Buzz
Chuẩn bị bài Sóng
I. Chuẩn bị bài Sóng - Cần biết:
1. Tác phẩm 'Sóng biển':
- Chủ đề: Tình yêu biển đầy cảm xúc.
- Nhân vật chính: Người con gái yêu thương (Được miêu tả qua hình ảnh của 'sóng biển').
- Thể loại thơ: 5 chữ - Vẻ đẹp tinh tế.
- Nhịp điệu và âm nhạc:
+ 2/3; 3/2; 3/1/1 - Âm điệu đầy sôi động.
+ Sử dụng các câu thơ linh hoạt, ngắn gọn.
- Kỹ thuật nghệ thuật: Sử dụng ẩn dụ, phép đối, và phép điệp (từ và cấu trúc).
- Ý nghĩa của tác phẩm: Xuân Quỳnh muốn truyền đạt lòng khát khao mãnh liệt trong tình yêu của người con gái và mong muốn tình yêu sẽ bền vững qua thời gian
2. Thông tin cơ bản về nhà thơ Xuân Quỳnh:
* Sự nghiệp:
- Sinh ngày 6/10/1942 và qua đời vào 29/8/1988, Xuân Quỳnh để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam.
- Quê hương: làng Văn Khê, Hà Đông, Hà Tây (nay thuộc phường La Khê, quận Hà Đông, Hà Nội).
- Gia đình:
+ Sinh ra trong một gia đình quan viên: mẹ mất sớm, cha thường xuyên đi công tác xa. Xuân Quỳnh được ông bà nuôi dưỡng.
+ Xuân Quỳnh trải qua hai cuộc hôn nhân: lần đầu với nhạc sĩ Lưu Tuấn, sau đó là với nhà viết kịch nổi tiếng Lưu Quang Vũ.
- Vào năm 1988, bà qua đời trong một vụ tai nạn giao thông cùng với chồng là Lưu Quang Vũ và con trai là Lưu Quỳnh Thơ.
* Sự nghiệp văn học:
- Xuân Quỳnh đã được đào tạo làm diễn viên múa và biểu diễn trong và ngoài nước.
- Bà từng đảm nhận nhiều vai trò, như là thành viên của Hội Văn Nghệ, ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, biên tập viên cho Nhà xuất bản Tác phẩm mới,...
- Các tác phẩm nổi bật: 'Hoa dọc chiến hào'; 'Gió Lào, cát trắng'; 'Hoa cỏ may';...
II. Hướng dẫn đọc bài Sóng:
* Hướng dẫn đọc bài Sóng - Đề xuất trả lời các câu hỏi khi đọc:
1. Chú ý đến các trạng thái tương phản của sóng và nguyên nhân gây ra sóng từ sông ra biển.
- Sự đối lập trong tình trạng của sóng: 'hung bạo' - 'yên bình', 'ồn ào' - 'im lặng'.
- Lý do sóng từ sông ra biển: Bởi vì sóng cảm thấy 'Sông không đủ rộng lớn', mong muốn vượt ra ngoài giới hạn, chạm vào những điều lớn lao hơn ở biển.
2. Hình tượng của 'sóng' khơi gợi những suy nghĩ gì về tình yêu?
Hình ảnh của 'sóng' đã khơi gợi:
- Cảm xúc mãnh liệt, mong ước sâu sắc về việc khám phá tình yêu, hạnh phúc.
- Trăn trở tìm kiếm nguồn gốc của tình yêu.
- Nỗi khao khát muốn hiểu rõ về tình yêu, hiểu về người mình yêu và hiểu về bản thân.
3. Ý nghĩa của việc sử dụng biện pháp tu từ điệp (từ ngữ tinh tế và cấu trúc ngữ pháp phong phú) trong bài thơ là gì?
Tác dụng của phương tiện diễn đạt tinh tế:
- Đặt nặng vào cảm xúc nhớ nhung, lòng trung thành và sự kiên định của người phụ nữ, cùng với mong ước sâu sắc về tình yêu và sự đáp lại.
- Tạo ra sự lưu động, nhịp nhàng cho từng câu thơ, giống như những con sóng liên tục trên biển cả.
4. Điểm nổi bật của ước vọng của người phụ nữ trong tình yêu.
- Niềm ước ao của người phụ nữ trong tình yêu: Ao ước tan chảy thành 'nghìn sóng nhỏ', hòa mình vào 'đại dương tình yêu'.
- Ý nghĩa: Mong muốn hòa mình vào cuộc sống, để tình yêu vững bền, không bị thời gian phai nhạt.
Soạn bài Sóng - Môn Ngữ văn lớp 11
* Soạn bài Sóng - Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Bài 1 trang 15 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Cánh diều - tập 1:
- Nhịp điệu biến đổi linh hoạt:
+ 'Hùng hồ và êm dịu/Ước ao và yên bình': nhịp 2/3.
+ 'Dòng sông không thể hiểu bản thân/Sóng tìm đến biển xa xăm': nhịp 1/3.
+ 'Làm thế nào con sóng xưa/Và con sóng nay vẫn tiếp tục': nhịp 3/2.
- Phong cách: Phong phú, rộng lớn, sâu sắc.
- Âm điệu, nhịp điệu của bài thơ được tạo nên bởi những con sóng biển vang vọng.
Bài 2 trang 15 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Cánh diều - tập 1:
Biểu hiện của sóng:
- Sóng hiện hình ở nhiều dạng: 'dữ dội', 'dịu êm', 'ồn ào', 'lặng lẽ'.
- Sóng luôn khao khát cuộc sống mở rộng nên luôn tiên phong ra biển lớn, dù là ngày xưa hay ngày nay, khát vọng đó vẫn đong đầy trong lòng.
- Sóng có thể im lặng bên dưới đáy sâu hoặc trỗi dậy thành những bước sóng trắng trên mặt biển.
Dù ở nơi nào, sóng vẫn luôn tìm đường đến bờ. Những con sóng bé nhỏ không ngừng vỗ vào bờ cát trắng suốt hàng ngàn năm qua.
Câu 3 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều - tập 1:
Tương đồng giữa tâm trạng của người phụ nữ khi yêu và trạng thái của sóng:
- Sóng biểu hiện nhiều trạng thái khác nhau, giống như cảm xúc của người phụ nữ khi yêu: từ 'dữ dội và dịu êm' đến 'ồn ào' hoặc 'lặng lẽ'.
- Luôn mong mỏi tình yêu mãnh liệt, sẵn lòng chinh phục những chân trời mới để tìm kiếm tình yêu chân thành trong cuộc đời: 'Con sóng ngày nào, ngày nay vẫn vậy/Những khát khao tình yêu lúc nào cũng tràn ngập lòng trẻ con.'
- Luôn dành thời gian suy nghĩ, khám phá bản thân, người yêu và tình yêu, muốn khám phá nguyên nhân của tình yêu: 'Sóng bắt đầu từ gió, gió bắt đầu từ đâu, em cũng không biết khi nào ta bắt đầu yêu nhau.'
- Nỗi nhớ 'bờ' của 'sóng' giống như nỗi nhớ về người yêu của một người phụ nữ: 'Sóng nhớ bờ mãi không ngủ, lòng em nhớ anh cả trong mơ còn thức.'
- Dù ở bất cứ nơi đâu, sóng vẫn đến được bờ, như người phụ nữ luôn hướng về người yêu dù ở phương xa: 'Dù cách xa vạn dặm, em vẫn hướng về anh, như sóng về bờ.'
- Cô gái ao ước 'tan biến thành hàng trăm con sóng nhỏ' để tình yêu của cô luôn bền vững như những con sóng vỗ vào bờ.
Câu 4 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều - tập 1:
Các kỹ thuật tu từ trong bài thơ 'Sóng':
- Sử dụng biện pháp ẩn dụ: 'Sóng' đại diện cho cô gái, trong khi 'bờ' là người đàn ông mà cô ấy yêu thương.
- Xuân Quỳnh đã dùng hình ảnh của con sóng để thể hiện cảm xúc và tâm trạng của người phụ nữ khi yêu. Điều này tạo ra một ẩn dụ độc đáo, mới mẻ và sáng tạo, làm cho bài thơ trở nên cuốn hút.
- Kỹ thuật điệp cấu trúc:
+ 'Dữ dội và dịu êm/Ồn ào và lặng lẽ'.
+ 'Em nghĩ về anh, em/Em nghĩ về biển lớn'.
+ 'Con sóng dưới lòng biển/Con sóng trên bờ cát'.
+ 'Dẫu đi về phía Bắc/Dẫu lạc về phía Nam'.
- Đặt nặng trạng thái của sóng cũng như tâm trạng, cảm xúc của người phụ nữ. Tạo ra sự linh hoạt trong nhịp điệu của văn cảnh.
- Kỹ thuật đối: 'Dữ dội' - 'dịu êm', 'ồn ào' - 'lặng lẽ', 'ngày xưa' - 'ngày sau', 'dưới lòng biển' - 'trên bờ cát', 'phía Bắc' - 'phía Nam'.
- Tăng cường sự đa dạng trong biểu hiện cảm xúc của câu thơ, nhấn mạnh sự đam mê, trung thành của người con gái.
Câu 5 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều - tập 1:
- Hai câu thơ cuối là nỗi lo lắng về sự hữu hạn của thời gian. Người phụ nữ có những dự cảm về sự tan vỡ, xa cách khi thời gian trôi đi không dừng lại. Do đó, cô lo lắng, suy nghĩ làm sao để tình yêu của mình 'vẫn vỗ mãi'.
- Qua đó, có thể nhận thấy người phụ nữ này yêu đam mê, chân thành nhưng cũng mong manh và nhạy cảm. Dù đang trong tình yêu, cô vẫn lo lắng, mong muốn giữ cho tình yêu của mình vĩnh cửu, trường tồn qua thời gian.
Câu 6 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều - tập 1:
- Trong văn học, nhân vật nữ thường mang tâm hồn mong manh, số phận đầy bi kịch, thiếu quyền tự do. Ví dụ như ca dao 'Thân em như tấm lụa đào/ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai' và các nhân vật như Thúy Kiều, Vũ Nương...
- Người phụ nữ trong bài thơ 'Sóng' cũng có tâm hồn mong manh, lo lắng trước cuộc sống đầy biến động, hạn hẹp. Tuy nhiên, cô có tự do lựa chọn tình yêu và thể hiện sự khao khát mãnh liệt. Những dòng thơ như 'Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức' và 'Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng về anh một phương' trực tiếp thể hiện tình yêu - điều hiếm thấy ở phụ nữ trong xã hội cổ đại.
Câu 7 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều - tập 1:
(1) Xuân Diệu và bài thơ 'Biển':
Anh không đủ lớn lao như biển xanh
Nhưng anh mong em là bờ cát trắng
Bờ cát dài êm đềm
Soi sáng bởi ánh nắng pha lê...
Bờ cát vàng rực rỡ
Thoải mái hàng cây thông cao vươn
Như hòa mình trong mơ màng yên bình
Trải qua hàng ngàn năm bên cạnh sóng...
Anh muốn trở thành sóng xanh biếc
Hôn mãi lên bờ cát vàng của em
Hôn nhẹ nhàng, êm đềm
Hôn nhẹ nhàng suốt đời.
Đã hôn lần này, hôn lần khác
Cho đến mãi mãi về sau
Đến khi hết cả thế gian
Em mới chỉ ngẩn ngơ...
Cũng có lúc hồi hộp
Như sóng vỗ bờ yêu
Là khi trái tim rung động
Dạt dào bến bờ mênh mông.
Anh không xứng là biển cả
Nhưng dám làm bể sâu
Để hát vang lên cùng bờ
Một tình yêu vô biên.
Khi bọt sóng trắng phau bay
Và gió khẽ vuốt ve khắp nơi
Như hôn mãi muôn đời không nguôi,
Vì yêu em nhiều lắm, đấng trai ơi!
- Bài thơ tả tình yêu của chàng trai dào dạt, mãnh liệt như cơn sóng biển.
(2) Bài thơ 'Biển tình' - Hiền Nhật Phương.
Biển ơi, đã bao giờ lặng yên sóng em ơi
Nỗi nhớ trong lòng còn nguyên vẹn nhỉ
Đêm qua đêm buồn bã trong dạ khơi
Biết bây giờ em có nhớ anh không?
Có lúc em thấy Biển im lặng câm
Khi yên bình... sóng Biển cuồn cuộn
Giấu nỗi nhớ sâu thẳm dưới đáy lòng
Để em không buồn khi ngước nhìn xa xăm.
Có những ngày Biển giận dữ sóng vỗ
Là khi lòng đầy ghen tỵ dâng trào
Sóng cuồn cuộn nghiền nát bờ cát trắng
Rồi dịu dàng trở lại, vỗ nhẹ bờ xa.
Tình yêu hai ta như Biển bao la
Như bờ cát mềm mại và sâu lắng
Anh là biển ồn ào mà thật sâu kín
Bờ là em hiền hòa lại mong manh.
Tình yêu trao em là mãi mãi chân thành
Em hãy nhận lấy và che chở em nhé
Trái tim em dẫu bé nhỏ thế nào đi nữa
Vẫn mãi là nhịp đập trong anh.
- Tình cảm trong lòng chàng trai được so sánh như sóng biển, có khi dữ dội, có khi êm đềm nhưng không bao giờ ngừng lặng. Từ đó, chàng trai mong muốn cô gái luôn là bờ cát bé nhỏ đón nhận và bảo vệ biển xanh.
(3) Bài thơ 'Biển chiều thu' - Phan Thị Tuyết Vân:
Hai ta cùng yêu biển gió thu
Mỗi con sóng ru bờ cát một bài ca
Biển vẫn thế, dạt dào yêu thương không lìa xa
Như tình yêu của chúng ta vĩnh cửu không biến đổi.
Bầu trời chiều tím dần cả chân mây
Gió thổi nhẹ nhàng làm tung bay mái tóc rối
Sóng biển lấp lánh dưới ánh trăng đêm mờ ảo
Dòng nước triều cao chen lấn dấu chân mềm mại.
Gió thì thầm ru sóng biển trải dịu êm
Chúng ta cùng bước theo nhịp của biển hát
Cánh buồm nhẹ nhàng u chao dịu dàng dưới ánh nắng nhạt
Bóng dáng thuyền lướt trên cát cuối bờ xa.
Đêm buông xuống nhìn biển mênh mông bao la
Nhịp tim rộn ràng hát vang câu tình yêu
Hai ta cùng ngây ngất trong vườn tình đẹp như mơ
Âm nhạc tình yêu... nhuộm màu tím cho biển chiều thu.
- Một tác phẩm về kỷ niệm của đôi lứa ngọt ngào khi hòa mình vào dải biển.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Trong tác phẩm 'Sóng', Xuân Quỳnh đã thể hiện sự tinh tế và khao khát mãnh liệt về tình yêu. Đây là một thông điệp quý giá dành cho độc giả. Hãy ghé thăm Mytour để khám phá thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác nhé: Soạn bài Nỗi lòng thầm kín, Ngữ văn lớp 11 Cánh Diều; Soạn bài Một chiều mưa trên con đường vắng, Ngữ văn lớp 11 Cánh Diều
