Chuẩn bị bài viết về Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát trang 42 trong SGK Ngữ văn 11 tập 1

Chuẩn bị soạn bài Sa hành đoản ca (Bài ca ngắn đi trên bãi cát), Phần 1

Bước 1:
– Những yếu tố thể hiện hiện thực:
+ Bãi cát (biểu tượng cho hành trình tìm kiếm sự thật): biểu tượng cho cuộc hành trình đi tìm chân lý xa xôi, mịt mù, muốn đến được đích phải đầy nhọc nhằn. Cuộc hành trình tìm kiếm lý tưởng cao đẹp của nhà thơ là một thử thách đầy gian nan và khó khăn.
+ Hình ảnh người đi trên cát mù mịt, núi cao vút, …vừa bước vừa khóc đầy. Thông qua đó, tác giả thể hiện được nỗi lòng day dứt, đau buồn khi bước trên con đường tìm kiếm lý tưởng.

Bước 2:
Nội dung của 6 câu thơ là sự nhận thức về con đường danh lợi của Cao Bá Quát. Đó là nỗi thất vọng của tác giả khi phải tự hành hạ thân thể để theo đuổi sự nghiệp.
Ban đầu tác giả tự trách mình không có khả năng như người xưa, mà phải tự đau đớn để theo đuổi danh lợi. Tuy nhiên, sau đó, ông cũng nhận ra rằng danh lợi có sức hấp dẫn mạnh mẽ mà không ai có thể chống lại được. Tác giả hiểu rằng con đường danh lợi rất khó khăn 'nhưng cũng phải đi vì sự mê hoặc của nó'.
⟹ Sáu câu thơ cho thấy tư tưởng của tác giả rất rõ ràng về con đường sự nghiệp, danh lợi.

Bước 3:
Tâm trạng của những người lữ khách khi bước trên bãi cát là sự thất vọng, mệt mỏi. Tâm trạng buồn tẻ của người đi trên con đường, chưa tìm thấy lối ra trong cuộc sống. Câu hỏi tự hỏi 'tại sao ta đứng đây trên bãi cát?' là biểu hiện của sự băn khoăn, lúng túng giữa việc tiếp tục hay dừng lại?
⟹ Tư duy cao lớn của nhà thơ nằm ở việc nhận ra tính vô nghĩa của việc học hành, của con đường sự nghiệp theo lối cũ. Nhìn thấy con đường danh lợi gập ghềnh, chông gai, tuy chưa thể tìm ra một con đường khác, nhưng Cao Bá Quát đã nhận ra rằng không thể đi trên bãi cát đó mãi mãi.

Bước 4:
Bài thơ được viết theo phong cách cổ điển, với những câu thơ dài ngắn xen kẽ, vần thơ được xây dựng với sự trầm ổn, tiết tấu đa dạng, từ bi tráng đến u buồn…
Khi dừng lại để suy ngẫm, câu thơ trở nên dài hơn, nhịp thơ cũng biến đổi linh hoạt. Câu thơ như “Không học được….giận khôn vơi” có nhịp điệu đều, chậm, buồn, thể hiện sự tự trách bản thân về sự thiếu vẹn của mình, cũng như sự chán nản, mệt mỏi với cuộc đấu tranh vì danh lợi… Mỗi nhịp điệu của bài thơ đều phản ánh tâm trạng khó khăn, day dứt, đau đớn khi bước trên con đường của mình.

Phần II. Thực hành
Bài thơ thể hiện sự khinh bỉ của một nhà văn trí thức đối với cuộc sống vô vị và niềm mong muốn thay đổi. Tác giả nhận ra tính vô nghĩa của việc học hành kiểu cũ, cũng như sự phi thực tiễn của việc theo đuổi danh lợi. Từ đó, tác phẩm phản ánh một Cao Bá Quát có tinh thần cao quý, không chấp nhận sự thỏa hiệp với lòng tham của mình và với tình hình xã hội đang suy tàn.
⟹ Điều này là một phần giải thích vì sao Cao Bá Quát đã tham gia cuộc khởi nghĩa chống lại chính quyền phong kiến nhà Nguyễn vào năm 1854.

Xem trước và xem lại các bài học gần đây để hiểu sâu hơn về môn Ngữ Văn lớp 11

- Chuẩn bị bài viết về Bài ca ngất ngưởng
- Chuẩn bị bài viết về Luyện tập thao tác lập luận phân tích

Chuẩn bị soạn bài Sa hành đoản ca (Bài ca ngắn đi trên bãi cát), Phần 2

I. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

1. Về tác giả
Cao Bá Quát (1809? – 1855) tên thật là Chu Thần, còn được biết đến với các hiệu như Cúc Đường và Mẫn Hiên, quê ở làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay là quận Long Biên, Hà Nội). Ông qua đời trong cuộc khởi nghĩa chống lại chế độ phong kiến nhà Nguyễn. Cao Bá Quát được coi là một nhà thơ tài ba và dũng mãnh, được người đương thời tôn vinh là Thánh Quát. Tác phẩm của ông phản ánh mạnh mẽ tinh thần phê phán chế độ phong kiến đóng kín, bảo thủ, và thể hiện ý chí cách mạng với tư duy sáng tạo, phản ánh nhu cầu cải tổ của xã hội Việt Nam trong thế kỷ XIX.
2. Về tác phẩm
- Bối cảnh sáng tác: Cao Bá Quát đang đi thi vào triều Huế. Trên đường đi qua miền Trung đầy cát trắng (như Quảng Bình, Quảng Trị), màu sắc của biển, cát và núi đã làm cho nhà thơ cảm thấy lôi cuốn để sáng tác bài thơ này.
- Thể loại thơ: thể loại ca hành, tự do và phóng khoáng, không bị ràng buộc về số câu, chiều dài câu, thậm chí là phong cách và vần điệu.

II. Hướng dẫn chuẩn bị bài viết

Bước 1 (trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
- Đường cát dài vô tận: nóng bức và đẹp đẽ, nhưng cũng đầy khắc nghiệt, đã làm cho nhà thơ cảm hứng sáng tác bài thơ này.

Bước 2 (trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Sáu dòng thơ:

Không học được từ tiên ông dặn
Trèo non, lội suối, giận không dứt!
Trong xã hội, danh lợi là thứ trên hết,
Đã trải qua nhiều thăng trầm trên con đường sự nghiệp.
Gió mang hương rượu phảng phất từ quán,
Người say sưa không đếm xuôi ngược?

dường như không liên kết với nhau nhưng thực chất lại có một logic rõ ràng, chặt chẽ. Danh lợi (việc học hành, thi cử, để đạt tới một vị trí quan trọng) là trung tâm của đoạn thơ này. Hai dòng thơ đầu tiên thể hiện sự chán nản của nhà thơ vì tự mình phải đấu tranh để theo đuổi danh lợi. Ngược lại, bốn dòng thơ còn lại nói về sự cám dỗ của danh lợi đối với con người. Hình ảnh người ta đổ xô đến quán rượu ngon, và không ai tỉnh táo thoát khỏi sự cám dỗ của rượu. Danh lợi cũng dễ làm cho con người say sưa.
=> Sáu dòng thơ là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: cần phải tránh xa cơn say của danh lợi vô nghĩa.

Bước 3 (trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Tâm trạng của nhà thơ khi bước trên bãi cát là cảm giác chán nản, mệt mỏi và lạc lõng. Tư duy sâu sắc của ông hiển hiện ở việc nhận ra tính vô nghĩa của việc học hành theo cách cũ, cũng như việc theo đuổi danh lợi theo con đường cũ. Người đi trên cát có thể được hiểu là biểu tượng của kẻ sĩ cô đơn, bị lạc lõng nhưng vẫn vĩ đại và kiên cường trên con đường tìm kiếm chân lý khó khăn.

Bước 4 (trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Nhịp điệu của bài thơ được tạo ra chủ yếu bằng cách thay đổi độ dài và cách ngắt nhịp của các câu thơ, tạo ra sự phong phú trong diễn đạt. Cách ngắt nhịp của bài thơ rất linh hoạt, đôi khi là 2/3, đôi khi là 4/3. Câu cuối cùng không có câu đối, giống như một câu hỏi treo lơ lửng, gợi lên sự ám ảnh. Nhịp điệu mô tả sự gập ghềnh, trăn trở của những người đi trên bãi cát dài, mong muốn thoát khỏi con đường công danh vô nghĩa và bình thường.

IV. Thực hành

(trang 42 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Trong bài thơ này...
Bài ca ngắn đi trên bãi cát chỉ là một ví dụ nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của Cao Bá Quát, khi nhắc đến vấn đề danh lợi như một nỗi ám ảnh khó khăn. Ví dụ như trong bài Đắc gia thư, thị nhật tác, ông viết:
Dư sinh phù danh ngộ
Thập niên trệ văn mặc
(Đời ta lầm lỡ vì cái danh hờ
Hàng chục năm chìm đắm trong bút mực)
Và còn nhiều bài thơ khác, ông tỏ ra khinh thường việc học hành và thi cử để kiếm danh lợi. Do đó, đây chính là lý do khiến Cao Bá Quát nhận ra rằng cần phải làm một việc gì đó lớn lao hơn, mang ý nghĩa hơn. Điều này đã dẫn ông đến với cuộc khởi nghĩa chống lại chính quyền nhà Nguyên.

Soạn bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Sa hành đoản ca), Tóm tắt

I. HƯỚNG DẪN VIẾT BÀI

• Mênh mông và mờ ảo
• Núi non trùng điệp
• Sóng vỗ dạt dào

• Đi tiến một bước, lạc ngược một bước → Điều vất vả, mệt mỏi
• Mặt trời dần lặn, không ngừng nghỉ → Thời gian trôi đi không dừng lại
• Nước mắt rơi lênh đênh, lòng buồn vui trái ngược → Suy tư, mất niềm tin
• Trên bãi cát, anh đứng tự hỏi: 'Ta ở đây làm gì?' → Cảm giác cô đơn, mất phương hướng

Bá Kiến không chỉ là một nhân vật trong truyện Chí Phèo, mà còn là biểu tượng của sự kiên nhẫn và lòng trung thành.

Việc tìm hiểu về các thể loại văn học như thơ và truyện giúp nâng cao kiến thức về văn hóa và nghệ thuật của chúng ta.

Hãy tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa của hạnh phúc trong gia đình đồng thời qua phân tích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng để có cái nhìn sâu sắc hơn về văn học Việt Nam.