Chuẩn bị bài: Thực hành tiếng Việt lớp 6 trang 17 và 18

1. Soạn bài Thực hành tiếng Việt (trang 17)

1.1 Xác định các từ ngữ trong văn bản 'Tuổi thơ tôi' được đặt trong dấu ngoặc kép

Nêu rõ nghĩa thông thường và ý nghĩa theo dụng ý của tác giả bằng cách điền thông tin vào bảng dưới đây:

1.2 Hãy viết một câu sử dụng dấu ngoặc kép và nêu rõ chức năng của chúng trong câu đó

- Viết câu:

Thạch Lam từng quan niệm rằng: “Với tôi, văn chương không phải chỉ là cách để người đọc thoát khỏi hiện thực hay quên đi nỗi buồn, mà là một công cụ tinh thần quý giá giúp chúng ta chỉ trích và cải thiện thế giới giả dối, tàn nhẫn, làm cho tâm hồn con người thêm trong sáng và phong phú hơn.”

- Chức năng: Đánh dấu phần trích dẫn trực tiếp.

1.3 Văn bản 'Con gái của mẹ' được chia thành bao nhiêu đoạn?

Có 2 đoạn:

• Đoạn 1. Từ đầu đến “thiếu thốn, khô khát”: Tình cảm người mẹ dành cho con gái.
• Đoạn 2. Phần còn lại: Tình cảm người con dành cho mẹ.

1.4 Xác định câu chủ đề (nếu có) trong các đoạn văn dưới đây

Bài ca có thể là tiếng lòng của cô gái. Trong buổi sáng đi thăm đồng, khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp tràn đầy sức sống của đồng quê, cô cảm nhận được sự tươi trẻ và năng động của chính mình như những “chẽn lúa đòng đòng”, “phất phơ dưới ánh nắng ban mai”. Có phải đó là một cách tự khen ngợi nhẹ nhàng và chân thành?

(Bùi Mạnh Nhị, Phân tích bài ca dao “Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng…”)

Vì không phải ngày chợ phiên, nên khu chợ vắng lặng. Một số quán hàng đơn độc, lộng gió, nằm giữa đống rác lẫn lộn với lá cây rụng. Cơn gió mạnh khiến Sơn cảm thấy lạnh và cay mắt. Tuy nhiên, chân trời lại sáng rõ hơn bao giờ hết, những ngôi làng xa xôi hiện lên rõ nét như ở ngay gần. Mặt đất khô cứng và nứt nẻ thành những đường vân nhỏ, phát ra âm thanh lanh lảnh dưới bước chân của hai chị em.

(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)

Câu chủ đề:

• Đoạn 1: Bài ca có thể phản ánh tâm tư của cô gái.
• Đoạn 2: Không xuất hiện câu chủ đề.

* Viết ngắn: Soạn một đoạn văn khoảng 150 đến 200 chữ kể về một kỉ niệm với người thân mà em xem như điểm tựa tinh thần. Trong đoạn văn, hãy sử dụng dấu ngoặc kép.

Gợi ý:

- Mẫu 1: Trong gia đình tôi, ông nội là người gắn bó nhất với tôi. Ông có niềm đam mê đặc biệt với việc trồng cây, nên vườn nhà luôn đầy ắp những cây trái. Nhờ sự chăm sóc tận tình của ông, vườn luôn xanh tươi quanh năm và các cây ăn quả liên tục cho những mùa trái ngọt. Sau khi hoàn thành công việc nhà, ông thường ra vườn để chăm sóc cây cối. Lúc đó, tôi thường chạy theo ông để giúp ông tưới nước cho cây. Ông đã dạy tôi cách chăm sóc cây một cách tận tâm và cẩn thận, từ đó cây mới ra hoa kết trái và chúng tôi mới được thưởng thức những quả ngọt. Nhờ có ông, tôi đã trở thành “người làm vườn tài ba” và còn được nghe nhiều câu chuyện thú vị từ ông, giúp tôi học hỏi và trưởng thành hơn mỗi ngày. Ông nội là một người thật tuyệt vời đối với tôi.

Dấu ngoặc kép: Nhờ có ông, tôi đã trở thành “người làm vườn tài ba”.

- Mẫu 2: Tôi có nhiều kỉ niệm đáng quý với mẹ, nhưng kỉ niệm 20-10 năm nay là đặc biệt nhất. Tôi và bố đã âm thầm chuẩn bị một món quà bất ngờ cho mẹ. Dù hôm đó là thứ bảy, mẹ vẫn phải đi dạy, nên chúng tôi đã dậy sớm đi chợ và về nhà chuẩn bị những món ăn mẹ yêu thích. Sau hơn một tiếng hì hụi trong bếp, bố con tôi đã hoàn tất các món: sườn xào chua ngọt, canh cá nấu chua, măng kho tương… Một bàn ăn đẹp mắt đã được bày biện, cùng với một lọ hoa do chính tay tôi cắm. Dù không bằng mẹ, nhưng tôi tin rằng mẹ sẽ rất hạnh phúc khi biết đó là món quà từ tôi. Khi mẹ về, bố đã đứng đợi để tặng hoa và mẹ rất xúc động. Đặc biệt, mẹ rất ngạc nhiên khi thấy bàn ăn do bố con tôi chuẩn bị. Mẹ cảm thấy rất vui và hạnh phúc khi thưởng thức món ăn do chúng tôi chuẩn bị. Ngày hôm đó thật sự là một kỉ niệm ý nghĩa với gia đình tôi.

2. Trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Câu 2 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Học sinh có thể tham khảo câu dưới đây:

Hoa được xem là “cây văn nghệ” của lớp.

→ Dấu ngoặc kép được dùng để nhấn mạnh rằng bạn Hoa có tài năng hát rất xuất sắc trong lớp.

Câu 3 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Văn bản 'Con gái của mẹ' được chia thành 2 đoạn:

- Đoạn 1 (từ đầu đến “thiếu thốn, khô khát”): Miêu tả tình cảm của người mẹ dành cho con gái Lam Anh.

- Đoạn 2 (từ “Thương mẹ vất vả” đến hết): Miêu tả tình cảm của con gái Lam Anh dành cho mẹ.

Câu 4 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Câu chủ đề:

- Đoạn 1: Bài ca có thể được coi là tiếng lòng của cô gái.

- Đoạn 2: Không có câu chủ đề nào rõ ràng.

Viết ngắn: Hãy viết một đoạn văn dài khoảng 150 – 200 chữ kể về một kỉ niệm đáng nhớ với một người thân mà bạn coi là chỗ dựa tinh thần. Đoạn văn nên bao gồm cả việc sử dụng dấu ngoặc kép.

Lời giải chi tiết:

Kỉ niệm thời thơ ấu sâu đậm nhất với tôi là lần tôi không nghe lời mẹ. Vào một buổi trưa nắng gắt, mẹ bảo tôi ở nhà trông nhà để mẹ đi có việc. Tuy nhiên, để thỏa mãn “sở thích” của mình, tôi ngay khi mẹ rời đi đã lao ra ngoài chơi điện tử. Tôi chơi suốt cả buổi chiều đến tận tối mới về. Về nhà, tôi không thấy mẹ đâu. Tôi hoảng hốt chạy đi tìm và được nghe các bác kể rằng: Mẹ lo lắng khi không thấy tôi ở nhà, nên đã đi tìm suốt cả buổi chiều và cuối cùng bị sốt cao phải nhờ người đưa về. Nghe xong, tôi xấu hổ và nước mắt rưng rưng, vội chạy về nhà. Tôi mở cửa phòng mẹ, thấy phòng tối, bật đèn lên thì mẹ đang nằm trên giường. Tôi ôm mẹ và khóc nức nở 'Mẹ ơi, con xin lỗi, con đã làm mẹ khổ'. Mẹ chỉ mỉm cười hiền từ và xoa đầu tôi: “Con nhận ra lỗi lầm là được rồi.” Đây là một bài học quý giá nhắc nhở tôi không bao giờ làm mẹ buồn dù chỉ một lần.

Chú thích:

- “sở thích”: sử dụng ngoặc kép để thể hiện sự châm biếm về sự ham mê chơi điện tử của nhân vật.

- 'Mẹ ơi, con xin lỗi, con đã làm mẹ khổ': dẫn nguyên lời của nhân vật.

Những điểm chính khi soạn bài Kiến thức tiếng Việt:

Dấu ngoặc kép

- Dấu ngoặc kép có một trong những tác dụng là biểu thị cách hiểu một từ ngữ không theo nghĩa thông thường.

Ví dụ: Không ai cảm thấy hài lòng khi “trả thù” được Lợi nữa.

- Từ “trả thù” thường chỉ hành động làm cho người đã gây hại phải nhận hậu quả xứng đáng. Tuy nhiên, trong câu trên, “trả thù” lại mang ý nghĩa đùa nghịch và vô tư của trẻ con.