Buzz
Kỹ thuật soạn bài Chuyên đề Văn 10 Tri thức tổng quát trang 67, 68, 69 trong Chuyên đề 3 Chuyên đề Văn 10 Liên kết kiến thức tốt nhất, ngắn gọn giúp học sinh dễ dàng thực hiện các bài tập Chuyên đề học tập Ngữ văn 10.
Chuẩn bị bài Tri thức tổng quát trang 67, 68, 69 - Liên kết kiến thức
1. Thơ
- Thơ là hình thức tổ chức ngôn từ nghệ thuật biểu cảm, có yếu tố âm nhạc, gần gũi với lời hát, khác biệt với văn xuôi thường sử dụng ngôn từ gần gũi với lời nói hàng ngày. Ý nghĩa của thơ thường sâu sắc, súc tích, xúc động trong thơ thường được tập trung, nhưng thế giới nghệ thuật thơ lại được tạo hình bởi những hình ảnh, màu sắc sống động, đa chiều với những phép biến nghĩa, những kết hợp ngôn từ ấn tượng, có thể trở nên “lạ lẫm”, khơi gợi liên tưởng phong phú, do đó mà nhiều ý nghĩa, có nhiều cấp độ hiểu biết.
- Với cách tổ chức ngôn từ như vậy, thơ có khả năng thể hiện những suy nghĩ, tình cảm mãnh liệt hoặc những cảm xúc tinh tế, phức tạp, đôi khi mơ hồ, khó giải thích của con người đối với những hiện tượng diễn ra trong cuộc sống.
- Thơ rất phong phú về thể loại và hình thức.
+ Về loại hình sáng tác, có thể phân biệt giữa thơ lãng mạn và thơ tự viết (thơ ca, truyện thơ,...), kịch thơ, hình ảnh thơ.
+ Về thể loại thơ, có thể phân biệt giữa những dạng thơ tuân theo luật văn như thơ lục bát, song thất lục bát, các loại thơ Đường, sonnet, haiku,... và thơ tự do, thơ viết dòng.
+ Về kích thước, có thể phân biệt giữa bài thơ ngắn và thơ dài.
+ Về chủ đề, có thể phân biệt giữa thơ tình yêu (tình cảm con người với con người, gia đình, quê hương, đất nước,...), thơ triết lý (tư tưởng về nhân sinh, đạo đức,...), thơ miêu tả cảnh (thể hiện cảm xúc trước một khung cảnh thiên nhiên hoặc một bối cảnh nào đó), thơ sự kiện (thể hiện cảm xúc, tư tưởng trước một sự kiện, hiện tượng, hoặc một tình huống trong cuộc sống) và những dạng phức tạp khác của các chủ đề trên.
- Mỗi thời kỳ văn học, cũng như một trào lưu, trường phái văn học có một đặc điểm riêng, được định rõ bằng các chủ đề, thể loại thơ, hình ảnh thơ, nhân vật trữ tình, cách sắp xếp cấu trúc,... mang tính chất đặc trưng.
- Một số bài thơ có thể được tác giả hoặc người biên tập sắp xếp lại thành một tập thơ, dựa trên sự thống nhất hoặc sự liên kết về chủ đề, đề tài, giai đoạn sáng tác, thể loại,...
- Tập hợp nhiều bài thơ (có thể bao gồm cả bài thơ dài) trong một cuốn sách tạo thành một tập thơ.
- Tập thơ có nhiều thể loại:
+ Tập thơ của một tác giả có thể được tác giả hoặc người biên soạn, nhà xuất bản lựa chọn theo nhiều tiêu chí khác nhau: thời gian, địa điểm, giai đoạn sáng tác, hoặc loại hình tác phẩm (thể loại thơ, chủ đề, cảm xúc, hình tượng,...).
+ Tập thơ của nhiều tác giả thường được nhóm tác giả hoặc người biên soạn, nhà xuất bản lựa chọn. Việc lựa chọn có thể dựa trên nhiều tiêu chí như giai đoạn lịch sử, thời đại, đối tượng xã hội, độ tuổi, giới tính, phong trào, trường phái,... hoặc theo loại hình tác phẩm (thể loại thơ, chủ đề, cảm xúc, hình tượng,...).
2. Truyện ngắn
- Truyện ngắn thuộc thể loại tự sự, thường được viết bằng văn xuôi, ngắn gọn, súc tích. Cốt truyện, chi tiết trong truyện ngắn được tập trung, xoay quanh một câu chuyện diễn ra trong một không gian, thời gian tập trung, trong đó có thể xuất hiện một sự kiện bất thường làm thay đổi cuộc sống của nhân vật.
- Truyện ngắn thường có cấu trúc đơn giản, nếu có phức tạp cũng theo nguyên tắc liên tưởng, tương phản, có thể tổ chức những móc nối, những dẫn dắt. Truyện ngắn thường ít nhân vật, ít sự kiện phức tạp, nhưng phong cảnh, bối cảnh có thể đề cập đến từ một khía cạnh cuộc sống đến cả một giai đoạn lịch sử, một thời kỳ, một mô hình cuộc sống.
- Truyện ngắn khi được đăng trên báo, tạp chí thường kỳ thường được tác giả hoặc người biên tập chọn lựa, sắp xếp lại thành truyện ngắn thành một bộ, một nhóm hoặc một tập truyện ngắn.
- Tổng hợp nhiều truyện ngắn trong một cuốn sách tạo thành tập truyện ngắn.
- Tập truyện ngắn có thể bao gồm các loại sau đây:
+ Tập truyện ngắn của một tác giả là kết quả của sự lựa chọn của tác giả hoặc người biên soạn, nhà xuất bản theo nhiều tiêu chí như thời gian, địa điểm, giai đoạn sáng tác,...; loại truyện, đề tài, chủ đề, cảm hứng, hình tượng,... Tiêu đề của tập truyện ngắn có thể là tên của một truyện nổi tiếng đã được công chúng đánh giá cao, hoặc có thể là 'Tuyển tập' (theo tiêu chí đã được xác định từ trước).
+ Tập truyện ngắn của nhiều tác giả thường được tổ chức bởi nhóm tác giả hoặc người biên soạn, nhà xuất bản theo nhiều tiêu chí như giai đoạn lịch sử, thời đại, thành phần xã hội, độ tuổi, giới tính, phong trào, trường phái,... hoặc theo loại truyện, đề tài, chủ đề, cảm hứng, hình tượng,... Tiêu đề của tập truyện ngắn có thể là tên của một truyện nổi bật, hoặc là một tên mới dựa trên điểm chung giữa các truyện.
3. Tiểu thuyết
- Tiểu thuyết là thể loại tự sự lớn mạnh, có khả năng xây dựng một thế giới tưởng tượng toàn diện với thời gian, không gian sống của nhiều nhân vật. So với sử thi, tiểu thuyết có thể phản ánh cả cuộc sống cộng đồng, tập trung vào cuộc sống hàng ngày, suy tư, lo âu, biến động tâm lý, tính cách của con người được mô tả như những người bình thường, gần gũi với độc giả.
- Tiểu thuyết thường được chia thành các chương, phần hoặc tập riêng biệt.
- Một tiểu thuyết có thể có nhiều nhân vật chính và trong số đó có nhân vật đóng vai trò quan trọng nhất trong việc thể hiện ý nghĩa chủ đề của tác phẩm, được gọi là nhân vật trung tâm.
- Nhân vật phụ không tham gia nhiều vào diễn biến chính của cốt truyện, nhưng vẫn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên phông nền, bối cảnh và thúc đẩy diễn biến của cốt truyện, góp phần làm nổi bật ý nghĩa chủ đề của tác phẩm.
Tham khảo các bài soạn Chuyên đề Ngữ văn 10 Chuyên đề 3: Đọc, viết, giới thiệu một tập thơ, một tập truyện ngắn hoặc một tiểu thuyết Kết nối tri thức hoặc các tác phẩm khác mang tính tri thức:
