Buzz
Với việc chuẩn bị bài Tổng kết phần tiếng Việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ trang 178, 179, 180, 181 Ngữ văn lớp 12, học sinh sẽ dễ dàng trả lời các câu hỏi và làm bài soạn văn 12.
Chuẩn bị bài Tổng kết phần tiếng Việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
I. Kiến thức cần hiểu rõ
1. Giao tiếp là một hoạt động quan trọng
2. Ngôn ngữ có hai dạng: nói và viết
3. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ luôn xảy ra trong một bối cảnh cụ thể
4. Nhân vật tham gia giao tiếp đóng vai trò quan trọng
5. Trong quá trình giao tiếp, nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của cộng đồng để diễn đạt ý kiến cá nhân
6. Mỗi câu thông thường gồm hai yếu tố ý nghĩa: nội dung và cảm xúc
7. Trong giao tiếp, người tham gia cần nhận thức và bảo tồn tính trong sáng của tiếng Việt
Thực hành
Bài 1 (trang 181 sách giáo khoa ngữ văn lớp 12 tập 2)
Các nhân vật lần lượt phát biểu: lão Hạc và ông giáo, lão Hạc nói trước và sau đó là ông giáo. Lão Hạc phát biểu 5 lần, ông giáo phát biểu 4 lần
- Phần trích đa dạng về ngôn ngữ: ban đầu Lão Hạc nói với giọng báo tin (Cậu Vàng đã qua đời rồi ông giáo ơi!) sau đó là giọng than thở, đau khổ, thỉnh thoảng còn nghẹn ngào
- Trong quá trình giao tiếp bằng ngôn ngữ ở phần trích trên, các nhân vật sử dụng phương pháp mô tả, tạo ra hình ảnh đáng thương, đau khổ của Lão Hạc
- Từ ngữ được sử dụng trong phần trích khá phong phú, đặc biệt là từ ngữ mang tính cách cụ, các từ thêm vào, xen kẽ (đã qua đời rồi, ơ, à, khốn nạn, không hiểu gì cả, thì ra…)
- Về cấu trúc câu, phần trích sử dụng câu ngắn gọn (đã bán rồi! Khốn nạn… ông giáo ơi!) trong khi đó nhiều câu lại có phần lặp lại, thừa thãi
Bài 2 (trang 181 sách giáo khoa ngữ văn lớp 12 tập 1)
Các nhân vật tham gia giao tiếp có địa vị xã hội khác nhau: lão Hạc là người nông dân nghèo, còn “ông giáo” là người sống trong sạch, gần gũi với dân làng
- Mối quan hệ gần gũi: họ là hàng xóm nhưng có mối quan hệ thân mật, tin cậy lẫn nhau (lão Hạc tin tưởng giao phó mọi việc cho ông giáo)
- Về độ tuổi: lão Hạc lớn tuổi hơn ông giáo (ôi- cụ là cách ông giáo gọi lão Hạc)
- Mặc dù không còn có “con chó” nữa, khi lão Hạc nói về “cậu Vàng”, ông giáo vẫn hiểu, cách gọi này thể hiện sự nuối tiếc và tình cảm yêu quý của lão Hạc dành cho con chó
- Cách sử dụng từ ngữ trong việc xưng hô cho thấy một mối quan hệ thân mật, kính trọng giữa hai người
Bài 3 (trang 181 sách giáo khoa ngữ văn lớp 12 tập 2)
Nghĩa sự việc và hình thái “khi ấy, chú mới biết là chú chó đã qua đời”
- Nghĩa sự việc: thông báo việc bán con chó
- Nghĩa tình thái:
+ Người nói: yêu quý con chó
+ Người nghe cảm thấy thương xót, đau lòng vì lão Hạc
Bài 4 (trang 181 sách giáo khoa ngữ văn lớp 12 tập 2)
Trong phần trích hoạt động ở dạng nói: nhân vật giao tiếp với nhân vật, quá trình trao đổi giữa tác giả và người đọc
+ Trong giao tiếp giữa hai nhân vật có sự thay đổi vai trò, lời nói xen kẽ, biểu cảm…
+ Giao tiếp giữa tác giả và người đọc là giao tiếp gián tiếp. Tác giả thực hiện giao tiếp gián tiếp thông qua văn bản, người đọc tiếp nhận, hiểu biết văn bản, có những hiểu biết vượt ra ngoài ý định của tác giả.
