Buzz
Dưới đây là tài liệu Soạn văn 12: Một dân Hà Nội do Mytour cung cấp, mời bạn đọc tham khảo.
Chuẩn bị bài Một dân Hà Nội
I. Tác giả
- Nguyễn Khải (1930 - 2008), tên thật là Nguyễn Mạnh Khải, sinh ra tại Hà Nội nhưng đã sống ở nhiều nơi khác nhau.
- Năm 1947, ông tham gia vào đội tự vệ chiến đấu ở thị xã Hưng Yên, sau đó gia nhập quân đội, làm y tá và sau đó làm báo.
- Năm 1951, ông được giao công tác tuyên truyền tại Phòng chính trị Quân khu III.
- Năm 1952, ông trở thành Thư ký tòa soạn báo Chiến sĩ Quân khu III.
- Từ năm 1956, ông làm việc tại tòa soạn tạp chí Văn nghệ Quân đội và là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.
- Sau năm 1975, ông chuyển đến sinh sống và làm việc tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Nguyễn Khải bắt đầu sự nghiệp văn chương từ năm 1950.
- Trong cuộc thi văn nghệ năm 1951 - 1952, ông đã được vinh danh bằng giải khuyến khích về văn xuôi.
- Ông sở hữu một số tác phẩm nổi tiếng như Mùa lạc (tập truyện ngắn, 1960), Một chặng đường (truyện dài, 1962), Họ sống và chiến đấu (ký sự, 1966), Hòa vang (bút ký, 1967), Đường trong mây (tiểu thuyết, 1970)...
II. Tác phẩm
1. Tình cảm sáng tác
Truyện ngắn Một người Hà Nội được viết vào năm 1990. Trong tác phẩm này, tác giả khám phá sâu hơn vào tâm hồn và tính cách của người Việt qua những biến động, thăng trầm của lịch sử đất nước.
2. Kết cấu
Bao gồm 5 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “dính líu nhiều có ngày lại rắc rối”: Giới thiệu về nhân vật cô Hiền.
- Phần 2. Tiếp theo đến “rút lui ngay”: Cô Hiền trong thời kỳ hòa bình lặp đi lặp lại.
- Phần 3. Tiếp theo đến “đại khái là như thế”: Cô Hiền trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ.
- Phần 4. Tiếp theo đến “từ mấy tháng nay rồi”: Cô Hiền sau chiến thắng mùa xuân 1975.
- Phần 5. Còn lại: Cô Hiền trong những năm của thời đại đổi mới.
3. Tóm lược
Cô Hiền - một người Hà Nội, một “hạt bụi vàng” của thủ đô nghìn năm văn hiến. Cô có nét đẹp tinh túy, trí tuệ sáng suốt, sinh ra trong một gia đình giàu có và lương thiện. Khi còn trẻ, cô đã tỏa sáng trong làng văn học, giao lưu với các tác giả và nhà văn trí thức. Lập gia đình, cô chọn một giáo viên Tiểu học làm chồng, điều này khiến nhiều người bất ngờ. Suốt thời kỳ kháng chiến chống Pháp, cô và chồng sống tại Hà Nội với phong cách sống truyền thống và đạo đức. Khi con trai lớn tham gia chiến trường, cô không ngăn cản. Con thứ hai của cô đạt điểm cao trong kỳ thi nên được giữ lại. Năm 1975, con trưởng của cô trở về và đã là thượng úy. Cô Hiền vẫn duy trì việc tổ chức bữa ăn hàng tháng cho bạn bè, như đã làm suốt nhiều năm. Một nhân vật khác chuyển về Sài Gòn sinh sống nhưng luôn ghé thăm cô Hiền khi đến Hà Nội. Người này biểu lộ sự buồn bã về sự thay đổi trong cách sống của người Hà Nội hiện nay. Cô Hiền kể về cây si bật gốc vì cơn bão ở đền Ngọc Sơn.
III. Đáp án
Câu 1. Nhân vật trung tâm trong truyện là cô Hiền. Tính cách của cô Hiền, đặc biệt là suy nghĩ và cách hành xử của cô trong từng giai đoạn của lịch sử đất nước, được tác giả miêu tả như “một hạt bụi vàng” của Hà Nội vì...
- Ngoại hình: xinh đẹp, thông minh, sinh ra trong gia đình giàu có.
- Suy nghĩ, hành vi của cô Hiền qua các giai đoạn lịch sử của đất nước:
- Thời kỳ chống Pháp: vẫn sinh sống ở Hà Nội, không liên quan đến “chính phủ”, duy trì cuộc sống trung thực, sung túc, giữ gìn nền văn hóa và lối sống truyền thống của người Hà Nội.
- Thời kỳ Hà Nội giải phóng: tiếp tục giữ vững phong cách sống và truyền thống của người Hà Nội, luôn là trung tâm của gia đình (quyết định sinh con, làm ăn…).
- Thời kỳ chống Mỹ: không khích lệ nhưng cũng không ngăn cản con cái tham gia quân ngũ.
- Sau năm 1975: duy trì phong cách sống trang nhã của người Hà Nội, vẫn tổ chức các bữa ăn hàng tháng cho bạn bè giữa những người dân Hà Nội đã từng sống ở nước ngoài.
=> Cô Hiền là một người phụ nữ thông minh, thực tế, và nhận thức sâu sắc về giữ gìn truyền thống văn hóa và giá trị của Hà Nội.
- Hình ảnh “hạt bụi vàng”: hạt bụi thường chỉ là những vật nhỏ bé và bình thường. Nhưng ở đây, tác giả gọi cô Hiền là “hạt bụi vàng” để chỉ sự nhỏ bé nhưng có giá trị quý giá của cô. Cô Hiền đại diện cho phẩm chất, lòng kiêng kỵ và vẻ đẹp văn hóa lâu dài của Hà Nội, mang trong mình những đặc điểm đáng chú ý của người Hà Nội.
Câu 2. Phản ứng của nhân vật “tôi”, Dũng, người mẹ của Tuất, thanh niên Hà Nội và những người tạo ra “đánh giá không mấy lạc quan” của nhân vật “tôi” về Hà Nội.
- Vai trò của nhân vật “tôi”: đã từng là một chiến sĩ.
- Là một người tinh tế, có khả năng quan sát sắc bén, đã trải qua nhiều biến cố lịch sử của đất nước, biết trân trọng và quý trọng giá trị văn hóa, cũng như biết đánh giá cao những người có phẩm chất văn hóa như cô Hiền.
- Có tình yêu sâu đậm và cái nhìn đa chiều, lịch lãm về Hà Nội.
- Nhân vật Dũng: Một chàng trai can đảm, tự trọng, biết đấu tranh khi đất nước cần, có lòng hiếu thảo, đại diện cho thế hệ trẻ thủ đô.
=> Nhân vật này là một phần trong việc làm nổi bật hơn nét tính cách và tinh thần của người Hà Nội, cũng như phẩm chất cao đẹp của thanh niên Việt Nam.
- Vai trò của người mẹ của Tuất:
- Lòng thương yêu con cái không biên giới.
- Chịu đựng nỗi đau, nén nỗi đau mất con để tiếp tục cuộc sống.
- Các thanh niên Hà Nội và những người tạo ra “nhận xét không mấy vui vẻ” của nhân vật “tôi”: thiếu tôn trọng, cục mịch, ích kỉ, làm mất đi vẻ đẹp và văn hóa của Hà Nội.
Câu 3. Sự kiện cây si cổ thụ tại đền Ngọc Sơn bị bão đánh gãy rễ sau đó hồi sinh lại khiến anh (chị) suy nghĩ gì?
- Cây si: biểu tượng cho vẻ đẹp văn hóa lịch sử của Hà Nội.
- Việc cây si bị gãy rễ nhưng lại sống lại biểu thị sức mạnh của truyền thống giữa sự thay đổi của thời gian. Hà Nội có thể chịu đựng biến cố, thăng trầm (cây si bị gãy rễ), nhưng những giá trị tốt đẹp sẽ luôn tồn tại (cây si hồi sinh).
Câu 4. Điều gì nổi bật trong cách Nguyễn Khải sử dụng giọng điệu trần thuật và nghệ thuật tạo hình nhân vật?
- Giọng điệu trần thuật: tự nhiên, hài hước và đồng thời sâu sắc, triết lí.
- Nghệ thuật tạo hình nhân vật:
- Nhân vật được phác hoạ thông qua suy nghĩ, lời nói và hành động.
- Mỗi nhân vật được đặc thù hóa với tuổi tác, địa vị xã hội, tính cách và số phận riêng biệt.
