Buzz
Soạn bài thơ 'Ông đồ' (Vũ Đình Liên), môn Ngữ văn lớp 7 - sách giáo khoa Cánh Diều
Soạn bài văn 'Ông Đồ' (Vũ Đình Liên) cho học sinh lớp 7 trong giáo trình Cánh Diều
I. Sẵn sàng
1.1. Tác giả
- Vũ Đình Liên (1913 - 1996), sinh ra tại Hà Nội nhưng quê gốc ở thôn Châu Khê, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Là một trong những nhà thơ đầu tiên của phong trào Thơ mới.
- Các tác phẩm tiêu biểu: 'Ông đồ', 'Lòng ta là những hàng thành quách cũ', 'Lũy tre xanh', 'Người đàn bà điên ga Lưu Xá',...
1.2. Tác phẩm
- Bài thơ 'Ông đồ' được sáng tác vào năm 1936.
- Nội dung của bài thơ làm nổi bật niềm thương cảm trước sự phai tàn của nghệ thuật thư pháp.
II. Phần Đọc hiểu
2.1. Khi đọc
1. Phân biệt vần và nhịp của bài thơ.
- Gieo vần chân (già - qua, đâu - sầu, đấy - giấy, hay - bay).
- Nhịp thơ: 2/3, 3/2 tùy thuộc vào từng câu.
2. Phong cảnh và nhân vật trong hai khổ thơ đầu của bài thơ thể hiện như thế nào?
- Về phong cảnh: Hiện lên một khung cảnh sôi động, rực rỡ với hoa đào nở rộ, đường phố đông đúc với những người qua lại.
- Về nhân vật: Ông đồ được mô tả với sự tài năng bẩm sinh: 'Hoa tay thảo những nét/ Như phượng múa rồng bay'.
Soạn bài 'Ông đồ' (Vũ Đình Liên), môn Ngữ văn lớp 7, sách Cánh Diều
3. Trong phần thứ hai, tài năng viết chữ của ông đồ được thể hiện ở điểm nào?
Tài năng viết chữ của ông đồ được phản ánh qua những đặc điểm: 'Số lượng người thuê viết ngợi khen tài/ Hoa tay thảo những nét/ Như phượng múa, rồng bay'.
4. Từ 'Nhưng' ở dòng 9 có ý nghĩa gì?
Từ 'Nhưng' ở dòng 9 mở ra sự đối lập giữa hai thời kì của ông đồ: thời kì hoàng kim và thời kì thất thế.
5. Các hình ảnh trong khổ thơ cuối khác biệt như thế nào so với khổ thơ đầu?
- Ở khổ thơ đầu: Cảnh vật rực rỡ, nhộn nhịp với hoa đào nở, ông đồ và mực tàu, giấy đỏ, đường phố đông đúc, tấp nập.
- Ở khổ thơ cuối: Cảnh vật gợi cảm giác trống vắng, hoa đào vẫn nở báo hiệu Tết đến nhưng thiếu sự hiện diện của ông đồ, không có không khí tưng bừng của việc thuê viết câu đối Tết, không gian trở nên vắng vẻ, buồn bã.
=> Trong bài thơ, sự khác biệt giữa hai khổ thơ đầu và khổ thơ cuối là thiếu đi hình ảnh của ông đồ và người mua chữ, xin chữ đã tạo ra sự tương phản rõ rệt.
2.2. Sau khi đọc
1. 'Ông đồ' viết về đối tượng nào và về vấn đề gì? Ai là người thể hiện cảm xúc, tư duy trong bài thơ? Đó là cảm xúc, suy nghĩ gì?
- 'Ông đồ' mô tả về ông đồ và sự suy tàn của nền Nho học. Nhà thơ là người thể hiện cảm xúc, suy nghĩ về sự phai tàn đó.
- Bài thơ thể hiện sự xót xa, nhớ nhung của tác giả trước sự phai tàn của một thời, một tài năng, một nét đẹp xa xưa.
2. Nội dung bài thơ được sắp xếp như thế nào? Phương pháp sắp xếp đó có tác dụng gì?
- Nội dung bài thơ được sắp xếp theo trình tự thời gian từ quá khứ đến hiện tại.
- Phương pháp này nhấn mạnh sự phai tàn của nền văn hóa Nho học.
3. Phân tích sự khác biệt trong hình ảnh của ông đồ giữa khổ thơ 1, 2 và khổ thơ 3, 4. Sự khác biệt đó ám chỉ điều gì?
- Khổ thơ 1 và 2:
+ Ông đồ được ví như trung tâm của đường phố vào ngày Tết, hiện diện với 'mực tàu', 'giấy đỏ'.
+ Ông đồ được người thuê viết 'tấm tắc ngợi khen' và tỏa sáng với tài năng viết chữ 'Hoa tay thảo những nét/ Như phượng múa rồng bay'.
- Trong khổ thơ 3 và 4:
+ Ông đồ bị lãng quên ngoài lề cuộc sống 'Ông đồ vẫn ngồi đó/ Đường phố vắng lặng ai hay biết'.
+ Không còn ai thuê viết nữa.
=> Sự khác biệt trong hình ảnh của ông đồ giữa khổ thơ 1, 2 và khổ thơ 3, 4 khiến người đọc cảm nhận được sự thất vọng của ông đồ và sự suy tàn của nền văn hóa truyền thống.
4. Trong bài thơ, tác giả áp dụng những hình tượng nào? Tác dụng của chúng là gì?
Các hình tượng được áp dụng trong bài thơ:
- Hình tượng so sánh: 'Hoa tay thảo những nét/ Như phượng múa rồng bay'.
=> Tác dụng: Nổi bật sự tài năng viết chữ của ông đồ.
- Sử dụng biện pháp nhân hóa: 'Giấy đỏ buồn không tươi/ Mực ướt trong nghiên sầu'.
=> Tác dụng: Làm cho giấy và mực như những sinh vật, có cảm xúc buồn bã, biểu hiện sự thương cảm của tác giả khi ông đồ bị lãng quên bên lề cuộc sống.
- Câu hỏi tu từ: 'Ai viết chữ nay?', 'Hồn ở đâu giờ?'
=> Tác dụng: Thể hiện sự tiếc nuối, đau đớn của nhà thơ khi nhớ về quá khứ xa xôi.
5. Các dòng thơ dưới đây miêu tả cảnh hay tình cảm? Tại sao?
- Mực đọng trong nghiên sầu;
Giấy đỏ buồn không thắm...
- Lá vàng rơi trên tờ giấy;
Ngoài kia, mưa bụi trôi bay.
- Những dòng thơ 'Giấy đỏ buồn không thắm/ Mực đọng trong nghiên sầu' và 'Lá vàng rơi trên tờ giấy/ Ngoài kia mưa bụi bay' không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn thể hiện tình cảm.
- Vì: giấy, mực vô tri cũng được nhân hóa có cảm xúc giống như con người, kết hợp với hình ảnh lá vàng và mưa bụi ngoài trời, thể hiện cảm xúc buồn bã trước sự phai tàn của ông đồ.
6. Từ bài thơ 'Ông đồ', em hiểu gì về phong tục 'xin chữ' mỗi khi Tết đến, xuân về? Nếu vẽ minh họa cho bài thơ, em sẽ chọn hình ảnh gì?
- Phong tục 'xin chữ' là một truyền thống sâu sắc, mỗi dịp Tết đến, xuân về để cầu mong sự may mắn, bình an.
- Nếu vẽ minh họa cho bài thơ, ta có thể thể hiện hình ảnh ông đồ ngồi viết những nét chữ rồng múa phượng bay, bên cạnh là những người xin chữ tạo ra không khí tưng bừng, rộn rã.
Bài thơ đã thể hiện sự tiếc thương chân thành của tác giả trước những con người tài hoa và giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Chắc chắn khi đọc văn bản, người đọc cũng sẽ có những cảm xúc tương tự như nhà thơ. Mong rằng mọi người sẽ ngày càng yêu thích và say mê môn Ngữ văn!
Và còn nhiều bài mẫu soạn văn lớp 7 khác, mọi người cùng tham khảo:
- Soạn bài Thực hành tiếng Việt bài 2, Ngữ văn lớp 7, Cánh Diều
- Soạn bài Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh), Ngữ văn lớp 7, Cánh Diều
