Chuẩn bị bài Ôn tập cuối kỳ 1 SGK Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều

Buzz

Đọc tóm tắt

- Dựa trên sách Ngữ văn 12, tập một, đề xuất tạo bảng hoặc sơ đồ về các bài đọc hiểu theo thể loại và kiểu văn bản đã học.
- Phân tích các thể loại như truyện truyền kì, truyện ngắn hiện đại, thơ và các kiểu văn bản như văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận.
- Mỗi thể loại và kiểu văn bản đều có các ví dụ và đặc điểm chi tiết như sự thay đổi của nhân vật và không gian, yếu tố nghệ thuật, ý nghĩa của từng văn bản.
- Phương pháp so sánh, đặc tả và sử dụng ngôn từ sinh động trong văn bản nhằm miêu tả hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ với sự tham gia và tranh luận về các vấn đề khác nhau, đánh giá ảnh hưởng của ngữ âm, từ ngữ và biện pháp tu từ.

Dựa trên thông tin về các bài đã học trong sách Ngữ văn 12, tập một, hãy tạo bảng hoặc sơ đồ về các bài đọc hiểu theo thể loại và kiểu văn bản.

Đọc hiểu văn bản 1

Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Xem lại kiến thức đã học và trả lời câu hỏi

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức đã học và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

a. Theo thể loại

Thể loại	Tên văn bản đọc hiểu
Truyện	+ Truyện truyền kì: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên + Truyện ngắn hiện đại: Muối của rừng, Chiếc thuyền ngoài xa, Hai cõi U Minh
Thơ	+ Thơ lục bát: Việt Bắc + Thơ bảy chữ: Tây Tiến, + Thơ thất ngôn bát cú Đường luật: Lưu biệt khi xuất dương
Kí	+ Nhật kí: Nhật kí Đặng Thùy Trâm + Phóng sự: Khúc tráng ca nhà giàn + Hồi kí: Quyết định khó khăn nhất
Hài kịch	Quan thanh tra, Thực thi công lý, Mùa hè ở biển
Văn tế	Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Nghị luận	+ Nghị luận xã hội: Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc + Nghị luận văn học: Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người, Phân tích bài thơ “Việt Bắc”

b. Theo kiểu văn bản

Kiểu văn bản	Tên văn bản
Văn bản tự sự	Nhật kí Đặng Thùy Trâm, Muối của rừng, Chuyện chức phán sự đền Tản Viên...
Văn bản miêu tả	Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, Chiếc thuyền ngoài xa, Hai cõi U Minh...
Văn bản biểu cảm	Chiếc thuyền ngoài xa, Hai cõi U Minh...
Văn bản nghị luận	Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc; Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người; Phân tích bài thơ “Việt Bắc”...

Đọc hiểu văn bản 2

Trả lời Câu hỏi 2 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Phân biệt truyện truyền kì và truyện ngắn hiện đại qua các văn bản đã học trong sách Ngữ văn 12, tập một

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức đã học và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Tiêu chí	Truyện truyền kì
Khái niệm	Là thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại, chịu ảnh hưởng truyện truyền kì Trung Quốc, thời Đường
Nhân vật	- Người hóa thân, người chết sống lại,.. - Nhân vật có sự tương giao giữa thân và người, cõi sống và chết ( Chuyện chức phán sự đền Tản Viên)...
Nội dung	Viết về những câu chuyện xảy ra trong quá khứ, thường mượn “xưa” để nói “nay”
Giá trị nghệ thuật	- Xuất hiện yếu tố kì ảo: khiến cho câu chuyện thêm hấp dẫn, thú vị vừa phản ánh hiện thực và bộc lộ thái độ người viết + Chuyện chức phán sự đền Tản Viên: có nhân vật kì ảo ( hồn ma bách hộ họ Thôi, Diêm Vương, Thổ Công...); không gian kì ảo: giấc mộng của Ngô Tử Văn - Một số truyện có lời bình mang hàm ý khuyên răn hoặc nêu lên một bài học trong cuộc sống + Chuyện chức phán sự đền Tản Viên: Lời bình cuối truyện có ý nghĩa lời động viên, khích lệ con người cần phải ngay thẳng, cứng rắn, can đảm để chống lại cái xấu và đòi lại cái đúng, công bằng cho xã hội; không được lùi bước, thỏa hiệp với cái ác.

Đọc hiểu văn bản 3

Trả lời Câu hỏi 3 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Làm rõ đặc điểm của hài kịch qua các bản trong Bài 2

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức đã học và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của hài kịch:

- Nhân vật của hài kịch là đối tượng của tiếng cười, thường có sự không tương xứng giữa bên trong và bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động...

Ví dụ: Trong đoạn trích Thực hiện công lý, nhân vật Sai-lốc là người tham lam, tính toán, hà tiện, độc ác.

- Hành động trong hài kịch là toàn bộ hoạt động của các nhân vật (bao gồm lời thoại, điệu bộ... ) tập trung bộc lộ thói quen, tính cách đáng cười của nhân vật hài kịch

Ví dụ: hành động cầm lá thư, vội vàng chạy vào nhà thị trưởng và thông báo “Người công chức của chúng ta tưởng là quan thanh tra lại không phải quan thanh tra” của chủ sự bưu vụ trong lớp VIII của vở kịch Quan thanh tra.

- Xung đột hài kịch thường nảy sinh dựa trên sự tương phản, mâu thuẫn tạo nên tác động qua lại giữa các nhân vật hoặc các thế lực.

Ví dụ: Xung đột trong đoạn trích Quan thanh tra: Khi phát hiện sự thật về quan thanh tra, các nhân vật như Chủ sự Bưu vụ, thị trưởng và các nhân vật phụ như Kô-rốp-pin; Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích đã có những phản ứng, cảm xúc khác nhau. Điều đó tạo ra sự xung đột trong tính cách xấu xa có thói quen xấu với vẻ ngoài đàng hoàng, giả tạo.

- Ngôn ngữ trong hài kịch bao gồm lời thoại (đối thoại, độc thoại, bàng thoại) và chỉ dẫn sân khấu

- Thủ pháp trào phúng thường được sử dụng trong hài kịch

Đọc hiểu văn bản 4

Trả lời Câu hỏi 4 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Xác định đề tài, chủ đề và một số đặc điểm tiêu biểu cần chú ý khi đọc các văn bản kí được học ở bài 3.

Phương pháp giải:

Đọc lại các văn bản kí đã học ở bài 3

Lời giải chi tiết:

	Nhật kí Đặng Thùy Trâm	Khúc tráng ca nhà giàn	Quyết định khó khăn nhất
Đề tài	Kháng chiến, chiến tranh	Con người và thiên nhiên	Kháng chiến, chiến tranh
Bối cảnh	Là tập nhật kí được tác giả viết từ năm 1968 đến 1970. Đó là những dòng ghi chép chân thực về cuộc sống hàng ngày ở nơi tuyến đầu chống đế quốc Mỹ, về nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh và ước mơ, khát khao ngày đất nước hòa bình để tác giả được trở về với gia đình, với Hà Nội thân yêu	Trích trong Tuyển tập phóng sự: Những cự li thương mến	Văn bản trích từ chương 4, kể lại sự kiện: Trước giờ nổ súng ở chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định thay đổi phương châm tác chiến sau khi nắm rõ tình hình. Điều này được ông cho là “Quyết định khó khăn nhất” trong cuộc đời cầm quân của mình
Thể loại	Nhật kí	Phóng sự	Hồi kí
Nội dung chính	Ghi lại cuộc sống hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm	Sự thay đổi của ba thế hệ nhà giàn theo thời gian. Đồng thời, thể hiện cuộc sống gian khổ, nhiều mất mát, hy sinh của các cán bộ ở quần đảo Trường Sa qua đó ca ngợi sự hi sinh, cống hiến của những cán bộ chiến sĩ trước những khó khăn dữ dội của biển cả.	Kể về “Quyết định khó khăn nhất” của đại tướng Võ Nguyên Giáp trong sự nghiệp cầm quân
Ngôi kể	Ngôi thứ nhất ( bác sĩ Đặng Thùy Trâm)	Ngôi thứ nhất ( tác giả)	Ngôi thứ nhất ( Đại tướng Võ Nguyên Giáp)

Đọc hiểu văn bản 5

Trả lời Câu hỏi 5 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Nội dung của bài Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu) có gì gần gũi với các tác phẩm Tây Tiến (Quang Dũng) và Xuất dương lưu biệt (Phan Bội Châu)?

Phương pháp giải:

Đọc lại nội dung của ba văn bản trên và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Nội dung của bài Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu) có nét gần gũi với tác phẩm Tây Tiến (Quang Dũng) và Xuất dương lưu biệt (Phan Bội Châu) ở một số đặc điểm sau:

- Chủ đề của văn bản: Cả ba văn bản đều thể hiện tình yêu quê hương, đất nước vô cùng sâu sắc trong thời kì giữ vững, bảo vệ nền độc lập của dân tộc trước giặc ngoại xâm

- Đều xây dựng, khắc họa vẻ đẹp gan dạ, dũng cảm, sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc của nhân dân Việt Nam trong kì kháng chiến

- Mỗi tác phẩm đều là nguồn cảm hứng cho chủ nghĩa dân tộc và có ý nghĩa như lời kêu gọi hành động đối với nhân dân Việt Nam hãy đoàn kết, đấu tranh vì độc lập, chủ quyền của mình.

Đọc hiểu văn bản 6

Trả lời Câu hỏi 6 Đọc hiểu văn bản trang 159 SGK Văn 12 Cánh diều

Đặc điểm (nội dung và hình thức) của các văn bản nghị luận được học trong sách Ngữ văn 12, tập một. Phân tích yêu cầu và ý nghĩa của việc đọc hiểu các văn bản ấy

Phương pháp giải:

Đọc lại các văn bản nghị luận ở bài 5

Lời giải chi tiết:

- Đặc điểm (nội dung và hình thức) của các văn bản nghị luận được học trong sách Ngữ văn 12, tập một:

+ Nội dung: Bàn luận vấn đề quan trọng trong xã hội (Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc) hoặc nghị văn học (Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người, Phân tích bài thơ “Việt Bắc”)

+ Hình thức: gồm có luận điểm, luận cứ, lập luận

- Ý nghĩa của việc đọc hiểu các văn bản:

+ Văn bản nghị luận xã hội: thể hiện tư tưởng, quan điểm của tác giả đối với vấn đề thời sự trong cuộc sống

+ Văn bản nghị luận văn học: hiểu thêm giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của văn bản văn học được nghị luận

Bài 7

Trả lời Câu hỏi 7 Bài viết trang 160 SGK Văn 12 Cánh diều

Danh sách các loại văn bản được rèn luyện viết trong Ngữ văn 12, tập một. Các bài viết nghị luận được học ở những bài nào và cần lưu ý điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc lại các văn bản được rèn luyện viết đã học

Lời giải chi tiết:

- Danh sách các loại văn bản được rèn luyện viết trong Ngữ văn 12, tập một:

+ Loại văn bản nghị luận: nghị luận, so sánh đánh giá hai tác phẩm văn học; nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ...

+ Loại văn bản thuyết minh: Viết báo cáo kết quả của bài tập dự án

- Loại văn bản nghị luận được học ở các bài 1,3,4,5

- Chú ý cho loại văn bản nghị luận:

+ Đối với dạng bài nghị luận, so sánh đánh giá tác phẩm văn học:

Xác định mục đích so sánh; Xác định nội dung, tiêu chí so sánh; Đảm bảo tính chính xác của dẫn chứng, tính chặt chẽ của các lập luận lô gíc,...

+ Đối với dạng bài nghị luận đời sống:

Xác định mục đích của bài viết; Lựa chọn vấn đề cần bàn luận; Tìm hiểu một cách đầy đủ và chính xác các thông tin về vấn đề cần bàn luận; Phân tích, đánh giá vấn đề cần bàn luận từ các góc nhìn khác nhau; Cần tránh những định kiến hoặc bị dẫn dắt bởi quan điểm đó

Nói và nghe 8

Trả lời Câu hỏi 8 Nói và nghe trang 160 SGK Văn 12 Cánh diều

Phân biệt sự giống và khác nhau giữa trình bày/ thuyết trình một vấn đề với tranh luận một vấn đề.

Phương pháp giải:

Đọc lại các văn bản được rèn luyện viết đã học

Lời giải chi tiết:

- Điểm giống: Bàn luận về một vấn đề để có tri thức, hiểu biết về vấn đề đó

- Điểm khác:

	Trình bày/ thuyết trình	Tranh luận
Định nghĩa	Là việc trình bày một vấn đề nào đó trước nhiều người	Là một cuộc thảo luận trong đó mọi người bày tỏ ý kiến khác nhau về một vấn đề
Mục tiêu	Truyền đạt, chia sẻ thông tin, hiểu biết về một vấn đề.	Để chứng minh, thuyết phục người khác về quan điểm của mình
Người tham gia	Người tham gia với một quan điểm chung trong một vấn đề	Hai bên tham gia với quan điểm trái ngược nhau trong một vấn đề

Ngữ văn 9

Trả lời Câu hỏi 9 Ngữ văn trang 160 SGK Văn 12 Cánh diều

Đánh giá mối quan hệ giữa nội dung ngôn từ tiếng Việt với nội dung đọc hiểu và viết; phân tích ảnh hưởng của ngữ âm, từ ngữ, biện pháp tu từ, kiểu câu... trong một văn bản đọc hiểu tự do chọn.

Phương pháp giải:

Đọc lại các văn bản được rèn luyện viết đã học

Lời giải chi tiết:

a. Đánh giá mối quan hệ giữa nội dung ngôn từ tiếng Việt với nội dung đọc hiểu và viết:

- Có mối liên hệ chặt chẽ

- Có tính chất áp dụng khi đọc hiểu các văn bản theo từng chủ đề

b. Phân tích ảnh hưởng của ngữ âm, từ ngữ, biện pháp tu từ, kiểu câu... trong một văn bản đọc hiểu Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:

- Sử dụng từ ngữ giản dị, gần gũi và lời ăn tiếng nói hàng ngày của người dân Nam Bộ

+ Động từ mạnh như: “đạp rào”, “xô cửa”, “liều mình”, “đâm ngang”, “chém ngược”…

→ Chỉ hành động mạnh mẽ với mật độ cao nhịp độ khẩn trương sôi nổi.

- Nhiều thủ pháp nghệ thuật được sử dụng rất thành công:

+ Phép đối được sử dụng rộng rãi, đạt hiệu quả nghệ thuật cao. Đối từ ngừ: trống kì >< trống giục, lướt tới>< xông vào, đâm ngang >< chém ngược, hè trước >< ó sau… Đối ý: ta (manh áo vải, ngọn tầm vông) >< địch (đạn nhỏ, đạn to, tàu sắt, tàu đồng); vũ khí thô sơ (rơm con cúi, lưỡi dao phay) >< chiến thắng lớn (đốt xong nhà dạy đạo, chém rớt đầu quan hai)… Những phép đối nói trên đã khắc họa vẻ đẹp bi tráng của người nông dân nghĩa sĩ.

+ Các hình ảnh biểu tượng (súng giặc đất rền, lòng dân trời tỏ…)

+ Biện pháp tu từ so sánh (trông tin quan như trời hạn trông mưa, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ), đặc tả (đạp rào lướt tới, xô cửa xông vào),..

→ Miêu tả hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ vô cùng sinh động, đặc sắc.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Các thể loại văn bản nào đã được học trong Ngữ văn 12, tập một?

Các thể loại văn bản trong Ngữ văn 12, tập một gồm có truyện truyền kì, truyện ngắn hiện đại, thơ lục bát, thơ bảy chữ, nhật kí, phóng sự, hồi kí, hài kịch, văn tế và nghị luận. Mỗi thể loại có những đặc trưng riêng, giúp học sinh tiếp cận các dạng văn bản đa dạng và phong phú.

Sự khác biệt giữa truyện truyền kì và truyện ngắn hiện đại trong chương trình Ngữ văn 12 là gì?

Truyện truyền kì thường chứa yếu tố kỳ ảo và nhân vật có sự tương giao giữa cõi sống và chết, trong khi truyện ngắn hiện đại phản ánh những vấn đề thực tế, xã hội và có lối viết tự sự rõ ràng. Truyện truyền kì có không gian huyền bí, còn truyện ngắn hiện đại tập trung vào cuộc sống con người.

Đặc điểm nổi bật của hài kịch trong Ngữ văn 12 là gì?

Hài kịch trong Ngữ văn 12 thường mang tính trào phúng, với các nhân vật có sự không tương xứng giữa suy nghĩ và hành động. Hành động của nhân vật phản ánh tính cách đáng cười, và xung đột trong hài kịch tạo ra hiệu quả gây cười qua sự mâu thuẫn, trái ngược.

Các đặc điểm quan trọng của văn bản kí trong Ngữ văn 12 cần lưu ý là gì?

Văn bản kí trong Ngữ văn 12, như Nhật kí Đặng Thùy Trâm hay Khúc tráng ca nhà giàn, đặc trưng bởi cách miêu tả cuộc sống chân thực, những mất mát, hy sinh trong chiến tranh. Cần chú ý đến bối cảnh, thể loại và ngôi kể để hiểu rõ nội dung tác phẩm.

Chủ đề và giá trị nghệ thuật của bài Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc có gì đặc sắc?

Chủ đề của bài Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc thể hiện lòng yêu nước, sự hi sinh của nghĩa sĩ trong kháng chiến. Giá trị nghệ thuật được thể hiện qua ngôn ngữ giản dị, sử dụng các biện pháp tu từ như phép đối, so sánh và các hình ảnh biểu tượng mạnh mẽ.

Các văn bản nghị luận trong Ngữ văn 12, tập một có điểm gì đặc biệt?

Các văn bản nghị luận trong Ngữ văn 12 tập trung vào việc bàn luận các vấn đề xã hội và văn học như Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc, hoặc tác dụng của văn học đối với nhân cách con người. Đặc điểm của nghị luận là luận điểm rõ ràng, có lập luận và luận cứ thuyết phục.

Lý do tại sao cần phân biệt trình bày và thuyết trình trong Ngữ văn 12?

Việc phân biệt giữa trình bày và thuyết trình giúp học sinh hiểu rõ mục tiêu khác nhau của mỗi hình thức. Trình bày là chia sẻ thông tin, còn thuyết trình là để thuyết phục người khác về quan điểm của mình. Điều này giúp nâng cao kỹ năng giao tiếp và lập luận.

Tại sao cần chú ý đến ngữ âm, từ ngữ và biện pháp tu từ khi đọc hiểu văn bản trong Ngữ văn 12?

Ngữ âm, từ ngữ và biện pháp tu từ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên vẻ đẹp của văn bản. Chúng giúp tăng cường hiệu quả miêu tả, khắc họa nhân vật và bối cảnh, như trong bài Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc, nơi các phép đối và biện pháp so sánh làm nổi bật giá trị nghệ thuật của tác phẩm.