Buzz
Chuẩn bị bài Lời tiễn dặn trang 102 đến 107 ngắn nhất nhưng vẫn đầy đủ ý được soạn thảo theo sách Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức để hỗ trợ học sinh soạn văn lớp 11 một cách dễ dàng.
Chuẩn bị bài Lời tiễn dặn (trang 102) - tóm tắt ngắn nhất Kết nối tri thức
Mời các bạn đón đọc: Tóm tắt Lời tiễn dặn & Bố cục Lời tiễn dặn
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 102 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Hãy chia sẻ đôi điều về một truyện thơ bạn từng biết hay từng đọc (nhan đề, tác giả, nội dung tác phẩm…).
Trả lời:
- Tác phẩm thơ: Lục Vân Tiên – Nguyễn Đình Chiểu
- Tập thơ nói về cuộc đời đầy bi thương của Lục Vân Tiên và mối tình đau đớn của anh với Kiều Nguyệt Nga. Tác phẩm mang thông điệp nhân văn sâu sắc về sự đền đáp, quy luật nhân quả.
Câu hỏi 2 (trang 102 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Hãy nhớ lại một tác phẩm (bất kỳ thể loại nào) với một câu chuyện tình yêu làm bạn ấn tượng. Theo bạn, tại sao tình yêu trở thành đề tài vô cùng phong phú trong văn học?
Trả lời:
- Câu chuyện tình yêu của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga trong tác phẩm Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng em. Trong tác phẩm này, tình yêu của hai nhân vật chịu nhiều gian nan nhưng vẫn luôn bền vững và chung thủy đến cuối cùng.
- Theo em, để tình yêu trở thành một đề tài vĩnh cửu trong văn học, điều kiện quan trọng là phải là một tình yêu đẹp, được nâng niu và bảo vệ bởi những phẩm chất tốt đẹp như lòng chung thủy, trách nhiệm, và hy sinh.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong văn bản
1. Miêu tả bối cảnh câu chuyện
- Bối cảnh: Một câu chuyện về tình yêu đầy bi thương, khi cô gái buộc phải lấy người khác dù lòng vẫn đau đớn vì chàng trai mà mình yêu.
2. Tập trung vào cách diễn tả tâm trạng của cô gái
- Sử dụng hình ảnh của lá ớt, lá cà, lá ngón - các loại lá độc để diễn tả sự đau đớn và buồn bã của cô gái khi phải trở về nhà chồng mặc dù vẫn nhớ về người yêu cũ.
3. Tập trung vào hành vi không bình thường nhưng có cơ sở của chàng trai
- Chàng trai có những hành động níu kéo, muốn giữ lại thời gian cùng cô gái lâu hơn.
+ Ôm lấy vóc mảnh của cô gái, anh cảm nhận hương thơm của cô, như là một tia lửa ấm áp.
+ Anh yêu thương con của cô gái như con của mình, bồng nựng những đứa trẻ như con rồng, con phượng.
4. Cảm nhận sâu sắc của chàng trai khi nhìn thấy cảnh tượng cô gái bị đánh đập tại nhà chồng.
- Anh giúp cô gái dậy, lau chùi, và làm đẹp cho cô sau khi cô bị chồng đánh ngã, vấp ngã vào máy gạo, bên cạnh chiếc máng lợn vứt.
- Anh đi chặt tre để làm ống thuốc cho cô gái 'khỏi đau'.
→ Thể hiện sự thấu hiểu, lòng trắc ẩn với số phận của chàng trai, một tình yêu chân thành, mãnh liệt nhưng không được đáp lại.
5. Lời hứa mãi mãi trung thành được miêu tả như thế nào?
- Anh đau lòng khi nói về ước mơ chung thủy, bền vững: “Chờ đến tháng Năm lá rụng/ Chờ mùa nước phù sa… chim thiêu râm hót mùa hạ”
“Nếu không thể ở bên nhau vào mùa hạ, chúng ta sẽ ở bên nhau vào mùa đông.
Nếu không thể ở bên nhau khi còn trẻ, chúng ta sẽ ở bên nhau khi già yếu”
→ Những lời nói đầy oán trách, đau đớn khi nhấn mạnh quyết tâm kiên định, sắt đá của hai trái tim yêu nhau.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản thể hiện sự đau xót, xót xa của chàng trai khi phải tiễn người yêu về nhà chồng và chứng kiến cảnh người yêu bị người chồng đánh đập. Đoạn trích này thể hiện khao khát hạnh phúc, mong muốn có được tình yêu của chàng trai với cô gái.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 106 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Qua hai lời chia tay trong đoạn trích, độc giả có thể hiểu được tình hình của câu chuyện là gì?
Trả lời:
- Tình hình của câu chuyện: Cô gái và chàng trai yêu nhau, nhưng do gia đình cô gái không đồng ý nên cô gái phải chọn lấy người khác. Hợp đồng hôn nhân đã hết, cô gái phải rời khỏi, và chàng trai (người yêu cũ của cô) đến tiễn cô ra đi.
Câu 2 (trang 106 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Lời kể trong đoạn trích thuộc về ai? So với một số tác phẩm viết theo văn xuôi đã được đề cập, điểm nào đặc biệt về lời kể trong đoạn trích này?
Trả lời:
- Lời kể trong đoạn trích thuộc về người thanh niên.
- So với các tác phẩm viết theo văn xuôi đã được học, lời kể ở đây đặc biệt ở điểm nó là lời kể của chính nhân vật trong truyện. Lời kể của nhân vật là một góc nhìn chủ quan thể hiện cảm xúc của người thanh niên một cách chân thực, rõ ràng nhất.
Câu 3 (trang 106 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Nhận xét về tâm trạng của cô gái khi trở về nhà chồng và cách biểu đạt tâm trạng đó qua lời chia tay 1.
Trả lời:
- Trước khi trở về nhà chồng: Trước những lời tiễn dặn của người yêu, cô gái cảm thấy đau đớn và bứt rứt bởi tình cảm sâu sắc và lòng trung thành của người yêu. Cô đau lòng vì không thể đáp lại tình cảm đó và chỉ có thể giấu nó trong lòng.
- Khi đến nhà chồng: Cô gái trở lại vai trò của một người vợ và con dâu, hoàn thành nghĩa vụ của mình. Dường như cô dần quên đi tình cảm với người yêu cũ.
→ Đây là suy luận của người yêu, anh ta mong muốn mình có thể thay thế người chồng hiện tại của cô gái, tỏa sáng tình yêu và hạnh phúc của mình, cùng xây dựng một tổ ấm mới. Từ tâm trạng này, ta thấy được lòng trung thành, tình yêu mãnh liệt và bất diệt của người yêu dành cho cô gái.
Câu 4 (trang 106 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Qua toàn bộ đoạn trích, người đọc có thể nhận thấy hình ảnh của chàng trai với những đặc điểm gì? Bạn cảm động nhất với biểu hiện nào của nhân vật này?
Trả lời:
- Qua toàn bộ đoạn trích, hình ảnh của chàng trai là một người trung thành, kiên định, luôn dành cho người yêu của mình tình cảm sâu đậm.
- Điều khiến tôi cảm động nhất khi đọc bài thơ này là khi chàng trai nói rằng muốn bồng bế con cái của cô gái. Với tình yêu sâu đậm dành cho cô, anh ta sẵn lòng chấp nhận những đứa con không phải của mình, bởi mỗi hơi thở của cô gái đều có giá trị đối với anh. Tình yêu vượt qua những giới hạn đạo đức và xã hội, hiểu được trong hoàn cảnh này bởi tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng của chàng trai.
Câu 5 (trang 106 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): So sánh nội dung lời thề nguyền thủy chung và cách thể hiện trong hai lời tiễn dặn.
Trả lời:
* Giống nhau: Cả hai thể hiện lòng thủy chung của chàng trai đối với cô gái.
* Khác nhau:
- Lời thề đầu tiên: “Chết ba năm hình còn treo đó… chung một mái, song song.” - Xuất phát từ cái chết, chàng trai cam kết sẽ luôn ở bên cô gái dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Sự chung đôi giúp anh ta cảm thấy hạnh phúc và an lành.
- Lời thề thứ hai: “Lòng ta thương nhau… không ngoảnh, không nghe.” - Thể hiện hy vọng và niềm tin vào một tương lai hạnh phúc bên nhau, không ngoảnh lại, không nghe theo bất cứ lời đề nghị nào khác.
Câu 6 (trang 107 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Qua tìm hiểu đoạn trích và phần giới thiệu chung về tác phẩm Tiễn dặn người yêu, hãy đưa ra nhận xét về sự khác biệt giữa một bài thơ trữ tình và một truyện thơ.
Trả lời:
Sự khác biệt giữa một bài thơ trữ tình và một truyện thơ.
- Thơ trữ tình biểu hiện tâm trạng và suy tư cá nhân, làm sống lại thế giới nội tâm, giúp ta hiểu sâu hơn về tư duy, cảm xúc của con người.
- Truyện thơ thường tập trung vào việc mô tả vẻ đẹp của thế giới xung quanh và sử dụng ngôn ngữ thơ để tạo ra hình ảnh sinh động và âm nhạc của ngôn từ.
Câu 7 (trang 107 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Đoạn trích cho thấy điều gì về không gian tồn tại và đời sống văn hóa tinh thần của người Thái – dân tộc chủ nhân truyện thơ Tiễn dặn người yêu?
Trả lời:
- Đoạn trích thể hiện khát khao tự do yêu thương và hạnh phúc lứa đôi của trai gái người Thái xưa. Họ là nạn nhân của chế độ hôn nhân bán gả, làm tan vỡ tình yêu. Tuy nhiên, từ đó ta thấy được tình cảm chân thành, sẵn sàng vượt qua khó khăn, sống hạnh phúc bên nhau.
* Kết nối đọc viết
Bài tập (trang 107 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một đoạn thơ trong văn bản Lời tiễn dặn để lại ấn tượng sâu sắc.
Đoạn văn tham khảo
Đoạn thơ gây ấn tượng sâu sắc trong lòng em là:
“Chết ba năm hình còn treo đó;
Chết thành sông, vực nước uống mát lòng
Khi qua cõi chết, trở thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,
Khi hoá thân thành bèo, ta trôi nổi ao chung,
Chết biến thành muôi, ta múc xuống cùng bát,
Chết trở thành hồn, chúng ta cùng nhau một mái, song song.”
Với việc sử dụng cấu trúc “Chết…” để nhấn mạnh lời thề nguyền của chàng trai, anh khẳng định sẽ ở bên cô gái dù trong bất cứ hình dạng nào. Cái chết không là gì so với tình yêu bền chặt của họ, là sự giải thoát để họ có thể ở bên nhau mãi mãi. Cách diễn đạt này nhấn mạnh sự mãnh liệt và bất diệt của tình yêu, khiến người đọc xúc động và cảm thông cho chàng trai.
