm đau thương vô hạn.

Sau khi đọc 8

Câu 8 (trang 66 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Theo em, truyện cổ tích Cô bé bán diêm có kết thúc như vậy không? Vì sao? 

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn kết và trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc.

- Theo em, truyện cổ tích Cô bé bán diêm cũng đã có một kết thúc có hậu (khi nói về phương diện giải phóng số phận con người). Cái chết của cô bé bán diêm khốn khổ là một cảnh tượng thương tâm, nhưng đây là một cái chết đẹp, hình hài thể xác chết mà linh hồn, khát vọng của em bé vẫn sống, sống trên đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười, sống trong cảnh tượng huy hoàng cùng bà bay lên đón năm mới. Nói về cái chết, người ta hay nghĩ tới bi kịch. Viết về cái chết của cô bé bán diêm như thế, nhưng tác phẩm của An-đéc-xen là một bi kịch lạc quan.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) với nhan đề: Gửi tác giả truyện cô bé bán diêm. 

Phương pháp giải:

Tưởng tượng những điều muốn nói với tác giả và viết đoạn văn đúng hình thức.

Lời giải chi tiết:

     Thân gửi nhà văn An-đéc-xen - tác giả câu chuyện Cô bé bán diêm: Đã hơn một thế kỉ trôi qua kể từ ngày ông viết truyện ngắn Cô bé bán diêm, nhưng người đọc trên khắp hành tinh này, nhất là những bạn nhỏ vẫn luôn nghe văng vẳng đâu đây lời nguyện cầu tội nghiệp của cô bé. Ước mơ của cô bé trong câu chuyện là được sống mãi bên bà trong tình yêu thương, muốn thoát khỏi cảnh đói rét, đau khổ. Thực tế, cô bé đã chết rét, chết đói trong đêm giao thừa giữa khu phố với những ngôi nhà ngập tràn ánh sáng. Nhưng dưới ngòi bút ngập tràn yêu thương, chứa chan sự đồng cảm của ông, người đọc vẫn cảm giác rằng cô bé tội nghiệp ấy không chết. Em đang đi vào một thế giới khác, hạnh phúc và yêu thương hơn.